Τεχνητή Νοημοσύνη. Δύο λέξεις που ακούγονται όλο και πιο συχνά, οι οποίες συγχρόνως προκαλούν και διάφορα ερωτήματα και αγωνίες. Η σκέψη τρέχει γρήγορα στις συνέπειες της Τεχνητής Νοημοσύνης, που πλέον θα καθορίζει τον κόσμο μας. Θα «διοικεί» σε επίπεδο λειτουργικό αλλά και στο επίπεδο των αποφάσεων;
Το ερώτημα άμεσο: Θα είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη η υπέρτατη εξουσία; Θα καταργήσει την ανθρώπινη δράση; Θα φτάσει σε σημείο, εκτός από το να σκέφτεται, και να αισθάνεται, άρα να συμπεριφέρεται σαν άνθρωπος που λαμβάνει αποφάσεις; Θα καταργήσει τις δουλειές που κάνουν οι άνθρωποι;
Πριν απ’ αυτό όμως υπάρχει ένα ρεαλιστικό ερώτημα: Θα αλλάξει χέρια και μέσα επιβολής η εξουσία; Μπορεί πλέον ένας εξαιρετικά μικρός αριθμός ανθρώπων που θα κατέχει τα νέα μέσα παραγωγής να εξουσιάζει και να κρατά τα κλειδιά της ίδιας της ύπαρξης των κοινωνιών;
Πληροφορία: Η αληθινή εξουσία
Η υπερσυγκέντρωση του πλούτου στα χέρια λίγων, ελάχιστων ανθρώπων είναι το αποτέλεσμα της υπερσυγκέντρωσης της κορυφής των μέσων παραγωγής (της ψηφιακής νέας τεχνολογίας) στα χέρια λίγων ανθρώπων. Ποτέ άλλοτε στην ανθρώπινη ιστορία δεν ήταν συγκεντρωμένη τόση γνώση (τόση πληροφορία) σε μια οθόνη, προσβάσιμη με το πάτημα ενός κουμπιού και με την ταχύτητα του φωτός.
Σήμερα, μετά και τα social media και ακόμα πολλούς τρόπους, οι εταιρείες της νέας τεχνολογίας γνωρίζουν σε πλανητικό επίπεδο τις δυνατότητες, τις προτιμήσεις, τις επιθυμίες των ανθρώπων. Τις συμπεριφορές, ακόμα κι αυτές που βρίσκονται στο στάδιο της επιθυμίας, πριν καν γίνουν πράξη. Γνωρίζουν σε πλανητικό επίπεδο τις ιδέες και τις απόψεις των ανθρώπων, των κοινωνιών. Και όλο αυτό κατά κοινωνική κατηγορία, κατά ηλικία, κατά γεωγραφική περιοχή, σε συνδυασμό με τις απόψεις και την ιδεολογία ακόμα και στο επίπεδο των εκλογικών ή των θρησκευτικών πιστεύω.
Η αληθινή εξουσία βρίσκεται σ’ αυτούς τους λίγους που ελέγχουν τη μεγάλη πληροφορία με την ταχύτητα του φωτός. Αυτοί οι λίγοι μπορούν με τη σειρά τους να διαμορφώσουν συνειδήσεις. Γιατί πολύ απλά έχουν τη δυνατότητα του Μεγάλου Μηνύματος. Απαντούν, εξηγούν, στέλνουν τις δικές τους (εταιρικές και άλλες) πληροφορίες στους χρήστες, δηλαδή σε κάτι δισεκατομμύρια ανθρώπους. Η διαφήμιση είναι το πιο ορατό «μήνυμα». Υπάρχουν όμως πολύ πιο σύνθετα, τα οποία διαμορφώνουν απόψεις και αντιλήψεις. Διότι ο κόσμος του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι σύνθετος, πολυεπίπεδος και τελικώς άκρως επιδραστικός.
Οι αληθινοί influencers
Οι 5 από τις συνολικά 25 εταιρείες που υποδέχονται τον μεγαλύτερο όγκο της κίνησης στο παγκόσμιο Διαδίκτυο, και συγκεκριμένα η Google, το YouTube, το Facebook, το Instagram και το WhatsApp, ελέγχουν συνδυαστικά τα τρία τέταρτα της συνολικής επισκεψιμότητας της λίστας των 25 κορυφαίων sites του κόσμου για το 2023. Οι περισσότεροι από τους 25 κορυφαίους ιστότοπους του κόσμου για το 2023 έχουν έδρα στις ΗΠΑ. Απέναντι στους Αμερικανούς κατόχους της υψηλής τεχνολογίας και της αληθινής εξουσίας υπάρχει η ισχύς νέας τεχνολογίας και πληροφοριών της Κίνας. Η διαφορά είναι ότι η εξουσία στην Κίνα είναι συγκεντρωμένη στα χέρια της πολιτικής εξουσίας, στον Πρόεδρο και γενικό γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος, σήμερα στον Σι Τζινπίνγκ.
Η Κίνα έχει υψηλή τεχνολογία, είναι τεράστια παραγωγική και εμπορική δύναμη, απειλεί να ξεπεράσει την αμερικανική οικονομία μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια. Οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και τα social media είναι ελεγχόμενα. Η Κίνα έχει λογισμικό (π.χ., 5G) που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιο προωθημένο από αυτό των αμερικανικών εταιρειών. Η κινεζική Baidu και η ρωσική Yandex (παρόμοιες εταιρείες με την Google) καταφέρνουν να κάνουν ρεκόρ επισκεψιμότητας και να βρίσκονται στη λίστα με τους πιο ισχυρούς παράγοντες του Internet. Χωρίς φυσικά να ξεχνάμε το TikTok.
Η πολιτική εξουσία ελέγχει απολύτως την κατάσταση και στην άλλη υπερδύναμη, τη Ρωσία. Που, εκτός από πυρηνικά και πρώτες ύλες, κατέχει και γνώση. Την οποία μετατρέπει πρωτίστως σε στρατιωτική δύναμη και με πολύ μεγάλη καθυστέρηση σε καταναλωτικά αγαθά και κέρδος.
Και τώρα η Τεχνητή Νοημοσύνη
Μετά τα παραπάνω ήρθε ο Σαμ Άλτμαν, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας OpenAI (Ανοιχτή Τεχνητή Νοημοσύνη). Τα σημερινά εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένου του ChatGPT της OpenAI, έχουν ανάψει φωτιές στον κόσμο της τεχνολογίας. Η δημόσια κυκλοφορία του ChatGPT έδωσε στους καθημερινούς χρήστες μια γεύση για το πόσο είχε προχωρήσει η Τεχνητή Νοημοσύνη προς την ανθρώπινη ομιλία και τη δημιουργικότητα και ξεκίνησε μια φρενίτιδα ενθουσιασμού, επένδυσης, διαφημιστικής εκστρατείας και φόβου. Ήταν ο Άλτμαν που προχώρησε σε σχέδια για μια αγορά παρόμοια με το App Store, όπου οι χρήστες θα μπορούν να αγοράζουν και να πωλούν προσαρμοσμένες εκδόσεις του ChatGPT.
Η πολιτική «δώσε στον λαό την Τεχνητή Νοημοσύνη» θα οδηγήσει στον ακόμα μεγαλύτερο έλεγχο των κοινωνιών από όσους έχουν στα χέρια τους την «κονσόλα», τον έλεγχο της Τ.Ν. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Άλτμαν, μιλώντας πέρυσι στο αμερικανικό Κογκρέσο, υποστήριξε πως η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν περικλείει κανέναν κίνδυνο για την ανθρωπότητα σε οποιοδήποτε επίπεδο.
Μία τεχνολογία, δύο κόσμοι
Η απόκτηση της μεγάλης γνώσης και της μεγάλης πληροφορίας από την Κίνα περιορίζει την εξουσία των ισχυρών των ΗΠΑ [Google, Microsoft, Meta (facebook), X (Twitter), Amazon, Tesla, Apple, OpenAI κ.ά.]. Μπορεί η Κίνα να εμφανίζεται με λιγότερες ευκαιρίες, όμως η γνώση και πολιτική ισχύς είναι απολύτως ελεγχόμενες από ένα κέντρο, από ένα πολιτικό κέντρο.
Τείνουν να δημιουργηθούν δύο μοντέλα. Το ένα, το δυτικό (κυρίως αμερικανικό), οδηγεί τον πλούτο και την αληθινή εξουσία στα χέρια ελάχιστων ανθρώπων, που δεν θα ξεπερνούν τις μερικές χιλιάδες. Το άλλο, το μη δημοκρατικό, θα συγκεντρώνει και πάλι γνώση, πλούτο και ισχύ στα χέρια απολυταρχικών πολιτικών εξουσιών.
Η ισχύς έρχεται στα χέρια λίγων ανθρώπων σε κάθε περίπτωση. Η ισχύς και ο πλούτος ορίζονται σε κάθε περίπτωση από αυτούς που κατέχουν τα μέσα παραγωγής. Μόνο που δημιουργείται ο κίνδυνος να μην κατέχονται στο άμεσο μέλλον τα μέσα παραγωγής από μια κοινωνική τάξη, αλλά από ελάχιστους ανθρώπους.
Τελικό ερώτημα: Ποιος ελέγχει την Τεχνητή Νοημοσύνη;
Δημιουργός και της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι ο άνθρωπος. Και είναι αυτός που μπορεί (και θα το κάνει) να ανοιγοκλείνει τον κρίσιμο ή τους κρίσιμους διακόπτες. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι ότι τον διακόπτη θα τον ελέγχουν όλο και λιγότεροι άνθρωποι, που μαθηματικά κάποια στιγμή θα μετριούνται στα δάχτυλα των χεριών μας. Υπάρχει πάντα η ελπίδα πως το ανθρώπινο είδος θα αντιδράσει και δεν θα επιτρέψει την αυτοκαταστροφή του. Μπορεί να είμαστε μακριά από την αυτοκατάργησή μας, είμαστε όμως πιο κοντά στην οικειοθελή μετατροπή μας σε υποχείρια. Γιατί, πολύ απλά, δεν φαίνεται πώς θα υπάρξει πραγματικός έλεγχος στις κυρίαρχες εταιρείες, στους λίγους κυρίαρχους στη Δύση ή στην απολυταρχική πολιτική εξουσία στην Ανατολή.
