Το 2021 o τότε υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης επιχειρηματολογούσε ότι με τον εργασιακό νόμο που θεσμοθετούσε η Ελλάδα έμπαινε στην εργασιακή πρωτοπορία της Ευρώπης, καθιερώνοντας, όπως έλεγε, την τετραήμερη εργασία. Δύο χρόνια μετά ο αντικαταστάτης του στο υπουργείο Άδωνης Γεωργιάδης νομοθέτησε την εξαήμερη εργασία, διευρύνοντας, όπως υποστήριξε, το δικαίωμα (!) των εργαζομένων να εργάζονται και εξαήμερα, προστατεύοντάς τους επιπροσθέτως από την εκμετάλλευση των εργοδοτών -κυρίως των βιομηχάνων- από τη μαύρη εργασία.
Σε κάθε εργασιακό νομοσχέδιο οι υπουργοί της κυβέρνησης, αφαιρώντας θεμελιώδη δικαιώματα, παρουσίαζαν φανταστικά επιχειρήματα υπέρ των εργαζομένων. Κάπως έτσι η Ελλάδα φτάνει στην εξαήμερη εργασία, την ώρα που στην Ευρώπη σχεδόν όλες οι χώρες πειραματίζονται ή προχωρούν σε τετραήμερη εργασία.
Το 40ωρο «λάστιχο» και οι δωρεάν υπερωρίες
Ο Κ. Χατζηδάκης επικαλέστηκε την τετραήμερη εργασία για να δικαιολογήσει, αφενός, την καταστρατήγηση της οκτάωρης απασχόλησης και, αφετέρου, τη θεσμοθέτηση της απλήρωτης υπερωρίας 2 ωρών την ημέρα. Όταν ανακοινώθηκε η καθιέρωση της τετραήμερης εργασίας στο Βέλγιο την ίδια εποχή, ο Κ. Χατζηδάκης υποστήριζε ότι υπό όρους η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της Νότιας Ευρώπης που την καθιερώνει: «Στις επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως 40 ωρών εβδομαδιαίως επιτρέπεται για μία χρονική περίοδο ο εργαζόμενος να απασχολείται 2 ώρες την ημέρα επιπλέον των 8 ωρών, δηλαδή θα μπορεί να εργάζεται έως 10 ώρες την ημέρα υπό την προϋπόθεση ότι η επιπλέον των 40 ωρών εργασία την εβδομάδα θα αφαιρείται από τις ώρες εργασίας μιας άλλης χρονικής περιόδου. Αντί της μείωσης των ωρών εργασίας, μπορεί να χορηγείται στον εργαζόμενο ρεπό ή συνδυασμός μειωμένων ωρών εργασίας και ρεπό ή και άδεια».
Από την καταστρατήγηση του οκταώρου το 2021 φτάνουμε στη δυνατότητα να καταργηθεί σχεδόν παντού η πενθήμερη εργασία. Και αυτό καθώς μαζί με την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας σε βιομηχανία και λιανικό εμπόριο προβλέπεται η εφαρμογή της έκτης ημέρας εργασίας, η οποία θα επεκταθεί σχεδόν στο σύνολο του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζών, αλλά και στο Δημόσιο και στις πρώην ΔΕΚΟ.
Εξαήμερο χωρίς ρεπό
Συγκεκριμένα, από την 1η Ιουλίου 2024, βάσει του Νόμου 5053/23, τίθεται σε εφαρμογή για το Δημόσιο, τις ΔΕΚΟ, τις τράπεζες και τον ιδιωτικό τομέα η έκτη μέρα εργασίας για τις επιχειρήσεις, τους οργανισμούς και τις εκμεταλλεύσεις συνεχούς λειτουργίας που εφαρμόζουν σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, με τους εργαζόμενους να αμείβονται επιπλέον για την έκτη ημέρα με το 40% του ημερομισθίου και το 115% αν είναι αργία. Για να γίνουν πιο... εύπεπτες η κατάργηση του πενθημέρου και η καθιέρωση της εξαήμερης εργασίας, ο Νόμος 5053/23 προβλέπει ορισμένες τυπικές υποχρεώσεις για τους εργοδότες, όπως: η υποχρεωτική προδήλωση (από τον εργοδότη) της έκτης ημέρας εργασίας στο Π.Σ. Εργάνη ΙΙ, η δήλωση και η απόδειξη ενώπιον της Επιθεώρησης Εργασίας του αιφνίδιου και εξαιρετικού φόρτου εργασίας για τις επιχειρήσεις μη συνεχούς λειτουργίας (προκειμένου η εξαήμερη εργασία να επεκταθεί παντού), η μη δυνατότητα υπέρβασης των 8 ωρών ημερησίως, με απαγόρευση υπερεργασίας και υπερωρίας, και ημερομίσθιο για την έκτη ημέρα απασχόλησης προσαυξημένο κατά 40%. Σήμερα οι εργαζόμενοι, για παράδειγμα, στη βιομηχανία υπογράφουν συμβάσεις πενθήμερης εργασίας και εργάζονται έκτη ημέρα κατ’ εξαίρεση, με την επίκληση, από πλευράς του εργοδότη, του φόρτου εργασίας και με προσαύξηση 30% στο ημερομίσθιο.
Επιχειρηματολογώντας για την κατάργηση του πενθημέρου ειδικότερα στη βιομηχανία, ο Άδ. Γεωργιάδης σημείωνε ότι «χρησιμοποιούνται εργαζόμενοι παραπάνω ώρες για να βγαίνει η βάρδια και πληρώνονται “μαύρα”. Πλέον, θα δίνεται το δικαίωμα να έχουν επιπλέον μία βάρδια το Σάββατο, με τον εργαζόμενο να δικαιούται ημερομίσθιο για την έκτη ημέρα απασχόλησής του προσαυξημένο κατά 40%». Παρουσίαζε, με άλλα λόγια, την κατάργηση της πενθήμερης εργασίας ως δικαίωμα (!) του εργαζομένου να εργαστεί και έκτη ημέρα.
Η τεράστια επιτυχία της τετραήμερης εργασίας
Η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας φαίνεται να κερδίζει έδαφος σε όλο τον κόσμο. Δεκάδες χώρες, όπως η Ιρλανδία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν δοκιμάσει την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας με εντυπωσιακά θετικά αποτελέσματα.
Το 2021 η ισπανική κυβέρνηση αποφάσισε να εφαρμόσει για τρία χρόνια ως καλή πρακτική πιλοτικό πρόγραμμα τετραήμερης εργασίας στο πλαίσιο της εβδομαδιαίας εργασίας 32 ωρών. Οι εργαζόμενοι θα πληρώνονται λιγότερο και η κυβέρνηση θα συμπληρώνει τους μισθούς προκειμένου να μειώσει το ρίσκο για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Επίσης, στις αρχές του 2022 η βελγική κυβέρνηση ανακοίνωσε μια δέσμη μεταρρυθμίσεων που δίνουν στους εργαζόμενους το δικαίωμα να εργάζονται τέσσερις ημέρες αντί για πέντε χωρίς να χάνουν τον μισθό τους. Μεταξύ 2015 και 2019 η Ισλανδία διεξήγαγε ένα από τα μεγαλύτερα πιλοτικά προγράμματα τετραήμερης εβδομάδας εργασίας μέχρι σήμερα με τη συμμετοχή σχεδόν 2.500 ατόμων.
