Αφορμή για το παρόν κείμενο αποτέλεσε το κείμενο - παρέμβαση του Αλέξανδρου Μίχα, τομεάρχη πολιτισμού της Νεολαίας της Νέας Δημοκρατίας (στο amagi.gr), με αφορμή τον προγραμματισμό ενός ιστορικού θεάτρου. Το Θέατρο Τέχνης που δημιούργησε και λάμπρυνε ο Κάρολος Κουν, ανακοίνωσε ότι προτίθεται να ανεβάσει παράσταση βασισμένη σε κείμενα του μπλόγκερ «Πιτσιρίκος». Ο κ. Τομεάρχης έχει έντονες αντιρρήσεις για το ανέβασμα της παράστασης.
Δεν γνωρίζω προσωπικά ούτε τον κ. τομεάρχη, ούτε τον κ. «Πιτσιρίκο». Θα προσπερνούσα την εν λόγω παρέμβαση εάν την απασχολούσε η αισθητική άποψη του γράφοντος απέναντι στα κείμενα του μπλόγκερ. Αλλά επειδή οι ενστάσεις του είναι ιδεολογικές - πολιτικές δεν μπορώ παρά να σταθώ στην ενέργεια και να την σχολιάσω.
Η υπόθεση αποκτά πρόσθετη βαρύτητα μετά τον θόρυβο που προκλήθηκε για την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου «Ισορροπία του Nash» και την έντρομη διακοπή της από μέρους της διεύθυνσης του Θεάτρου. Αιτία της πολεμικής ενάντια στην παράσταση ήταν κάποια αποσπάσματα από βιβλίο του έγκλειστου τρομοκράτη Σάββα Ξηρού. Κείμενα που δεν προέτρεπαν σε καμία τρομοκρατική δράση και που η σκηνοθέτις θεώρησε πως είναι το υλικό που την ενδιέφερε για τη θεατρική της δημιουργία. Ο θόρυβος εκείνος πέτυχε αυτό που επεδίωκε. Τον φόβο και τη φίμωση.
Η λογοκρισία που (σχεδόν) οι πάντες καταδικάζουν, πηγάζει κατά κύριο λόγο από τους κυβερνώντες που θέλουν να ασκούν έλεγχο στην κοινωνία. Αλλά ασκείται (εμμέσως) και από μη κυβερνητικές δυνάμεις που διαθέτουν όμως τους μηχανισμούς χειραγώγησης απόψεων μέσω των ΜΜΕ, δημιουργώντας κλίμα εκφοβισμού και ενοχής.
Σημειώνει το μέλος της ΟΝΝΕΔ στο κείμενό του πως «Νομικά... δεν υπάρχει δυνατότητα να απαγορευτεί το έργο» (που ανακοίνωσε ότι θα ανεβάσει το Θ.Τ.). Να υποθέσω πως στενοχωρείται για αυτήν την εξέλιξη; Αλλού, θέτει θέμα για την «πολιτική που ακολουθεί ένας καλλιτεχνικός φορέας... Είναι καιρός» συνεχίζει «να μιλήσουμε για τον τρόπο κατάρτισης του προγράμματος, για την διαδικασία επιλογής των συντελεστών, για την ευθύνη απέναντι στο κοινό και, τούμπαλιν την ευθύνη του κοινού απέναντι στον φορέα». Να υποθέσω πως για την κατάρτιση του ρεπερτορίου και την επιλογή των συντελεστών, το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν αλλά και όλα τα άλλα Θέατρα, θα έπρεπε να έχουν τη σύμφωνη γνώμη της ΟΝΝΕΔ; Να προτείνει η ΟΝΝΕΔ ίσως το ρεπερτόριο και τον κατάλογο καλλιτεχνών στους οποίους επιτρέπεται να διακονούν το θέατρο; Και τι εννοεί λέγοντας πως το κοινό έχει ευθύνη απέναντι στον φορέα; Έχει ευθύνη να μην παρακολουθεί τις παραστάσεις του εάν δεν αναγράφονται σε έναν κατάλογο που συντάσσει κάποια εξουσία; Συνεχίζει λέγοντας πως «...ο τρόπος, το ήθος που αναδίδει ως προσωπικότητα ο Πιτσιρίκος είναι ασυμβίβαστος με τον χώρο του Θεάτρου Τέχνης». Προφανώς γνωρίζει καλύτερα από τους μαθητές του Κάρολου Κουν που συνεχίζουν την παράδοσή του στο Θέατρο Τέχνης, τι αρμόζει στο Θέατρο και τι το βλάπτει. Να δοκιμάσουμε κάποιον γύψο ίσως μέχρις ότου ο ασθενής αναρρώσει;
Προφανώς ο τομεάρχης πολιτισμού της ΟΝΝΕΔ δεν διανοείται πως ο καθείς μπορεί να καταθέτει τις σκέψεις και τα δημιουργήματά του αισθητικά, ιδεολογικά, πολιτικά και να κρίνεται από τους θεατές, αναγνώστες, τους πολίτες δηλαδή που έχουν την ευκαιρία να συμφωνούν ή να διαφωνούν μαζί του. Ας μην φοβάται όμως. Οι προστατευτικοί νόμοι κάθε ευνομούμενης πολιτείας έχουν μεριμνήσει για τους συκοφάντες, τους βλάσφημους, τους υπονομευτές του κράτους, τους διακινητές παιδικής πορνογραφίας, τους διακινητές ρητορικής μίσους κ.λπ.
Και μιας και ο κ. τομεάρχης διάλεξε το Θέατρο Τέχνης για να κάνει την παρέμβασή του, να θυμηθούμε και τους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη που το 1959 είχε ανεβάσει το Θ.Τ. και που απαγόρευσε στα χρόνια της ΕΡΕ, ο υπουργός της και μετέπειτα πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος. Παρίστατο ο ίδιος εκείνο το βράδυ στο Ηρώδειο. Και όπως γράφει και η «Καθημερινή» της 1/10/1959, «εκκάλεσε τους υπευθύνους του Φεστιβάλ και τους επέπληξε ζωηρότατα. Συγχρόνως έδωσε εντολήν όπως ματαιωθούν αι υπόλοιπαι παραστάσεις του έργου». Αν η ιστορία πρέπει να μας διδάσκει, η παραταξιακή εν προκειμένω ιστορία του μέλους της Νεολαίας της Νέας Δημοκρατίας, δίδει ακριβή σήματα περί του τι βλάπτει την ελεύθερη έκφραση, περί του τι βλάπτει τη Δημοκρατία.
Υ.Γ. 1: Στον νεολαίο της Νέας Δημοκρατίας απευθύνω το αποδοθέν στον Βολταίρο απόσπασμα: «Διαφωνώ με ό,τι λες, αλλά θα υπερασπισθώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες».
Υ.Γ. 2 Στο Θέατρο Τέχνης, εύχομαι από καρδιάς, λαμπρή θεατρική χρονιά!
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής
