Οδηγό με το πως οι πολίτες πρέπει να «διαβάζουν» τις δημοσκοπήσεις ώστε να μην παραπλανηθούν αλλά και για την διαχείριση αυτών από τα ΜΜΕ έδωσε ο Σύλλογος Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ).
Ο ΣΕΔΕΑ συνέστησε με ανακοίνωσή του κάποιες παραμέτρους κατά την ανάγνωση και ερμηνεία των στοιχείων των δημοσιοποιήσεων, ενόψει και της προεκλογικής περιόδου των ευρωπαϊκών εκλογών στις 9/06/24.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ΣΕΔΕΑ στην ανακοίνωσή του «λόγω του πλήθους των δημοσκοπήσεων που αναμένεται να δημοσιοποιηθούν ενόψει των επερχόμενων ευρωπαϊκών εκλογών, θεωρούμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό όλοι, δημοσιογράφοι, πολιτικοί, αλλά κυρίως οι πολίτες που έρχονται σε επαφή με τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων μέσω των ΜΜΕ, να λαμβάνουν υπόψη συγκεκριμένες παραμέτρους κατά την ανάγνωση και ερμηνεία των δημοσιοποιηθέντων στοιχείων και να γνωρίζουν τους βασικούς κανόνες και νομικές υποχρεώσεις περί δημοσιοποίησης δημοσκοπήσεων».
«Για τον σκοπό αυτό ο ΣΕΔΕΑ παραθέτει τις υποχρεώσεις των εταιρειών που διενεργούν δημοσκοπήσεις αλλά και των ΜΜΕ που τις δημοσιεύουν, ενώ προβαίνει για άλλη μια φορά σε καταγραφή των βασικών οδηγιών ανάγνωσης δημοσκοπήσεων» προσθέτει ο ΣΕΔΕΑ.
Τα βασικά σημεία προσοχής κατά την ανάγνωση των δημοσκοπήσεων
Ταυτότητα έρευνας: Προσέξτε την ταυτότητα της έρευνας, όπου πρέπει να δηλώνονται τουλάχιστον τα ακόλουθα: η εταιρεία που διενήργησε την έρευνα, ο εντολέας της έρευνας, το μέγεθος του δείγματος & η γεωγραφική του κάλυψη, ο τρόπος συλλογής των στοιχείων, η περίοδος διεξαγωγής της έρευνας και το τυπικό στατιστικό σφάλμα σε σχέση με τα αποτελέσματα της. Επίσης, όταν πρόκειται για δημοσκόπηση με πρόθεση ψήφου, θα πρέπει να δηλώνεται ο τρόπος συλλογής στοιχείων.
Δείγμα - Μέγεθος: Προσέξτε το μέγεθος του δείγματος της έρευνας. Σε περίπτωση δημοσκόπησης με πρόθεση ψήφου για Βουλευτικές εκλογές ή Ευρωεκλογές, το δείγμα θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 1.000 άτομα.
Δείγμα - Ποιότητα: Προσέξτε τι αντιπροσωπεύει το δείγμα. Ως δημοσκόπηση νοείται κάθε έρευνα που το δείγμα της είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού που διερευνά. Το άθροισμα των απαντήσεων που ελήφθησαν μετά από πρόσκληση που απευθύνθηκε προς συγκεκριμένη ομάδα πολιτών (π.χ. επισκέπτες ενός συγκεκριμένου διαδικτυακού τόπου ή αναγνώστες μιας συγκεκριμένης εφημερίδας) δεν συνιστά αποτέλεσμα δημοσκόπησης .
Πρόθεση ψήφου / Πρόθεση ψήφου στα έγκυρα / Εκτίμηση ψήφου: Προσέξτε τη διάκριση ανάμεσα στην «πρόθεση ψήφου», την «πρόθεση ψήφου στα έγκυρα» & την «εκτίμηση ψήφου», όταν συγκρίνετε τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων. Ο όρος πρόθεση ψήφου, αφορά σε όλες τις απαντήσεις που δίνονται στην ερώτηση «Εάν είχαμε εκλογές την επόμενη Κυριακή τι θα ψηφίζατε;», ακόμη και όταν δεν επιλέγεται κάποιο κόμμα ή υποψήφιος. Ο όρος πρόθεση ψήφου στα έγκυρα αφορά σε όλες τις απαντήσεις εκτός του «άκυρου-λευκού», ενώ περιλαμβάνει και τους αναποφάσιστους. Ο όρος εκτίμηση ψήφου αφορά στην εκτίμηση των ποσοστών των κομμάτων ή των υποψηφίων χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η αδιευκρίνιστη ψήφος (δηλαδή εξαιρουμένων των απαντήσεων όπως ‘Δεν έχω αποφασίσει ακόμα’, ‘Δεν γνωρίζω’, ‘Δεν απαντώ’, ’ Άκυρο’, ‘Λευκό’). Συνεπώς δεν νοείται σύγκριση μεταξύ αποτελεσμάτων δύο δημοσκοπήσεων, όταν π.χ. η μια καταγράφει την πρόθεση ψήφου και η δεύτερη την πρόθεση ψήφου στα έγκυρα, ή όταν η μια καταγράφει την πρόθεση ψήφου και η δεύτερη την εκτίμηση ψήφου.
Εταιρεία Δημοσκοπήσεων: Προσέξτε το όνομα της εταιρείας που διεξήγαγε την δημοσκόπηση και την ένδειξη «μέλος του ΣΕΔΕΑ». Οι εταιρείες μέλη του ΣΕΔΕΑ (www.sedea.gr) ελέγχονται συστηματικά και σε τακτά χρονικά διαστήματα από το σύστημα ΠΕΣΣ (Ποιοτικός Έλεγχος Συλλογής Στοιχείων) μέσω ανεξάρτητου ελεγκτή.
Οι αναγνώστες/ εκτιθέμενοι στις δημοσιεύσεις δημοσκοπήσεων είναι σημαντικό να διαβάζουν το σύνολο των στοιχείων της δημοσκόπησης και όχι μόνο την Πρόθεση Ψήφου ή τις Αναγωγές/ Εκτιμήσεις αποτελεσμάτων. Να αναζητάτε και να λαμβάνετε υπόψη το ποσοστό των Αναποφάσιστων Ψηφοφόρων
Υποχρεώσεις που προκύπτουν από το Νόμο 3603/2007 για την δημοσίευση δημοσκοπήσεων
1. ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ
Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν 3603/2007, «Στις διατάξεις του νόμου υπάγονται οι δημοσκοπήσεις, οι οποίες διενεργούνται από οποιονδήποτε φορέα ή επιχείρηση για τη διερεύνηση των τάσεων της κοινής γνώμης και έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με κοινοβουλευτικές εκλογές, δημοψηφίσματα, εκλογές για την ανάδειξη αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, νομαρχιακές, δημοτικές και κοινοτικές εκλογές, ανεξαρτήτως του χρόνου διενέργειας τους»
2. ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ
Αυτονοήτως κατά την διενέργεια τέτοιων ερευνών εφαρμόζεται ο κώδικας επαγγελματικής πρακτικής της ESOMAR/ΣΕΔΕΑ καθώς και οι προβλεπόμενες στον Κανονισμό ΠΕΣΣ (Ποιοτικός Έλεγχος Συλλογής Στοιχείων) διαδικασίες [άρθρο 3 παρ. 3 και 8].
Επίσης, οι μεν εταιρείες δημοσκοπήσεων οφείλουν να διασφαλίζουν την αμερόληπτη, αξιόπιστη και χωρίς επιρροές διεξαγωγή τους και να περιγράφουν την μέθοδο που εφάρμοσαν για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων, τα δε ΜΜΕ να συμφωνούν το περιεχόμενο μιας δημοσκόπησης με τον φορέα που τη διενέργησε, να διακρίνουν τα αποτέλεσματά της από τις τυχόν εκτιμήσεις και να μην αναφέρουν αποσπασματικά τα αποτελέσματά της.
3. ΤΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ Η ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ Ή ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΩΝ
3.1 Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 4, η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων πρέπει να συνοδεύεται από τα ακόλουθα στοιχεία:
α) την επωνυμία του διενεργήσαντος τη δημοσκόπηση, β) την επωνυμία ή το όνομα του εντολέα της δημοσκόπησης, γ) το σκοπό της δημοσκόπησης, δ) τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δείγματος, ε) το μέγεθος του δείγματος και τη γεωγραφική του κάλυψη, στ) το χρονικό διάστημα και το έτος συλλογής των στοιχείων, ζ) τη μέθοδο δειγματοληψίας, η) τη μέθοδο συλλογής των στοιχείων, θ) το τυπικό στατιστικό σφάλμα σε σχέση με τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης, ι) τις ελάχιστες βάσεις του δείγματος σε σχέση με τον αριθμό των ερωτώμενων, ια) τις παραμέτρους της στατιστικής στάθμισης του δείγματος, ιβ) την πλήρη διατύπωση των ερωτήσεων που δημοσιοποιούνται και ιγ) το συμπέρασμα, δηλαδή τη θέση του φορέα ή της επιχείρησης δημοσκόπησης επί των αποτελεσμάτων της. Τα στοιχεία αυτά αναρτώνται υποχρεωτικά και στην ιστοσελίδα του φορέα που διενήργησε την δημοσκόπηση (άρθρο 6 παρ. 3)
3.2 Εφόσον τα στοιχεία δημοσιοποιούνται σε ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, αναφέρονται υποχρεωτικά εκ των ανωτέρω τα στοιχεία α`, β`, ε`, στ`, θ` και ι` και εφόσον είναι δυνατόν και τα στοιχεία ιβ` και ιγ`. Σε αντίθετη περίπτωση, η διατύπωση της ερώτησης ή του συμπεράσματος του φορέα ή της επιχείρησης δημοσκόπησης επί των αποτελεσμάτων της που θα δημοσιοποιηθούν πρέπει να συμφωνείται με τον φορέα ή την επιχείρηση δημοσκόπησης.
3.3 Κατά τη δημοσιοποίηση των δημοσκοπήσεων πρέπει να γίνεται μνεία αν αυτή διενεργήθηκε με τη χρήση κάλπης ή όχι.
4. ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ ΜΗΤΡΟ ΤΟΥ ΕΣΡ
Οι εταιρείες που επιθυμούν να διενεργούν δημοσκοπήσεις και κάθε άλλη έρευνα για λογαριασμό του Δημοσίου (εν ευρεία εννοία), των πολιτικών κομμάτων και συνδυασμών καθώς και Μέσων Ενημέρωσης (άρθρο 5 παρ. 2 και 4) πρέπει να εγγραφούν στο εν λόγω μητρώο.
