Της Νίκης Θεσσαλού
Καιρό είχε μείνει μακριά από το προσκήνιο ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, τόσο λόγω καθυστερημένης θερινής ραστώνης, όσο και επειδή αυτόν τον Σεπτέμβριο το ενδιαφέρον για την ελληνική και την ευρωπαϊκή κρίση υποχώρησε μπροστά στο μείζον θέμα των προσφύγων, που περισσότερο τρομοκρατεί, παρά συγκλονίζει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Ωστόσο, χτες εγκαινίασε τη νέα μιντιακή σεζόν με μια συνέντευξη εφ' όλης της ύλης στην "Allgemeine" της Φρανκφούρτης, στην οποία εμφανίστηκε περισσότερο ως «Νέστορας» του συνόλου της ευρωπαϊκής πολιτικής και λιγότερο ως απλά... ο ισχυρός άνδρας του Eurogroup.
Και άρχισε να μοιράζει συμβουλές -πιθανότατα στην πολιτική προϊσταμένη του καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, αλλά και στους υπόλοιπους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης- για το πώς θα πρέπει να χειριστεί η Ε.Ε. το κύμα των προσφύγων και των μεταναστών, ξεπερνώντας τους φόβους των πολιτών της: «Δεν μπορούμε να αφήσουμε την Ελλάδα και την Ιταλία μόνες τους με τους πρόσφυγες», είπε, «δεν μπορούμε να αφήσουμε τους ανθρώπους να πνίγονται στη Μεσόγειο». Ο Σόιμπλε -που έχει διατελέσει και υπουργός Εσωτερικών (άρα και Δημόσιας Τάξης) στη Γερμανία- επέμεινε ότι η Γερμανία δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια στο πρόβλημα και πρόσθεσε ότι θα πρέπει πρωτίστως η Ευρώπη να εργαστεί για να σταθεροποιήσει τον αραβικό κόσμο.
Βεβαίως, επανέλαβε επανειλημμένα ότι «η Γερμανία δεν καλείται να λύσει όλα τα προβλήματα αυτού του κόσμου», τόνισε όμως ότι «εξαιτίας της ευημερίας και του μεγέθους μας πρέπει να συμβάλουμε περισσότερο από άλλες ευρωπαϊκές χώρες στην επίλυση των προβλημάτων». Και εμμέσως άσκησε κριτική στην ουσιαστική κατάργηση της συνθήκης του Σένγκεν και από την κυβέρνηση στην οποία συμμετέχει.
Η εσωτερική αντίφαση στη συνέντευξη που έδωσε ο Σόιμπλε ήταν ότι στη μία πρόταση εμφανιζόταν ως μπροστάρης στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής και στην επόμενη το έπαιζε... σεμνός, ένας από τους «19» της Ευρωζώνης. Αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι ανέλαβε -και το παράκανε, όπως τον κατηγόρησαν- τον ηγετικό ρόλο στη διαχείριση του ελληνικού ζητήματος -«οι 18 είχαμε την ίδια άποψη» είπε-, φρόντισε όμως με την επόμενη πρότασή του να θέσει ένα θεμελιώδες ερώτημα στους Ευρωπαίους πολίτες: «Κάθε χώρα πρέπει να αποδείξει ότι είναι ικανή να προσαρμοστεί στις ανάγκες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Η άρνηση της εκσυγχρονιστικής διαδικασίας δεν βοηθάει, η προσαρμογή είναι απαραίτητη και αναπόφευκτη» είπε. Και ειδικά για τους Έλληνες πρόσθεσε: «Η ελληνική κοινωνία πρέπει να αναρωτηθεί εάν προτιμάει να κάνει αυτή την προσαρμογή ως μέλος της νομισματικής ένωσης, χωρίς το εργαλείο της εξωτερικής υποτίμησης».
Για τον Σόιμπλε, λοιπόν, το Grexit παραμένει στο τραπέζι. Και το «πουλάει» ως επιλογή της ελληνικής κοινωνίας. Όπως δεν ξεχνά να υπενθυμίσει ότι «οι κανόνες πρέπει να τηρούνται» στην Ευρώπη. Μια μέρα μετά την κατάφωρη παραβίαση των ευρωπαϊκών κανόνων, από τις μισές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, της Γερμανίας συμπεριλαμβανομένης, που συνιστά το κλείσιμο των συνόρων.
Νέος κανόνας, η θεσμοθέτηση της χρεοκοπίας
Όπως επανέφερε στο τραπέζι, πιο συγκεκριμένη, την πρότασή του για θεσμοθέτηση της κρατικής χρεοκοπίας εντός της Ευρωζώνης. Να σημειωθεί ότι ο Σόιμπλε δεν συνδέει απαραίτητα αυτή την πρόταση για θεσμική αλλαγή της ζώνης του κοινού νομίσματος με την Ελλάδα. Τον ενδιαφέρει να προχωρήσει για όλες τις χώρες, κυρίως αυτές που είναι «πολύ μεγάλες» για να «διασωθούν». Έθεσε, λοιπόν, το θέμα στους ομολόγους του στην προχθεσινή άτυπη συνάντηση των «28» στο Λουξεμβούργο, μοιράζοντας ένα ανεπίσημο έγγραφο, στο οποίο περιγράφει τους κανόνες που πρέπει να υιοθετηθούν, ώστε να επιτρέπεται η χρεοκοπία μιας χώρας εντός της νομισματικής ένωσης.
«Η Ευρωζώνη δεν διαθέτει διαδικασίες για αντιμετώπιση των κρατών που έχουν μεγάλα χρέη και δεν έχουν πλέον πρόσβαση στις αγορές. Γι' αυτόν τον λόγο η αναδιάρθρωση των χρεών των κρατών είναι νομικά και πρακτικά δύσκολη και συνήθως γίνεται πολύ αργά. Αυτό προκαλεί οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες, οι οποίες μπορούν να οξύνουν την κρίση» αναφέρει το τρισέλιδο έγγραφο, το οποίο είδε το φως της δημοσιότητας από τις σελίδες της γερμανικής "Handelsblatt".
Ο Σόιμπλε προτείνει σε αυτό το έγγραφο μια διαδικασία αναδιάρθρωσης των χρεών μιας χώρας: Στα κρατικά ομόλογα των χωρών της Ευρωζώνης θα πρέπει να περιλαμβάνεται ένας όρος που θα αναγκάζει όλους τους ομολογιούχους να συμμετέχουν σε ένα πιθανό κούρεμα του χρέους. Αμέσως μόλις η χώρα αυτή λάβει βοήθεια από τον ESM, τον μόνιμο μηχανισμό σταθερότητας, θα πρέπει να «παρατείνεται αυτόματα» ο χρόνος ωρίμανσης των ομολόγων της. Επίσης, θα πρέπει να γίνεται ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους τής εν λόγω χώρας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Ο φαύλος κύκλος κράτους και τραπεζών
Σύμφωνα με τον Σόιμπλε, «οι τράπεζες και τα κράτη συνδέονται με έναν καταστροφικό τρόπο». Η χρεοκοπία μιας τράπεζας μπορεί να ωθήσει μια χώρα στην οικονομική κρίση, αλλά και, αντίστροφα, η πολιτική που ακολουθεί μια χώρα μπορεί να προκαλέσει αναταραχή στις αγορές. Ο Γερμανός υπουργός θέλει να σπάσει «αυτόν τον φαύλο κύκλο».
Γι' αυτό και προτείνει να αλλάξουν οι κανόνες για τα κρατικά ομόλογα, τα οποία πλέον δεν θα πρέπει να θεωρούνται επενδύσεις που δεν ενέχουν κίνδυνο. Μέχρι στιγμής, οι τράπεζες δεν διαθέτουν δίχτυ ασφαλείας για την περίπτωση που καταρρεύσουν τα κρατικά ομόλογα.
Και ο Σόιμπλε προτείνει να το αλλάξει αυτό η Ευρώπη μόνη της, χωρίς να περιμένει να υπάρξει συμφωνία σε παγκόσμιο επίπεδο προς αυτή την κατεύθυνση.
Στο ανεπίσημο έγγραφο, ο Σόιμπλε επαναδιατυπώνει την άποψή του ότι «η νομισματική πολιτική θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη», ζητώντας το θέμα να αρχίσει να συζητιέται έως ότου γίνει εφικτή η αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών - κάτι που για την ώρα εγγράφεται στον χώρο του αόρατου.
Να σημειωθεί ότι από την αρχή του καλοκαιριού -και με την όξυνση της ελληνικής κρίσης να έχει λειτουργήσει ως επιταχυντής- έχουν πέσει στο τραπέζι διάφορες προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης με ένα κοινό χαρακτηριστικό: την περαιτέρω εμβάθυνση της νομισματικής ένωσης για όσους αντέχουν τους κανόνες. Κανόνες που, λόγω «ευελιξίας» έχουν διαφορετικές διασταλτικές ερμηνείες από τα μεγάλα κράτη - μέλη, π.χ. τη Γαλλία και τη Γερμανία. Να σημειωθεί δε ότι για όσο διάστημα η Ε.Ε. δεν καταφέρνει να βρει μια κοινή γλώσσα στο προσφυγικό και το μεταναστευτικό, οι διεργασίες για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης θα γίνονται μετ' εμποδίων - κυρίως διότι η απαραίτητη βάση της αλληλεγγύης αμφισβητείται πλέον ξεκάθαρα από πολλές πλευρές.
Σόιμπλε: Η κυβέρνηση Σαμαρά ήταν σε καλό δρόμο
Έτινγκερ: Ελπίζω σε κυβέρνηση ευρείας πλειοψηφίας
Όσο πλησιάζει η μέρα των εκλογών στην Ελλάδα, πληθαίνουν οι προειδοποιήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση προς την επόμενη κυβέρνηση να μη χάσει χρόνο και να τηρήσει τους όρους της συμφωνίας της 12ης Ιουλίου. Προφανώς, με την «κακή» εμπειρία των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου και του δημοψηφίσματος, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αποφεύγουν να εκφράσουν την προτίμησή τους για το τι θα ήθελαν να ψηφίσουν οι Έλληνες - με την... αιώνια εξαίρεση του Σόιμπλε, που επανέλαβε και χτες ότι «η κυβέρνηση Σαμαρά ήταν σε καλό δρόμο» και ότι «ο Τσίπρας έδωσε στους Έλληνες υποσχέσεις που φυσικά δεν μπόρεσε να τηρήσει».
Αντιθέτως, επαναλαμβάνουν αυτό που ήθελαν ήδη από το 2012, ότι θέλουν μια κυβέρνηση «ευρείας πλειοψηφίας». Τη σκυτάλη αυτών των... παραινέσεων πήρε χτες ο Επίτροπος Γκίντερ Έτινγκερ. Ο Γερμανός χριστιανοδημοκράτης τόνισε ότι η Ε.Ε. θα συνεργαστεί «με όποια κυβέρνηση» σχηματιστεί μετά τις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου. Πλην όμως, σύμφωνα με τον Έτινγκερ, «σε κάθε περίπτωση ο Τσίπρας θα παίξει σημαντικό ρόλο. Ελπίζω να εφαρμοστεί το τρίτο πρόγραμμα βοήθειας από μια κυβέρνηση ευρείας πλειοψηφίας». Και πρόσθεσε ότι η εκτίμησή του είναι «πως η Ελλάδα, μετά τις εκλογές, θα εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις τις οποίες έχει υποσχεθεί».
