Της Ελευθερίας Ράπτου
Το ελληνικό παιδικό θέατρο έχει τη δυνατότητα να αρδεύει από την πλούσια λαογραφία και την ελληνική δημώδη γραμματεία. Η παράδοση και η ιστορία χιλιάδων χρόνων είναι μια δυναμική δεξαμενή πρώτης ύλης και ιδεών. Το νέο ελληνικό θέατρο και εν προκειμένω το σύγχρονο ελληνικό παιδικό και εφηβικό θέατρο μπορούν με τη σειρά τους να διαχειριστούν, να μεταστοιχειώσουν, να μεταδομήσουν ή και να παρουσιάσουν απλώς το μεγάλο θεματολογικό απόθεμα: μύθοι, παραμύθια, θρύλοι, δοξασίες, οτιδήποτε συντάσσει διαχρονικά το συλλογικό φαντασιακό είναι υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευφάνταστα και ποικιλότροπα. Το στοίχημα της παραστασιακής απόδοσης, με σύγχρονους όρους, της δημώδους παρακαταθήκης μας είναι πάντα πολύ ενδιαφέρον -παραστασιακά και ερευνητικά-, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.
Η ομάδα Μικρός Νότος ακολουθώντας ανάλογη διαδρομή παρουσίασε φέτος στη σκηνή του πολυχώρου 104 στο Γκάζι τη σπονδυλωτή παράσταση Ο Κουκουμπλής, σε σκηνοθεσία Τάσου Ράτζου. Τρία παραδοσιακά παραμύθια συνεκφέρονται σε αλληλουχία, με ενδεχόμενο υποτονθορύζοντα προσανατολισμό: την ανθρώπινη καλοσύνη, την αξιοπρέπεια και το θάρρος στη ζωή. Το πρώτο παραμύθι, Ο Κουκουμπλής, προέρχεται από τη Θεσσαλία. Το δεύτερο, Το Πιο Γλυκό Ψωμί, έρχεται από την Κεφαλλονιά. Το τρίτο, Η Βασιλοπούλα και το Άλας, κατάγεται από τη Θράκη. Στον Κουκουμπλή, το υιοθετημένο -και αγαπημένο από το ζεύγος των γέρων χωρικών- ποντίκι, χάνεται. Στο Πιο Γλυκό Ψωμί, ένας καταθλιπτικός βασιλιάς ανακαλύπτει τη χαρά και την αξία της ζωής μέσα από τη σκληρή και τίμια βιοπάλη. Ενώ, στη Βασιλοπούλα και το Άλας, που κατά τη γνώμη μου διακρίνεται από την εκλεκτική συγγένεια με τον σαιξπηρικό βασιλιά Ληρ, η ειλικρινής -ως προς την πατρική αγάπη- βασιλοπούλα επιδεικνύει ταπείνωση αλλά και επίγνωση για τα σημαντικά και τα ασήμαντα της ζωής.
Η παράσταση ξεκινά με σύντομο παιχνίδι-δημιουργικό εργαστήρι, κατά τη διάρκεια του οποίου τα παιδιά ζυμώνουν το δικό τους καρβελάκι ψωμί. Αυτό θα το πάρουν όταν ψηθεί, μετά το τέλος της παράστασης. Ακολουθεί η παράσταση, η οποία έχει έντονο το διαδραστικό στοιχείο. Τα παιδιά καλούνται από τους ηθοποιούς (Έλενα Γεροδήμου, Δαμιανός Νικολαΐδης, Άννη Ντουμούζη), να συμμετέχουν διαλογικά και σωματικά στην εξέλιξη του σκηνικού γεγονότος. Αναπαράσταση, αφήγηση, ζωντανή μουσική με λίγα μέσα είναι από τα βασικά της παράστασης. Οι ηθοποιοί εναλλάσσονται σε ρόλους και με τη χρήση εικαστικά ελκυστικών και παραστασιακά πολύ λειτουργικών προσωπείων (μάσκες: Μάρθα Φωκά) αναπαριστούν τα λαϊκά παραμύθια. Κίνηση, τραγούδι και ρυθμική επιστρατεύονται για να «ζωντανέψουν» τα παραμύθια και να κινητοποιήσουν τους μικρούς θεατές.
Η σπονδυλωτή παράσταση έχει καλούς χρονισμούς και η ομάδα των ηθοποιών επιδεικνύει υποκριτική πλαστικότητα. Με άξονα την παραδοσιακή ενδυματολογική δείξη, εκεί που το σκηνικό γεγονός φαίνεται να υπολείπεται είναι στο σκηνικό φόντο και στους φωτισμούς. Οι φωτισμοί, σε μια παράσταση που βασίζεται πολύ στους ηθοποιούς, τα προσωπεία και τα αντικείμενα, θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν ισχυρά την αφήγηση και να δημιουργήσουν υποβλητική ατμόσφαιρα, χωρίς περίτεχνες και ενδεχομένως άκαμπτες σκηνικές κατασκευές. Όμως αυτή η τακτική εδώ δεν επιστρατεύτηκε.
Στα θετικά της παράστασης ας προσμετρηθεί και η δυνατότητα να παρουσιάζεται σε σχολεία, καθώς το παιδαγωγικό της πρόσημο είναι ισχυρό και εκπαιδευτικά δομημένο. Η ομάδα Μικρός Νότος είναι πια υπολογίσιμη δύναμη στο παιδικό - εκπαιδευτικό θέατρο. Αυτή τη θέση μπορεί να την ενδυναμώσει και να την εμπλουτίσει ακόμη περισσότερο.
