Η ελληνική επαρχία χάνει πλέον οριστικά (;) την ταυτότητά της μαζί με την παραγωγή και τον πολιτισμό της. Η καταστροφή ξεκίνησε τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες από το μετεμφυλιακό κράτος της Δεξιάς, που για να εδραιώσει την εξουσία του, άρχισε να ερημώνει τη δύσκολα ελεγχόμενη ύπαιθρο. Στέλνοντας τον ανθό της όχι μόνο στην εξορία των άγονων νησίδων, αλλά στην ξενιτιά των εργοστασίων. Συμβάλλοντας έτσι ουσιαστικά στα «οικονομικά θαύματα» της ανάπτυξης του δυτικού κόσμου και καταδικάζοντας την Ελλάδα στον μαρασμό μιας αποικιακού τύπου υπανάπτυξης, που συνεχίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’90 με την απαγόρευση καλλιεργειών και μοιάζει να ολοκληρώνεται τώρα με το πνίξιμο, λόγω ανύπαρκτων αντιπλημμυρικών έργων, του εύφορου Θεσσαλικού Κάμπου, με την -ενεργειακή- πολιτική της καμένης γης στην Εύβοια και στον Έβρο -όπου και πάλι ο πλούσιος Βορράς θα επωφεληθεί από το παραγόμενο ρεύμα των εξαπλωνόμενων ραγδαία «αιολικών πάρκων» και των σπαρμένων με φωτοβολταϊκά κάτοπτρα χωραφιών-, με τον έωλο «εξευγενισμό» της Golden Visa και του Airbnb. Έτσι ώστε να χαθεί οριστικά και η μνήμη της πολιτιστικής ταυτότητας που αποστεώνεται μέσα στο φολκλόρ της διασκέδασης των τουριστών.
«ΑΜVRAKIA.MIA», μια εγκατάσταση για τη μνήμη
Ο Πάνος Χαραλάμπους προβάλλει στη Citronne Gallery, στο Κολωνάκι, μια εγκατάσταση που αφορά την προσωπική αλλά και τη συλλογική μνήμη του τόπου καταγωγής του, του Ξηρομέρου, που εκτείνεται γύρω από τη λίμνη Αμβρακία. Μια περιοχή γνωστή όχι μόνο για τα ξηρανθεκτικά καπνά της, από την καλλιέργεια των οποίων μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες ζούσε, αλλά και για τα περίφημα πανηγύρια της και τους τραγουδιστές τους. Ο Χαραλάμπους τη διατυπώνει με τρόπο που έρχονται στην επιφάνεια οι αναμνήσεις. Ως ένα αφήγημα αποτελούμενο από θραύσματα της παλιότερης και της τωρινής δουλειάς του, που αμφότερες συναρθρώνονται με κατασκευές από υλικά «φτωχά», βίντεο, περφόρμανς, αρχειακά τεκμήρια και μαρτυρίες.
Ο θεατής εισάγεται σ’ αυτήν από την αρχή, στην πρώτη ενότητα, μέσα από τη διαλεκτική σχέση με τη γη και το νερό που συνθέτουν το τοπίο και το είναι μας. Με τα επιτοίχια, κολλημένα πάνω στον καμβά, σεβαστικά δεμένα, αποξηραμένα φύλλα του καπνού, σε σχήματα κυκλικά, με τις εξέχουσες άκρες τους να θυμίζουν, όπως και τα τιτλοφορεί, έναν «Ήλιο». Που αναδίνουν ακόμα την έντονη, μεθυστική μυρωδιά τους, μιλούν ταυτόχρονα για την καθοριστική επήρεια του στοιχείου αυτού στην παραγωγή και για την αφυγραντική δύναμή του. Και την εικόνα από βίντεο του ίδιου του καλλιτέχνη με το άγριο εδώδιμο, μικρόσωμο πουλί στον ώμο του μπροστά στο υγρό στοιχείο της λίμνης από την οποία αντλούσαν άλλοτε οι αγρότες το απαιτούμενο για την καλλιέργεια νερό.
Οδηγείται με τους αποθεμένους σωλήνες ύδρευσης των χωραφιών που στην έκθεση λειτουργούν και ως αγωγοί των ήχων της φύσης αλλά και των ανθρώπων της στη δεύτερη ενότητά της. Όπου έχει τοποθετηθεί πάνω σε ποτήρια-βεντούζες ένα γλυπτικό αποτύπωμα της λίμνης από αλουμίνιο. Ενώ πίσω της προβάλλει ο καλλιτέχνης στο βίντεο από την Μπιενάλε της Βενετίας του 2019 να χορεύει πάνω στα παραταγμένα ποτήρια έναν κυκλικό, αργό και βασανιστικό, επικίνδυνο τσάμικο. Παραπέμποντάς μας έτσι στα «αναστενάρια» της περιοχής την ημέρα της γιορτής του Αγίου Κωνσταντίνου. Δένοντας την αρχαία, διονυσιακή τελετουργία με την κοινωνική έκφραση των χορών των πανηγυριών. Αντικρίζει τις στοιβαγμένες αφίσες του διάσημου τραγουδιστή πανηγυριών Τάκη Καρναβά απέναντι από το επιπλέον μέσα σε μεταλλικές λεκανίτσες πικάπ με τον δίσκο βινυλίου του.
Πρόκειται για μια εγκατάσταση που στήνεται με διαφορετικά μέσα της τέχνης και αφορά τη μνήμη την προσωπική και τη συλλογική του Πάνου Χαραλάμπους, με την οποία ο καλλιτέχνης ασχολείται ανέκαθεν. Καθρεφτίζει την εικαστική του πορεία ως την κυκλικά περιστρεφόμενη πορεία της ζωής του μέσα στην ιστορικότητα και στην παροντικότητά της, που διασφαλίζει και το μέλλον της. Γιατί η αποκοπή ενός τμήματός του σημαίνει και τη διακοπή του κύκλου της ίδιας της ζωής που αυτόματα στειρώνεται.
Info
Πάνος Χαραλάμπους, «AMVRAKIA.MIA»
Citronne Gallery, Πατριάρχου Ιωακείμ 19 (4ος όροφος), Κολωνάκι
Διάρκεια έκθεσης: 21 Μαρτίου-11 Μαΐου 2024
Ωρες λειτουργίας: Τρ./Πέμ./Παρ.: 11 π.μ.-8 μ.μ. Τετ./Σάβ. 11 π.μ.-4 μ.μ.
