(Πρώτο μέρος)
Μετείχα στο φετινό συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Θεατρικών Κριτικών, στο φιλόξενο, πάντα αρχοντικό και μελαγχολικό Βελιγράδι, που φέρει ακόμα, εν μέρει καλυμμένες, τις πληγές του πρόσφατου αιματηρού πολέμου. Παράλληλα είδα παραστάσεις τού εκεί διεθνούς φεστιβάλ, με τον χαρακτηριστικό, στα σερβικά, τίτλο: “Na ledima Mahnitog Bika” («Στη ράχη του μαινόμενου Ταύρου»). Ένα φεστιβάλ με έντονο πολιτικό χαρακτήρα, που παρέπεμπε στη βίαιη διάλυση της ομόσπονδης Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας.
Σήμερα πια γνωρίζουμε ότι της στρατιωτικής επέμβασης προηγήθηκε η οργανωμένη διείσδυση επαγγελματιών «οικονομικών δολοφόνων», που υπέσκαψαν τα θεμέλια της χώρας, μαζί με μια πρωτοφανή εκστρατεία κατασυκοφάντησής της από τα διεθνή Μέσα. Αποτέλεσμα των πιο πάνω μεθοδεύσεων ήταν, ανάμεσα σε άλλα, η αφύπνιση, μέσα στην ανεξέλεγκτη, πλέον, κρίση, των ποικίλων αποσχιστικών εθνικισμών. Στόχος, η καταλήστευση του πλούτου της χώρας από τις παντοδύναμες, πολυπλόκαμες πολυεθνικές. Αναφέρω ως παράδειγμα τον ανηλεή βομβαρδισμό της πόλης Νις, που δεν αποτελούσε στρατιωτικό στόχο. Ήταν, όμως, το κέντρο της ανταγωνιστικής καπνοβιομηχανίας της Γιουγκοσλαβίας, που σήμερα πλέον έχει περάσει, «αντί πινακίου φακής», στα χέρια της πολυεθνικής Φίλιπ Μόρρις. Όπως και τα πλουσιότατα ορυχεία χαλκού και αργύρου της Τρέπτσα, σήμερα στα χέρια άλλων πολυεθνικών κολοσσών. Η κακοδαιμονία, όμως, της γειτονικής φιλικής μας χώρας έχει βαθύτερες ρίζες. Ας μου επιτραπεί μια ιστορική αναδρομή στα χρόνια 40-'41, μιας και γιορτάζουμε αυτές τις μέρες την κοινή μας νίκη στον μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα.
Η ναζιστική Γερμανία και προσωπικά ο Χίτλερ, την άνοιξη του '41, μετά το αδιέξοδο στο οποίο είχε περιέλθει ο εταίρος του Μουσολίνι στα βουνά της Αλβανίας, μη θέλοντας ο ίδιος να εμπλέξει δυνάμεις του Ράιχ, τις οποίες και προόριζε για την επικείμενη επίθεση εναντίον της ΕΣΣΔ, επιχείρησε και πέτυχε, με δελεαστικά ανταλλάγματα, τον προσεταιρισμό της τότε δεξιάς, βασιλικής γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης με την υπογραφή ενός «τριμερούς συμφώνου» (Γερμανία, Ιταλία, Γιουγκοσλαβία), όπου τη «βρόμικη δουλειά» θα έκαναν οι γιουγκοσλαβικές Ένοπλες Δυνάμεις χτυπώντας πισώπλατα την Ελλάδα, αφήνοντας, έτσι, ελεύθερες τις γερμανικές, που ως στόχο τους είχαν την ΕΣΣΔ. Ο Χίτλερ, όμως, είχε λογαριάσει χωρίς τον ξενοδόχο, τον σερβικό λαό, που ξεχύθηκε ασυγκράτητος στους δρόμους του Βελιγραδίου κραδαίνοντας ελληνικές σημαίες, και τον σερβικό στρατό που ανέτρεψε τη φιλοφασιστική κυβέρνηση... Αναγκάστηκαν τότε να επέμβουν οι γερμανικές μεραρχίες, με αποτέλεσμα τη γνωστή, μοιραία καθυστέρηση έναρξης της εκστρατείας εναντίον της ΕΣΣΔ. Αυτό προκάλεσε μια έκρηξη οργής του Χίτλερ κατά του λαού της Σερβίας. Γράφει χαρακτηριστικά στον λόγο που εκφώνησε στη γερμανική Βουλή στις 4 Μαΐου 1941 (μεταφέρω από τη δίγλωσση έκδοση των αρχών κατοχής):
«Είναι αληθές ότι κατεβάλαμεν ειλικρινείς προσπαθείας να επιτύχομεν, διά μιας ενάρξεως στενής συνεργασίας μετά της Γιουγκοσλαβίας, ει δυνατόν, την πιθανότητα μιας υποφερτής διά τους ιταλικούς πόθους λύσιν της ιταλοελληνικής ρήξεως. Ο Ντούτσε όχι μόνον συγκατένευσεν εις την προσπάθειαν αλλά υπεστήριξεν εκθύμως αυτήν δι’ όλων των μέσων. Ούτω υπεγράφη την 25ην Μαρτίου τρέχοντος έτους εν Βιέννη ένα σύμφωνον το οποίον εξησφάλιζε αφ’ ενός μέγα μέλλον εις την Γιουγκοσλαβίαν, και αφ’ ετέρου την Ειρήνην εις τα Βαλκάνια. Δύο ημέρας αργότερα συνεκλονίσθημεν από την είδησιν του πραξικοπήματος ολιγαρίθμων και αργυρωνήτων στασιαστών. Θα αντιλαμβάνεσθε ακόμη, Βουλευταί μου, ότι δεν εδίστασα ούτε στιγμήν διά να δώσω την διαταγήν της επιθέσεως. Διότι δεν είναι δυνατόν να συμπεριφέρεται κανείς κατ’ αυτόν τον τρόπον με το Γερμανικόν Ράιχ».
Ακόμη, πιο κάτω: «Ο Σερβικός Λαός όμως θα εξαγάγει ίσως μιαν ημέραν εκ της παρούσης καταστροφής του, το μόνον ορθόν συμπέρασμα ότι στασιασταί αξωματικοί είναι πάντοτε δι’ αυτήν την χώραν φορείς δυστυχίας. Όλοι όμως οι πληγέντες από την δυστυχίαν δεν θα λησμονήσουν ίσως την φοράν αυτήν τόσον γρήγορα τον ιδιαζόντως ευγενικόν τρόπον με τον οποίον τους εγκατέλειψαν οι ηγέται και το Κράτος εκείνο διά το οποίον είχον την τιμήν να θυσιασθούν (...) Πολύ σπανίως έχει ανταμειφθεί με μαγαλύτερον κυνισμόν η θυσία μικρών λαών, όσον εις την περίπτωσιν αυτήν».
Αυτά για την Ιστορία, με την ευκαιρία της επετείου της αντιφασιστικής νίκης των δύο «μικρών» λαών μας, που έγιναν ολοκαύτωμα για χάρη κάποιων κυνικών «Μεγάλων» στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα συνεχίσω με τις παραστάσεις του φεστιβάλ την Κυριακή.
