Το άρθρο 90 του συντάγματος και ο Νόμος Καστανίδη ορίζουν πώς επιλέγεται η ηγεσία των ανώτατων δικαστηρίων. Η κυβέρνηση ακολουθεί τη διαδικασία που ορίζεται στον νόμο, που προβλέπει ότι η διαδικασία επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης δεν διακόπτεται με την προκήρυξη εκλογών ούτε, βεβαίως, με την απλή προαναγγελία τους.
Συγκεκριμένα, το σύνταγμα λέει, στο άρθρο 90 παρ. 5, ότι οι δικαστές που θα προαχθούν στις ηγετικές θέσεις των ανώτατων δικαστηρίων επιλέγονται από το υπουργικό συμβούλιο και η προαγωγή τους γίνεται με Προεδρικό Διάταγμα: “Οι προαγωγές στις θέσεις του προέδρου και του αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου ενεργούνται με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του υπουργικού συμβουλίου, με επιλογή μεταξύ των μελών του αντίστοιχου ανώτατου δικαστηρίου, όπως νόμος ορίζει. Η προαγωγή στη θέση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ενεργείται με όμοιο Διάταγμα, με επιλογή μεταξύ των μελών του Αρείου Πάγου και των αντεισαγγελέων του, όπως νόμος ορίζει”.
Εκλογή σε τρία βήματα
Η διάταξη δεν προβλέπει τίποτε άλλο για τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί, αλλά παραπέμπει στον σχετικό νόμο. Ο νόμος που ρυθμίζει τη διαδικασία είναι ο Κώδικας Οργάνωσης Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών και συγκεκριμένα το άρθρο 49 όπως ισχύει από το 2010 με τον Νόμο Καστανίδη (Ν. 3841/2010). Η προβλεπόμενη διαδικασία είναι σύνθετη και περιλαμβάνει τρία βήματα:
- Εισήγηση του υπουργού Δικαιοσύνης και απόφαση υπουργικού συμβουλίου για την προεπιλογή ορισμένου αριθμού δικαστικών για κάθε θέση.
- Γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής.
- Νέα εισήγηση του υπουργού Δικαιοσύνης και νέα απόφαση υπουργικού συμβουλίου για την οριστική επιλογή στην κάθε θέση.
Ο νόμος λέει επίσης ότι ο υπουργός κινεί τις διαδικασίες “το αργότερο ώς το τέλος Απριλίου” και ότι η Διάσκεψη των Προέδρων δίνει τη γνώμη της “μέσα σε δύο μήνες”. Ο νομοθέτης θέλει, επομένως, να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία πριν τις 30 Ιουνίου που κενώνονται οι θέσεις.
Η διαδικασία τηρήθηκε επακριβώς: ο Μ. Καλογήρου κίνησε τη διαδικασία στις 3 Μαΐου (η μικρή καθυστέρηση οφείλεται στις αργίες του Πάσχα). Η Διάσκεψη των Προέδρων έδωσε τη γνώμη της μέσα στον Μάιο, εμπρόθεσμα. Άρα, απομένει μόνο η τελική απόφαση του υπουργικού συμβουλίου μετά από εισήγηση του υπουργού Δικαιοσύνης.
Μέχρι και παράκαμψη της Βουλής
Από την ανάγνωση του νόμου προκύπτει ότι η βούληση του νομοθέτη είναι να ολοκληρωθούν έγκαιρα οι διαδικασίες, ώστε να μη μείνει ακέφαλη η ηγεσία της Δικαιοσύνης μετά τις 30 Ιουνίου.
Είναι ενδεικτικό ότι για να επιτευχθεί η πλήρωση των θέσεων έως τις 30 Ιουνίου, ο νόμος περιλαμβάνει και διαδικασία παράλειψης της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής: “Η γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων μπορεί να παραλειφθεί αν δεν είναι δυνατή η σύγκλησή της λόγω διάλυσης της Βουλής ή για οποιονδήποτε άλλο νόμιμο λόγο”. Άρα, ο νομοθέτης αποδέχεται το ενδεχόμενο να κινηθεί ή να συνεχιστεί η διαδικασία ακόμα και μετά τη διάλυση της Βουλής και, άρα, κατά μείζονα λόγο, μετά την απλή προαναγγελία εκλογών - πόσω μάλλον όταν έχει ήδη δοθεί γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων.
Υπενθυμίζεται πως, όταν το 2010 ψηφίστηκε ο Νόμος Καστανίδη, ουδείς αμφισβήτησε τη συνταγματικότητα της ρήτρας ότι η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης μπορεί να γίνει ακόμα και μετά τη διάλυση της Βουλής. Και ώς σήμερα ουδείς έθεσε τέτοιο θέμα.
