Μια υπόκλιση στην καταγωγή, στη μνήμη, στην ιστορία της πατρίδας του και στην ίδια τη Ρωσική Επανάσταση, που άλλαξε τη ροή και τη σκέψη του κόσμου, κάνει ο σκηνοθέτης Τσέζαρις Γκραουζίνις, παρουσιάζοντας στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, εκατό χρόνια μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης, μια σύγχρονη παράσταση για τον «ενθουσιασμό» και την «πίστη».
Η πρεμιέρα της «Ρώσικης Επανάστασης», σε δραματουργία και σκηνοθεσία του ίδιου του ρηξικέλευθου Λιθουανού, θα δοθεί στις 25 Οκτωβρίου στο Βασιλικό Θέατρο, στο πλαίσιο των Παράλληλων Εκδηλώσεων των 52ων Δημητρίων.
«Είναι ένα ταξίδι πίσω στα παιδικά μου χρόνια και τη μυθολογία της Ρωσικής Επανάστασης, μια από τις πιο σημαντικές της ζωής μου. Μια υπόκλιση στην παγκόσμια Ιστορία και στην ιστορία της χώρας που γεννήθηκα, η οποία δεν υπάρχει», λέει για την παράσταση ο γνωστός σκηνοθέτης.
"Σαν παιδί μάθαινα την ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης στο σχολείο. Μεγαλώνοντας, οι αλλαγές που έγιναν ήταν πολλές και μεγάλες. Η Σοβιετική Ένωση έγινε Ρωσία, ο σοσιαλισμός έγινε καπιταλισμός κι όλες οι ιδεολογίες άλλαξαν και συνεχίζουν να αλλάζουν. Έτσι κι εγώ έπαψα να πιστεύω στην Ιστορία. Για μένα η Ιστορία μοιάζει με μια πουτάνα που πηγαίνει με πολλούς άντρες μαζί και αλλάζει ιδεολογία. Έμαθα να κρατώ απόσταση. Γι’ αυτό τον λόγο και δεν σκοπεύω να κάνω μια ιστορική ή πολιτική παράσταση για τη ρωσική επανάσταση. Η πολιτική είναι πολύ μικρή και πολύ λίγη για να αποτελέσει κίνητρο για μια παράσταση. Η τέχνη για πολιτικούς σκοπούς δεν είναι τέχνη αλλά προπαγάνδα. Δεν είναι απαγορευτικό να είναι μια θεατρική παράσταση και πολιτική, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Στο θέατρο ασχολούμαστε και σκεφτόμαστε για τη ζωή των ανθρώπων, για τα αιώνια πράγματα, τη φιλοσοφία, τη μεταφυσική και τόσα άλλα".
Το έργο προσπαθεί να ανασυνθέσει τις πρώτες μέρες της Ρώσικης Επανάστασης μέσα από τα μάτια ενός απλού ανθρώπου που βρέθηκε μέσα στη δίνη της επαναστατικής ορμής για την αλλαγή του κόσμου.
Ο Γκραουζίνις χαρακτηρίζει «απίστευτη» την πρόταση του καλλιτεχνικού διευθυντή του ΚΘΒΕ Γιάννη Αναστασάκη. "Δέχθηκα αμέσως. Στη Λιθουανία το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι παράνομο. Ήμασταν χώρα που ανήκε στην Ρωσία και μετά το σύμφωνο μη επίθεσης μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Γερμανίας, που έμεινε γνωστό στην ιστορία ως Σύμφωνο Μολότοφ - Ρίμπεντροπ, Στάλιν και Χίτλερ μοιράστηκαν την Ευρώπη, όπως δυο λύκοι. Γι’ αυτό τον λόγο και δέχθηκα να κάνω την παράσταση, καθώς δεν μπορώ να την κάνω στη Λιθουανία και δεν ξέρω πού αλλού στην Ευρώπη”.
«Η παράσταση είναι ένα νοσταλγικό όνειρο»
Ο Γκραουζίνις είναι κατηγορηματικός ότι στη σκηνή δεν θα δούμε αναπαράσταση της Ρώσικης Επανάστασης. "Έγραψα το κείμενό μου χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από ένα παλιό ρωσικό έργο με τον τίτλο ‘Ο άνθρωπος με το όπλο’ που με γοήτευσε και με οδήγησε. Ωστόσο δεν το χρησιμοποιώ σαν βάση γιατί πήρα μόνο το 1/3 και το υπόλοιπο υλικό είναι από διαφορετικά κείμενα που χρησιμοποίησα για να κάνω κολάζ, από τα ιστορικά κείμενα του Λένιν, του Σολζενίτσιν, του Τρότσκι, της Μαρίας Σπιριδόνοβα, του Μαξίμ Γκόρκι κ.ά.».
Η πλοκή, όπως μας εξηγεί ο σκηνοθέτης, αναφέρεται στην κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων, που έγραψε βασιζόμενος σε διαφορετικά ιστορικά κείμενα. «Είναι η ιστορία ενός ανθρωπάκου, ενός στρατιώτη που έφυγε από το μέτωπο και πήγε στην πρωτεύουσα της Ρωσίας και ξαφνικά βρέθηκε μέσα στη δίνη της Ιστορίας όπου οι μπολσεβίκοι, με τον Λένιν αρχηγό, πήραν στα χέρια τους την εξουσία της χώρας. Αυτό γίνεται για πρώτη φορά στο θέατρο.
Οι εκπρόσωποι διαφορετικών ιδεολογιών δίνουν διαφορετικά ονόματα στα γεγονότα που συνέβησαν στη Πετρούπολη τον Οκτώβριο του 1917: Αντιδημοκρατικό Πραξικόπημα των Μπολσεβίκων, Οκτωβριανή Εξέγερση του Προλεταριάτου, Εγκληματική Ανταρσία, Ρώσικη Σοσιαλιστική Επανάσταση, Ρώσικη Αστική Επανάσταση κ.τλ.
Εμείς, οι άνθρωποι του θεάτρου, αφήνουμε τη συζήτηση σχετικά με την πραγματική έννοια του γεγονότος στους ιστορικούς.
Στην παράσταση, που είναι ένα νοσταλγικό όνειρο, παίζω με τη μνήμη και χρησιμοποιώ αισθητικά στοιχεία, μουσική, κίνηση, εικόνα, που προέρχεται από τη μυθολογία της επανάστασης, το ηρωικό θέατρο της μεγάλης έκφρασης, του εξπρεσιονισμού. Ίσως υπάρχει και ένα ειρωνικό στοιχείο και σχόλιο σε όλη αυτήν την οπτική καθώς μεγαλώνοντας περάσαμε από διαφορετικές ιδεολογίες. Πάντως αυτή είναι η δική μου ειλικρινής οπτική, ενός σκηνοθέτη που έχει την ελπίδα να επικοινωνεί με το κοινό χωρίς να απαντά στο σωστό ή το λάθος».
Στην ερώτηση πόσο τον απασχολεί ή και τον βασανίζει ακόμη το παρόν της Ευρώπης, που αλλάζει πρόσωπο, με την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων, της ρατσιστικής συμπεριφοράς απέναντι σε μειονότητες, στον ξεριζωμό και τη μετακίνηση των ανθρώπων από τις πατρίδες τους, ο Τσέζαρις Γκραουζίνις απαντά: «Βασανίζομαι με όλα. Πρέπει να σκεφθούμε τι μπορούμε να κάνουμε με τον ενθουσιασμό μας σε αυτήν την Ευρώπη και πόσο ελεύθεροι είμαστε να εκφράσουμε τον ενθουσιασμό μας και πού θα τον χρησιμοποιήσουμε στη ζωή. Δεν πιστεύω καθόλου στην πολιτική πράξη. Είναι χειραγώγηση, δεν έχει μέλλον. Πρέπει να βρούμε άλλους τρόπους και καινούργια εργαλεία, αλλιώς αυτοκτονούμε. Εκεί μας οδηγεί ο καπιταλισμός»!
