Στις 20 Απριλίου συμπληρώθηκαν 25 χρόνια από το μακελειό του γυμνασίου της κωμόπολης Columbine, προαστίου του Ντένβερ, στην πολιτεία του Κολοράντο, που ενέπνευσε και τη σχετική ταινία του Μάικλ Μουρ «Ακήρυχτος πόλεμος». Δύο απόφοιτοι του σχολείου δολοφόνησαν εκείνη την ημέρα δώδεκα μαθητές, έναν καθηγητή και στη συνέχεια αυτοκτόνησαν. Επίσης, είκοσι τέσσερις μαθητές τραυματίστηκαν σε ένα περιστατικό που συγκλόνισε την αμερικανική κοινωνία και έθεσε με έμφαση στον δημόσιο διάλογο το ζήτημα της οπλοκατοχής και της οπλοχρησίας.
Σχολεία φρούρια
Αλλά όσο και αν ακούστηκαν τότε, ο «πόλεμος» αυτός δεν έλαβε ποτέ τέλος. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί ακόμα 394 αντίστοιχα περιστατικά σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, που δεν άφησαν ανεπηρέαστη καμία αμερικανική πολιτεία, έχουν κοστίσει εκατοντάδες νεκρά παιδιά και έχουν προκαλέσει ψυχικά τραύματα σε πάνω από 360.000, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα ίδια και τις οικογένειές τους.
Εκατομμύρια αμερικανόπουλα ζουν καθημερινά με τον φόβο μιας ανάλογης επίθεσης. Η Columbine άλλαξε την Αμερική, αλλά όχι προς το καλύτερο. Αυτές που βγήκαν σίγουρα κερδισμένες είναι οι εταιρείες που «πουλούν» ασφάλεια. Τα περισσότερα σχολεία έχουν αυξήσει τα κονδύλιά τους για τη λήψη μέτρων ασφαλείας, με τον σχετικό τζίρο να υπολογίζεται σε πάνω από 3 δισ. δολάρια τον χρόνο. Κάποια επιχειρήθηκε να μετατραπούν σε πραγματικά φρούρια. Ανιχνευτές μετάλλων, κάμερες ασφαλείας, ένοπλοι σεκιουριτάδες, σύμβουλοι, ψυχολόγοι και προγράμματα ηλεκτρονικού ελέγχου, αλλά οι επιθέσεις αντί να μειώνονται, πολλαπλασιάζονται. Απλώς, φαίνεται ότι κατέστη δυνατό κάποιες να αποτραπούν εγκαίρως. Από τις δεκάξι αυτού του είδους, που καταγράφηκαν το 2018, ο αριθμός τους έφτασε τις σαράντα έξι το 2022, με βάση μια εμπεριστατωμένη έρευνα της εφημερίδας The Washington Post που δημοσιεύτηκε πρόσφατα. Μερικές από τις φονικές επιθέσεις αφορούν, μάλιστα, και Δημοτικά σχολεία.
Ελλιπή μέτρα πρόληψης
Αυτό που δεν φαίνεται στον ορίζοντα είναι μια πιο αυστηρή νομοθεσία για την κατοχή όπλων. Οι περισσότεροι δράστες είναι παιδιά, που φοιτούν ή φοίτησαν στους «τόπους του εγκλήματος», είχαν προηγούμενα με δασκάλους ή συμμαθητές και εύκολη πρόσβαση σε όπλα στο σπίτι τους προκειμένου να προβούν σε πράξεις που είχαν ως κίνητρο την εκδίκηση. Το αποκαλούμενο «Ινστιτούτο Πρόληψης» από το Όκλαντ θεωρεί ότι τα ελλιπή μέτρα πρόληψης και ψυχολογικής υποστήριξης είναι ακριβώς αυτά που γεννούν συνεχώς νέους δράστες. Οι «σκέψεις και οι προσευχές» των πολιτικών κατόπιν εορτής δεν έχουν, φυσικά, κανένα αντίκρισμα.
Οι περισσότερες πολιτείες προσπαθούν τώρα να αναβαθμίσουν τα πρωτόκολλα ασφαλείας, χωρίς να υπάρχει, ωστόσο, ένα ενιαίο πλαίσιο για όλες τις ΗΠΑ. Και εδώ αρχίζουν οι διαφωνίες. Κάποιοι υποστηρίζουν την ανάγκη να είναι οπλισμένοι και εκπαιδευμένοι οι διδάσκοντες για να μπορέσουν, αν χρειαστεί, να αντιδράσουν αναλόγως, μια πρόταση που βρίσκουν εξοργιστική οι οργανώσεις οι οποίες μάχονται υπέρ του περιορισμού της οπλοκατοχής. Σε κάποιες πολιτείες έχουν ήδη διαμορφωθεί προγράμματα αντιμετώπισης κρίσεων ανάλογα εκείνων που υπάρχουν για περιπτώσεις σεισμού ή φωτιάς. Σχεδόν το 98% των σχολείων στις ΗΠΑ έχει ήδη τέτοια πρωτόκολλα εκτάκτου ανάγκης. Αναλόγως της περίπτωσης, αλλού προβλέπονται οδοί διαφυγής και εγκατάλειψης του κτηρίου, αλλού οι μαθητές μαθαίνουν να κλειδώνονται στην τάξη, να σβήνουν τα φώτα, να σιωπούν και να κρύβονται κάτω από τα θρανία, μέχρις ότου λήξει ο συναγερμός. Οι επικριτές τέτοιων πρωτοκόλλων αναρωτιούνται για το νόημά τους, από τη στιγμή που οι «ασκήσεις» είναι μια πολύ διαφορετική υπόθεση από την πραγματικότητα. Επισημαίνουν, επίσης, ότι οι μαθητές ζουν έτσι κι αλλιώς με τον φόβο στο πίσω μέρος του μυαλού τους και δεν χρειάζεται να τους ενισχύεται αυτό το συναίσθημα με «δοκιμές» για γεγονότα που μπορεί τελικά να μην βιώσουν ποτέ. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, καταστάσεις ένοπλης επίθεσης και ομηρίας αναπαρίστανται με ψεύτικες σφαίρες και δραματοποίηση, υποχρεώνοντας κάποιους διδάσκοντες και διδασκόμενους να υποδυθούν τον ρόλο των θυμάτων.
Η ουσία είναι ότι για εκατομμύρια παιδιά η καθημερινότητα στο σχολείο είναι ταυτισμένη με την επιφυλακή εν μέσω ενός «ακήρυχτου» αλλά καθόλου απίθανου πολέμου. Το άγχος είναι, φυσικά, διαρκές και στα γραφεία των καθηγητών. Όπως τόνιζε μια καθηγήτρια, μητέρα και η ίδια δύο παιδιών, η σκέψη για το «κακό» είναι πάντα παρούσα. Όταν ακούει κάποιο ελικόπτερο να πετά κοντά στο σχολείο, αυτομάτως ετοιμάζεται για το χειρότερο. Όταν ακούει για κάποιο περιστατικό σε άλλο σχολείο, περνά κάποιες άγρυπνες νύχτες. Μετά η καθημερινότητα επιστρέφει, η αγωνία υποχωρεί, αλλά ποτέ δεν απομακρύνεται εντελώς. Θα είναι πάντα παρούσα όσο εκατομμύρια όπλα θα αναπαύονται σε συρτάρια και ντουλάπια κάποιων θεωρητικά φιλήσυχων Αμερικανών πολιτών.
