Δυο εμβληματικές μορφές του ρεμπέτικου, ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Μιχάλης Γενίτσαρης, αλλά και μια ολόκληρη εποχή, από την παλιά Σύρα μέχρι τον Πειραιά της εποχής του Μεσοπολέμου όπου η σμυρνέικη σχολή παραχωρεί τη θέση της στο πειραιώτικο ρεμπέτικο, συναντιούνται στη ρεμπέτικη λειτουργία «Τα κατά Μάρκον» που παρουσιάζεται αύριο Σάββατο και Κυριακή, καθώς και το επόμενο σαββατοκύριακο στο Θέατρο Πόλη (Φωκαίας 4 και Αριστοτέλους 87) στην πλατεία Βικτωρίας. Ο Λάμπρος Λιάβας, καθηγητής Εθνομουσικολογίας στο ΕΚΠΑ, υπογράφει την ιστορική-μουσική έρευνα, τα κείμενα και τη μουσική επιμέλεια, και ο Τάκης Χρυσικάκος σκηνοθετεί και ζωντανεύει επί σκηνής τις αφηγήσεις των δύο κορυφαίων ρεμπετών.
Σπονδή στο μουσικό αυτό είδος, που λοιδορήθηκε και μπήκε στο στόχαστρο της καθεστηκυίας τάξης μέχρι να έρθει η UNESCO να το εντάξει στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, η παράσταση παρουσιάζει τις δραματοποιημένες αφηγήσεις από τους δύο κορυφαίους ρεμπέτες. «Είναι η συνέχεια της Αγγέλας Παπάζογλου αυτή η παράσταση» μας λέει ο Λάμπρος Λιάβας, εξηγώντας ότι συνεχίζει τη διερεύνηση για τη γέννηση του ρεμπέτικου. «Διερευνώ, δηλαδή, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διαμόρφωσαν το ρεμπέτικο ως ταυτότητα και μνήμη του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού». Έτσι, μετά το θεατρικό πορτρέτο της Αγγέλας Παπάζογλου, που επικεντρώθηκε στη μουσική της Σμύρνης και στη μικρασιατική σχολή του ρεμπέτικου που έφεραν οι πρόσφυγες, η σκυτάλη περνάει τώρα στο κλασικό πειραιώτικο ρεμπέτικο με αφετηρία τις δραματοποιημένες αφηγήσεις των δύο σπουδαίων του ρεμπέτικου.
Στο σύμπαν του ρεμπέτικου
Στον θεατρικό μονόλογο ξεδιπλώνονται η θέση και ο ρόλος των μουσικών ανάμεσα στους μάγκες, η λαϊκή τελετουργία στο κουτούκι και στον τεκέ, η βιωματική σχέση με το μπουζούκι, η σημειολογία του ζεϊμπέκικου, το κυνηγητό από την αστυνομία, η λογοκρισία και οι εκτοπισμοί από τη δικτατορία του Μεταξά, η διαφοροποίηση στα ρεμπέτικα μετά τον πόλεμο, με την αστικοποίηση και το πέρασμα στους επώνυμους σταρ του τραγουδιού. «Επιδιώξαμε η παράσταση να αποφύγει τον φολκλορικό χαρακτήρα μιας αναπαράστασης. Αντίθετα, έχει την ατμόσφαιρα μιας λαϊκής λειτουργίας με το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο όλης αυτής της περιόδου» υπογραμμίζει ο Λάμπρος Λιάβας, προσθέτοντας ότι «το τελετουργικό στοιχείο είναι κομβικό στην παράσταση και υπογραμμίζεται ιδιαίτερα από τους πίνακες του Χρήστου Μποκόρου».
Οσοι βρεθούν στο Θέατρο Πόλη θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν να συνοδεύουν τις αφηγήσεις αντιπροσωπευτικά τραγούδια του Μάρκου και του Γενίτσαρη με τον Αναστάση Μπίτζιο στο μπουζούκι και στο τραγούδι, έναν μουσικό που «εκπροσωπεί τη νεότερη γενιά η οποία καλείται να παραλάβει και να βιώσει στο σήμερα το ήθος του κλασικού ρεμπέτικου τραγουδιού» επισημαίνει ο Λ. Λιάβας. Για τον γνωστό εθνομουσικολόγο, εξάλλου, το ρεμπέτικο δεν μπορεί να κλειδωθεί στις προθήκες ενός μουσείου. «Η ένταξή του το 2017 στον διεθνή κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO έρχεται να επιβεβαιώσει ότι αυτό το είδος αποτελεί μια ζώσα μουσική παράδοση που αφορά τις σημερινές μας ανάγκες για έκφραση και δημιουργία» μας εξηγεί. Την ίδια ώρα επισημαίνει τη σημασία του τόπου όπου παρουσιάζεται η παράσταση. «Είναι σημαντικό για μας ότι παρουσιάζεται στη γειτονιά της πλατείας Βικτωρίας, γιατί είναι μια λαϊκή γειτονιά σαν αυτές που έζησαν και δημιούργησαν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, στις κοινότητες των οποίων γεννήθηκε και άκμασε το ρεμπέτικο».
Τα «Κατά Μάρκον» θα παρουσιαστούν και στην πατρίδα του Βαμβακάρη, στο Θέατρο Απόλλων της Σύρου, την επόμενη Τετάρτη 28 Μαρτίου στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου.
