Οι συνάδελφοί της τη θεωρούν μοναδική για τη φωνή της, την εκφορά της, την απαράμιλλη τεχνική της. Το ίδιο και οι ακόμα περισσότεροι ακροατές της. Η ανταπόκριση του κόσμου στην πρόσφατη συναυλία της στο θαυμάσιο κατάμεστο Θέατρο Απόλλων, στη διάρκεια του «Syros Jazz Festival», ήταν παραπάνω από συγκινητική. Ο χώρος, ο ήχος, όλα ήταν απολαυστικά. Αγκαλιασμένοι πριν βγουν στη σκηνή οι μουσικοί του κουιντέτου Jazz Tales, τα «παιδιά» της, αναφώνησαν το όνομά της για να πάει καλά η συναυλία. Και η Νάσια δάκρυσε...
Φωνή με πυγμή
Κάποιοι την αγαπούν πολύ, άλλοι τη θεωρούν «δύσκολη» γιατί είναι πολύ ευθύς άνθρωπος και πολύ τυπική. Ναι, η Νάσια δεν είναι «χαριτωμένη». Λέει ευθέως ό,τι πιστεύει, δεν καλοπιάνει κανέναν - πολύ σημαντικό για τις προσωπικές της σχέσεις. Αν πει κάτι που δεν μπορεί να το κάνει πράξη, το δηλώνει ευθαρσώς, χωρίς κανέναν δισταγμό. Η Νάσια αγαπά και φροντίζει τους συνάδελφούς της. Απαιτεί γι’ αυτούς τους καλύτερους όρους στις συνεργασίες, στις ηχογραφήσεις ή στις συναυλίες τους.
Ρομαντική -και ας μην φαίνεται παρά σμόνο τους πιο κοντινούς της ανθρώπους-, έντιμη και αυστηρή, oργανωτική, πάντα στην ώρα της, με ένα κρυμμένο μέσα της καλλιτεχνικό χάος, συνεχίζει να γράφει με στιλό και χαρτί, όπως παλιά, ημερολόγια, παρτιτούρες, και ποιήματα. Σήμερα η Νάσια Γκόφα διδάσκεται ξανά τον αυτοσχεδιασμό της τζαζ από τον ευγενικό, ελάχιστα ομιλητικό, σοβαρό, έμπειρο -παρά το νεαρό της ηλικίας του- ταλαντούχο κοντραμπασίστα Αρίωνα Γυφτάκη. Και διδάσκει.
Δασκάλα του τζαζ τραγουδιού
Στο Ωδείο Μουσικής Πράξης μαθαίνει στα νέα παιδιά -κυρίως σε κορίτσια- το τζαζ τραγούδι. Ασχολούνται, όπως και σε κάθε άλλο μουσικό όργανο, με phrasing και αυτοσχεδιασμό, κλίμακες και ακόρντα. Μια δύσκολη σπουδή, που απαιτεί πολλές ώρες δουλειάς και δεν εγγυάται το μέλλον γι’ αυτά τα παιδιά. Κάποια επιμένουν και συνεχίζουν τις σπουδές τους μέχρι το τέλος, μαθαίνοντας τους κώδικες της τζαζ.
Αυτό που η Νάσια προτείνει είναι η μεθοδολογία που κάνει μια τζαζ φωνή αληθινή. Για να γίνεις σωστός ερμηνευτής αυτής της μουσικής, πρέπει να αφομοιώσεις την «ψυχή» της. Το τραγούδι τής άρεσε από μικρή. Στο σχολείο η παρέα των συμμαθητών έφτιαξε ένα συγκρότημα που έπαιζε Scorpions και Cure. Καμία σχέση με την τζαζ.
Παλαιοντολογία ή μουσική;
Καλή μαθήτρια, η Νάσια Γκόφα επέλεξε τις δύσκολες σπουδές στο τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Ως φοιτήτρια δούλεψε σε ανασκαφές, εξειδικευμένη στην Παλαιοντολογία. Μετά την παύση λίγων ετών για αυτές τις σπουδές, ένιωσε πως οι ανασκαφές, το γραφείο, η δουλειά με τους καθηγητές δεν είχαν σχέση με τον «παράδεισο» της μουσικής.
Αφήνοντας πίσω όνειρα για ακαδημαϊκή καριέρα, τραγούδησε τα πάντα, ψάχνοντας τον μουσικό εαυτό της. Φοιτήτρια στο Athenaeum, το πρώτο της τζαζ συγκρότημα, οι Mood Indigo, ήταν και αυτοί απόφοιτοι της ίδιας μουσικής σχολής. Ο σαξοφωνίστας Κώστας Βουλτσίδης τής πρότεινε να γίνει η φωνή τους, δίπλα στο μπάσο του Πέτρου Κλαμπάνη, στην πιανιστική τεχνική του Σπύρου Μάνεση και στον δάσκαλό τους, ντράμερ Ζακ Σαμουήλ. Τα jazz standards από το μεγάλο βιβλίο της τζαζ μουσικής έγιναν ο έρωτάς της, κι ας ένιωθε στην αρχή περισσότερο... τρομοκρατημένη παρά ερωτευμένη!
Η αγωνία πριν τη συναυλία
Ηταν μια μεγάλη ανατροπή στη ζωή της. Στο πρώτο «επίσημο» live, στο Blues της Καρδίτσας, έτρεμε το φυλλοκάρδι της. Εξαντλημένη από το ταξίδι, η Νάσια θυμάται πως πριν ανέβει στη σκηνή ένιωσε την αγωνία της να γίνεται... ναυτία! Η χαρά της μετά την έκανε να τα ξεχάσει όλα∙ αν και ακόμα συχνά την πιάνει αυτή η αγωνία πριν από μια συναυλία.
Είχε προηγηθεί η πρόσκληση του Ολλανδού γείτονα Peter Massink -καλή του ώρα-, που την άκουγε να τραγουδάει ρεμπέτικα από την μπαλκονόπορτα. Σαξοφωνίστας της Ορχήστρας του Μίκη Θεοδωράκη στις γερμανικές του περιοδείες, ο Peter τής χάρισε μία κασέτα που έγινε η αιτία της γνωριμίας με τη βελούδινη φωνή της Helen Merrill. Δυο-τρεις μέρες μετά, η Νάσια ανέβηκε στη σκηνή του αλησμόνητου ναού της τζαζ -του Παράφωνου της οδού Ασκληπιού- στο πλευρό του Massink.
Πάντα δουλευταρού, η Νάσια Γκόφα έγινε η ιδανική φωνή για πολλά σχήματα της εγχώριας τζαζ σκηνής. Ξεκινώντας από τα γκρουπ των συμμαθητών στο Athenaeum (Θεοδοσάκης, Παπαναστασίου, Γιαξόγλου, Μάνεσης), είναι αμέτρητα τα ονόματα και τα σχήματα με τα οποία συνεργάστηκε.
Φτάνοντας στο σήμερα, αφού είχε ήδη ηχογραφήσει με τους Άσσους του Σαλβαδόρ το άλμπουμ «Chicago Giname», είχε ακόμα μία ευχάριστη εμπειρία σε στούντιο ηχοληψίας ερμηνεύοντας το «Τι να πω» του Μάνου Λοΐζου στο ύφος και στον ρυθμό μιας bossa nova για το άλμπουμ «Demode» του Θόδωρου Αναστασίου. Με το Happy Dog Project ηχογράφησε το άλμπουμ «Dog to the Bone», όπου απέδιδε, με το δικό της τζαζ φραζάρισμα, τη «Μαντουμπάλα» του Καζαντζίδη, το «Έφυγες» του Μανώλη Χιώτη, το «Αγάπη μου επικίνδυνη» του Στράτου Διονυσίου.
«Έρκυνα»: Από το σκοτάδι στο φως
Μετά από πολλές σημαντικές δισκογραφικές συμμετοχές, στη μουσική συντροφιά της Νάσιας Γκόφα μπήκε η Νύμφη Έρκυνα. Επί εποχής κορωνοϊού, σε ένα ταξίδι στη Λειβαδιά -ιδιαίτερη πατρίδα της μητέρας της- η Νάσια εμβαπτίστηκε ψυχικά στα παγωμένα νερά της «Κρύας». Της αρχαίας «Έρκυνας», της πηγής που φέρει το όνομα της Ναϊάδας νύμφης, παιδικής φίλης και συντρόφισσας της Περσεφόνης, πριν την απαγωγή της από τον Πλούτωνα. Σε μια σπηλιά της πηγής υπήρξε το Μαντείο του πατέρα της Έρκυνας, του ήρωα, μάντη, αρχιτέκτονα και «χθόνιου θεού» Τροφωνίου, γιου θεϊκού του Απόλλωνα.
Λίγο καιρό μετά, ο πιανίστας Στέφανος Κοζάνης της πρότεινε διστακτικά μια σύνθεσή του. Η Νάσια διαπίστωσε πως το «This is not farewell» -που ο Στέφανος το είχε εμπνευστεί από τη φωνή της- ήταν συνδυασμένο αρμονικά με τους στίχους της καλής του φίλης Καρίνα Ρουμπινστάιν. Οι συνεργασίες στιχουργού και μουσικού είχαν αρχίσει από το τζαζ κόμικ «Musicoma» (όπου η ηρωίδα ήταν σε... κώμα!) και παρουσιάστηκε στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» με τη μορφή μιούζικαλ. Η Νάσια ενθουσιάστηκε βλέποντας φως στο σκοτάδι των lockdown. Όντας σε απόσταση ο ένας από τον άλλο, όταν ο Στέφανος συνέχισε να της φέρνει τα επόμενα κομμάτια, άρχισαν -με πολλές δυσκολίες- τις πρόβες.
Τοπογράφος μηχανικός στο επάγγελμα, ο Στέφανος Κοζάνης κρατάει πάντα ζωντανό το πάθος του για το πιάνο, τζαζ ή κλασικό. Στο άλμπουμ «Έρκυνα» καταθέτει ένα ολοκληρωμένο συνθετικό έργο. Το σχήμα των Jazz Tales που παίζει στα κομμάτια του δίσκου είχε τότε -εκτός από το πιάνο του Στέφανου- το κοντραμπάσο του Κώστα Πατσιώτη. Ενός μουσικού σοβαρού, οργανωτικού, αξιόπιστου, που εμπνέει εμπιστοσύνη στους συνεργάτες του. Το τρίο παρουσίασε αυτή τη μουσική επί σχεδόν δύο χρόνια στα κλαμπ και στα μπαράκια της Αθήνας, ώσπου η Νάσια Γκόφα αποφάσισε πως αυτή η δουλειά έπρεπε να δισκογραφηθεί.
Ο πρώτος τον οποίο σκέφτηκε για να «επανδρώσει» το εγχείρημα ήταν ο σπουδαίος, στην απλότητα αλλά και στην πολυπλοκότητα του τρυφερού αγγίγματός του στα τύμπανα, Αναστάσης Γούλιαρης - ντράμερ πολλών τζαζ σχημάτων, με κορυφαίο το πιανιστικό «Spiral Trio». Δική του ήταν η πρόταση για την ολοκλήρωση αυτού του ηχογραφήματος: ο κιθαρίστας Θωμάς Μητρούσης - ένας ονειροπόλος, τρυφερός, ευφάνταστος και δημιουργικός καλλιτέχνης. Πολύ σημαντική, όμως, η Νάσια θεωρεί τη συμμετοχή σε ένα κομμάτι του δίσκου του «πολίτη του κόσμου» πολυπνευστού Gilad Atzmon.
Μια νύμφη αυτοσχεδιάζει
Στην πρώτη ακρόαση του δίσκου «Έρκυνα - From Darkness to Light» το βλέμμα μου έπεσε στον τίτλο «Million dollar ears». Κάτι μου θύμιζε. «Αυτιά του ενός εκατομμυρίου» έλεγε ο ανανεωτής της τζαζ και πρωτεργάτης της «επανάστασης» του bebop Charlie «Bird» Parker την τότε 16χρονη φίλη του Sheila Jordan. Και η Νάσια την ανταγωνίζεται ισάξια ερμηνεύοντας την πρωτότυπη ιδέα του Στέφανου!
Λίγο πιο κάτω στη σειρά των κομματιών, ένα από αυτά έχει τίτλο «Striking distance». Στην παρθενική ακρόαση, μια μουσική του γέφυρα μού έφερε στη μνήμη το «Sally’s Song», μουσικό θέμα της ταινίας «The Nightmare Before Christmas» του σκηνοθέτη Tim Burton. Λόγω της «περιπέτειας» με τα δικαιώματα του πρωτοτύπου, παραλίγο η αρχική ηχογράφηση του «Striking distance» να έμενε στο ράφι. Η Νάσια επέμεινε πως αυτό το κομμάτι δεν έπρεπε να χαθεί. Ο Στέφανος, λοιπόν, έγραψε μια νέα μελωδία «πατώντας» στο ίδιο ορχηστρικό και στους στίχους της Καρίνα, που, ξεκινώντας από την απελπισία, καταλήγουν να προτείνουν την ελπίδα, αφήνοντάς μας δυνατότητες επιλογής.
Το πολυτραγουδισμένο, γραμμένο από τον Τάκη Μωράκη σε στίχους της Δανάης Στρατηγοπούλου, «Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη» ήταν πάντα ένα από τα πιο αγαπημένα ελαφρά τραγούδια της Νάσιας. Τη συγκίνησε από την πρώτη φορά που το άκουσε και ήθελε να το τραγουδήσει με τον τρόπο που μόνο αυτή εννοεί την αγάπη.
Τελευταίο και πιο σύντομο σε διάρκεια κομμάτι, ο ομώνυμος αυτοσχεδιασμός πάνω στην απαγγελία του καβαφικού «Che fece... il gran rifiuto». «Γιατί σε όλους τους ανθρώπους έρχεται μια μέρα που πρέπει να πουν το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι» έγραφε ο Γιάννης Αλεξίου για το «Έρκυνα - From Darkness to Light». Η απάντηση είναι κρυμμένη στα 52 λεπτά του δίσκου.
Ναι, η τζαζ στην Ελλάδα είναι εδώ, στα καλύτερά της!
Επιμέλεια κειμένου:
Μαρώ Καβαλιέρου
