Του Χρήστου Γιαννίμπα
Παίρνω αφορμή από μια κριτική τοποθέτηση του Ν. Φίλη για την ΕΡΤ, στην οποία απάντησε με τρόπο (επιεικώς) μη συντροφικό ο Ν. Παππάς. Η «κόντρα» δυστυχώς συνεχίστηκε και στην Κ.Ε., αφού τοποθετήθηκαν σχετικά με το ζήτημα και άλλα μέλη της Κ.Ε.
Θυμίζω τι είπε ο Ν. Φίλης: «Η εικόνα της ΕΡΤ θυμίζει όλο και πιο πολύ την ΕΡΤ πριν από το 'μαύρο'. Η ΕΡΤ δεν λειτουργεί όπως είναι αναγκαίο για μια δημόσια τηλεόραση. Η ΕΡΤ είναι ένα κανάλι που έχει παραδιοίκηση. Κυβερνάται από το παλιό συντεχνιακό καθεστώς, ένα καθεστώς ιδιοτελών συμφερόντων. Πολιτικά αυτό που παράγεται δεν είναι ποιοτικό προϊόν. Ούτε προσφέρει απροκατάληπτη και σε βάθος ενημέρωση. Το ότι τα ιδιωτικά κανάλια είναι χειρότερα κατά κανόνα δεν δίνει άλλοθι στην ΕΡΤ για να τα συναγωνίζεται στην έλλειψη ποιότητας».
Σε αυτήν την κριτική τοποθέτηση ο Ν. Παππάς απάντησε: «Δεν θέλω να πω τίποτα για τις δηλώσεις Φίλη, απάντησα στον κ. Μητσοτάκη. Είναι ταυτόσημη η κριτική». (Η υπογράμμιση δική μου). Κατ' εμέ ο Φίλης και λίγα είπε. Έχω πει και γράψει πολύ χειρότερα. Ποιος όμως δικαιώνεται και μετά τις γνωστές εξελίξεις στην ΕΡΤ; Πάντως όχι ο Ν. Παππάς. Και με την ευκαιρία: Γιατί τα ματς που έχει πάρει η ΕΡΤ (νομίζω 7 ομάδων) πρέπει να τα δείχνει η ΕΡΤ1 και όχι η ΕΡΤ2 ή και η ΕΡΤ3, «χάνοντας» έτσι δελτία ειδήσεων; Ή μήπως αρκούν τα δελτία των ΣΚΑΙ, ΑΝΤ1 κ.λπ.;
Αυτά για την Ιστορία. Έρχομαι τώρα στο ερώτημα κι αυτό είναι όχι μόνο αν μπορεί, αλλά κι αν επιβάλλεται ένα οποιοδήποτε μέλος του ΣΥΡΙΖΑ να τοποθετείται για όποιο ζήτημα κρίνει σκόπιμο. Κι όχι μόνο «εντός των τειχών» αλλά και δημόσια.
Έγραφε ένα στέλεχος στη λίστα μελών της Ο.Μ.: «...παραβαίνω την αρχή μου να μην γράφω την άποψή μου στη λίστα, αλλά να την εκφράζω στις τοποθετήσεις μου στις συνελεύσεις της Ο.Μ.». Η υπογράμμιση δική του και βέβαια είναι δικαίωμά του να έχει αυτήν την άποψη.
Τη δική μου άποψή για το θέμα αυτό την έχω καταγράψει στο βιβλίο μου («Κυβερνώτες ΕΠΕ», πρόλογος Αλ. Τσίπρας) ήδη από το 2013. Σας παραθέτω απόσπασμα από το σχετικό κεφάλαιο με τίτλο «Σύνθεση απόψεων» (σελ. 107).
"[...] Κανένα κοινωνικό ζήτημα, καμιά θεματολογία δεν έχει θετικό ή αρνητικό πρόσημο για την κοινωνία. Δηλαδή η θεματολογία, αυτή καθαυτή, δεν είναι προοδευτική ή αντιδραστική. Προοδευτικό ή αντιδραστικό είναι το περιεχόμενο, οι προτεινόμενες λύσεις αλλά και η ιεράρχηση των θεμάτων".
"[...] Η κοινωνική συμβίωση πάντα δημιουργεί προβλήματα και είναι απόλυτα φυσικό να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις γι' αυτά. Όμως πώς θα διευθετηθούν τα προβλήματα αυτά όταν οι κυβερνώντες δεν έχουν ούτε ένα μόριο κουλτούρας σύνθεσης απόψεων; Στη δική τους 'λογική', σύνθεση σημαίνει υποταγή στις πρωθυπουργικές επιλογές αλλά και ισορροπίες, μοίρασμα των θώκων κ.λπ.
Οποιαδήποτε άλλη φωνή, απ' όπου και αν προέρχεται, διαβάλλεται (με την αρωγή και των ΜΜΕ). Εμφανίζουν οποιονδήποτε χώρο δίνει βήμα έκφρασης στη διαφορετική άποψη ως μειονέκτημα του χώρου αυτού. Δηλαδή εμφανίζουν τη δική τους μονολιθικότητα ως προτέρημα και την απουσία αυτής ως 'παθογένεια' των άλλων.
Η δημιουργική σύνθεση απόψεων προϋποθέτει πως αυτές εκφράζονται ελεύθερα χωρίς να λοιδορούνται ούτε οι εκφραστές τους ούτε οι κομματικοί τους χώροι".
"[...] Η ένσταση που συνήθως προβάλλεται είναι πως η διαφορετική άποψη προκαλεί 'βλάβη' στον χώρο, ειδικά τον κομματικό, από τον οποίο αυτή εκπορεύεται. Προκαλεί σύγχυση στον κόσμο ή αδυνατίζει την 'κεντρική κομματική γραμμή' κ.λπ. Η αλήθεια είναι πως η ένσταση δεν είναι αβάσιμη. Γιατί όμως;
Πρώτον, διότι ο κόσμος δεν είναι μαθημένος, δεν έχει κουλτούρα, να ακούει και την άλλη φωνή και να κρίνει μόνος του. Διότι, δεύτερον, πολλές φορές η άλλη άποψη εκφέρεται για προσωπική προβολή, εξυπηρετεί το εγώ και όχι τα συμφέροντα των κοινωνικών στρωμάτων που θέλει να εκπροσωπήσει, και πολύ περισσότερο ολόκληρης της κοινωνίας.
Όμως, ακόμα και μ' αυτά ή και άλλα μειονεκτήματα, εκτιμώ πως για την κοινωνία είναι προτιμότερη η κατάχρηση ενός δικαιώματος από τη στέρηση αυτού.
"[...] 'Ό,τι έχω να πω, θα το πω στα όργανα του κόμματος' διατείνονται οι 'φωστήρες'. Τι λες 'ρε μεγάλε'; Κι εγώ που δεν είμαι στο κόμμα σου ή μπορεί να είμαι, αλλά στα 'χαμηλά', από πού θα μάθω τη διαφορετική άποψη; Πώς αυτή θα γίνει, αν γίνει, πλειοψηφία στην κοινωνία χωρίς τη δυνατότητα να ακουστεί; Με ραβασάκια, με mail ή με SMS; Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανοησία από το να αφορίζονται οι διαφορετικές φωνές".
Αυτά έγραφα το 2013 και δεν έχω αλλάξει άποψη για κανένα από τα ζητήματα που έθεσα. Το βιβλίο βέβαια δεν αφορούσε τους «εντός των τειχών» ούτε το έγραψα ειδικά γι' αυτούς. Σήμερα, που έχουν περάσει 8 χρόνια και απ' αυτά τα 4 τελευταία με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, θα πρόσθετα κάποια πράγματα. Πρώτα όμως μια ερώτηση.
Η «μούγκα στη στρούγκα» για πάρα πολλά ζητήματα, αποφάσεις κ.λπ. στο κόμμα και βέβαια στην κυβέρνηση (από τον Ιανουάριο του 2015) μας έβλαψε ή μας ωφέλησε; Προδήλως έγιναν και τα δύο και βέβαια το ζήτημα δεν είναι να βρούμε ή να καθιερώσουμε ζυγαριά. Άλλωστε το θέμα δεν είναι "τόση η βλάβη, τόση η ωφέλεια". Δεν μιλάμε για ισολογισμό εταιρείας. Το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι η σιωπή δεν είναι χρυσός για την κυβέρνηση και την Αριστερά.
Όλοι ξέρουμε και αντιλαμβανόμαστε τις ειδικές συνθήκες στις οποίες κληθήκαμε να κυβερνήσουμε. Μήπως όμως σ' αυτήν την αδιαμφισβήτητη αλήθεια έχουμε «χωρέσει» και τις δικαιολογίες μας; Εκτιμώ πως το ερώτημα είναι φιλολογικό.
Σήμερα, λοιπόν, θα πρόσθετα και τα παρακάτω. Τα κόμματα που λειτουργούν περιχαρακωμένα με διαδικασίες και λόγο που αφορούν μόνο τα μέλη και τα στελέχη είναι καταδικασμένα σε κοινωνικό και πολιτικό αυτισμό.
Αγανακτώ όταν ακούω ως τάχα αντίλογο σε μια (οποιαδήποτε) τοποθέτηση: «Έλα μωρέ, τόσα κεφάλια στην κυβέρνηση και στο κόμμα δεν το έχουν σκεφτεί; Για να μην το κάνουν πάει να πει πως δεν γίνεται ή είναι ανέφικτο. Δηλαδή μπορούν και δεν το κάνουν;" κλπ. Αν αυτό δεν είναι αποπολιτικοποίηση της πολιτικής, τότε τι είναι; Είναι σαν να προσδοκούμε τους «μεσσίες» που ξέρουν το καλό μας καλύτερα από μας.
Ας αφεθεί λοιπόν και η Κ.Ε. να βγάζει μια «σούπα μέσων τιμών» χωρίς να ανταποκρίνεται σε καμία πραγματική «τιμή». Ε, όχι. Πολιτική σημαίνει σύγκρουση διαφορετικών θέσεων και οπτικών. Κι εκεί είναι η «μαγκιά». Να αυξήσουμε την ικανότητά μας να συνθέτουμε τις διαφορετικές φωνές. Σύνθεση απόψεων δεν σημαίνει έναν μαθηματικό μέσο όρο των διαφορετικών θέσεων και απόψεων, αλλά μια δημιουργική σύνθεση αυτών.
Να αποδεχτούμε ακόμα και τα πάθη, γιατί κι αυτά είναι στις κινητήριες δυνάμεις και πρέπει να βρούμε τρόπους να τα «εκτρέψουμε» σε πολιτική έκφραση. Γιατί, αν δεν μπορούν να μετουσιωθούν σε πολιτικές, ιδεολογικές αντιπαραθέσεις (που οφείλουμε να συνθέτουμε δημιουργικά) αλλά απωθούνται, λες και είναι «παθολογικά συμπτώματα» που πρέπει να εξαλειφθούν, τότε θα ξεσπούν με μη πολιτικούς όρους.
Εν κατακλείδι, όπως είχε πει ο αντιπρόεδρος της Βολιβίας Αλβάρο Γκαρσία Λινέρα: «Η Αριστερά πρέπει να θεωρεί τη δημοκρατία όχι ως εργαλείο, αλλά ως χώρο οικοδόμησης της νέας κοινωνίας». Ο χώρος λοιπόν της δημοκρατίας προϋποθέτει την ελεύθερη έκφραση και διατύπωση γνώμης. Και δημόσια. Βεβαίως, θα πονέσουμε αφού το νέο έρχεται στη ζωή με τους πόνους της γέννας. Ξέρετε όμως άλλον τρόπο;
Αν το καλοσκεφτούμε, είναι «φοβερό». Οι Έλληνες, που πρώτοι από όλους τους λαούς καθιέρωσαν την ελεύθερη διακίνηση ιδεών στην Πνύκα (κι όχι μόνο), να «αφορίζουν» σήμερα στο όνομα των όποιων σκοπιμοτήτων την άλλη άποψη ή και κριτική. Για σκεφτείτε ακόμα πως, ενώ όλοι συμφωνούμε με τη ρήση που αποδίδεται στον Βολταίρο (παρότι ο ίδιος δεν την είπε ούτε την έγραψε ποτέ) «Διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες», την ίδια στιγμή με άμεσο ή έστω έμμεσο τρόπο «υπερασπιζόμαστε», και πάντως τηρούμε, την άκρα του τάφου σιωπή.
Κι ας ορίζει το καταστατικό στο άρθρο 2, παρ. 2: «Ο ΣΥΡΙΖΑ λειτουργεί συλλογικά και δημοκρατικά, δρα σύμφωνα με τις αποφάσεις της πλειοψηφίας, σέβεται και κατοχυρώνει τη διαφορετική άποψη».
Δεν λέει πουθενά αυτήν τη διαφορετική άποψη να τη λες εντός των τειχών. Αυτονόητο είναι πως μαζί με την ελευθερία διατύπωσης γνώμης πρέπει να κατοχυρώνεται και να ασκείται και η κριτική. Άλλωστε αυτά τα δύο πάνε μαζί, γιατί και οι κρίνοντες πρέπει να κρίνονται. Κι όχι, όπως λεγόταν παλιά στο ΚΚΕ, «Θεέ μου φύλαξε με από την κριτική. Αυτοκριτική κάνω και μόνος μου».
Κατανοώ πως οι πολιτικοί μας αντίπαλοι παραμονεύουν να βγάλουν στη σέντρα την όποια (κατ' αυτούς) «διαφωνία» προκειμένου να έχουν πολιτικά οφέλη και να σπείρουν σύγχυση και αμφιβολία. Κάτι που κάνουν έτσι κι αλλιώς και με τα fake news. Βεβαίως και δεν χρειάζεται να ρίχνουμε λάδι στη φωτιά, γι' αυτό και πρέπει να είμαστε όλοι υπέρ το δέον προσεκτικοί - και κυρίως τα «μεγάλα» στελέχη.
Άλλο αυτό όμως και άλλο η σιωπή.
