Η κρίση διαρκείας στη Μέση Ανατολή έχει μέχρι στιγμής μόνο μία μη αντιστρέψιμη συνέπεια, τη σφαγή και τον βαρύτατο τραυματισμό περισσότερων από 100.000 Παλαιστινίων. Ο απολογισμός της ντροπής περιλαμβάνει περισσότερους από 30.000 νεκρούς, εκ των οποίων σχεδόν το ένα τρίτο είναι μικρά παιδιά. Μόνο αυτό δεν διορθώνεται. Όλα τα άλλα είναι στο τραπέζι και αποτελούν αντικείμενο πολυσχιδών υπολογισμών. Εξάλλου, από την πρώτη στιγμή, με εξαίρεση τον πολεμοκάπηλο Μπενιαμίν Νετανιάχου και κάποια γεράκια στις ΗΠΑ, όλες οι πλευρές έσπευσαν να δηλώσουν ότι δεν επιθυμούν γενίκευση της σύρραξης μετά την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ.
Η τιμή του πετρελαίου
Μπορεί τα τελευταία σαράντα χρόνια η κατανάλωση πετρελαίου να μειώθηκε σχεδόν κατά 50% καθώς άρχισαν να χρησιμοποιούνται ευρέως άλλοι τρόποι παραγωγής ενέργειας (καύση φυσικού αερίου αλλά και ΑΠΕ κυρίως), παρ’ όλα αυτά το πετρέλαιο εξακολουθεί να παραμένει πολύ σημαντικό για την παγκόσμια οικονομία. Με τη σειρά του, πολύ σημαντικό για το πετρέλαιο είναι το ποιος ελέγχει τον Περσικό Κόλπο και τα Στενά του Ορμούζ. Από τα Στενά διέρχεται το 48% της ποσότητας πετρελαίου που καταναλώνεται ετησίως, ενώ το ίδιο σημαντικό είναι και το γεγονός ότι στις πέριξ του Περσικού Κόλπου χώρες βρίσκονται τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου προς άντληση στον κόσμο.
Είναι εμφανές ότι μια γενίκευση της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή δεν συνέφερε τους «μεγάλους παίκτες» της παγκόσμιας σκακιέρας. Οικονομικά, όμως, δεν συνέφερε κυρίως τη Δύση, η οποία, έπειτα από πολύ κόπο και τεράστια αύξηση των επιτοκίων, φαίνεται να είναι έτοιμη να ξεφύγει από την οικονομική στασιμότητα (κυρίως η Ευρώπη, καθώς οι ΗΠΑ τα πήγαν καλύτερα) και να ετοιμάζεται να μειώσει τα επιτόκια. Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και μια πιθανή αναζωπύρωση του πληθωρισμού λόγω τω ενεργειακών τιμών θα ήταν καταστροφή για τις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Το ρωσικό «παράδοξο»…
Αντιθέτως, στην Ανατολή μάλλον συμβαίνουν απροσδόκητα για τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά think tanks πράγματα. Έπειτα από δύο χρόνια οικονομικών και όχι μόνο κυρώσεων λόγω της επίθεσής της στην Ουκρανία, το 2023 η Ρωσία ήταν η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μεγάλη οικονομία παγκοσμίως, καθώς το ΑΕΠ της αυξήθηκε κατά 3,8%.Πίσω από αυτό βρίσκεται η στενότατη συμμαχία πλέον Ρωσίας-Κίνας. Η πρώτη εξάγει τεράστιες ποσότητες αερίου στη διψασμένη για ενέργεια Κίνα και εισάγει από αυτή ό,τι δεν της δίνει η Δύση. Οικονομικά τουλάχιστον, μια νέα εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου -με βάση και τα προαναφερθέντα- πολύ λίγο θα ενοχλούσε τη Ρωσία.
Στη διάταξη των δυνάμεων στον σημερινό πολυπολικό κόσμο οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή μάλλον «έσυραν» με πιο καθαρό τρόπο τις διαχωριστικές γραμμές και τις διαγραφόμενες συμμαχίες. Και ίσως πρέπει να διευκρινιστεί ότι στην Ανατολή περιλαμβάνεται και η Τουρκία, που απαγόρευσε στις αμερικανικές αεροπορικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν τις βάσεις τους στο έδαφός της για να απογειώσουν σκάφη ή να εκτοξεύσουν πυραύλους που θα εξουδετέρωναν ιρανικά drones και πυραύλους.
Οσο για την Κίνα, που είναι πλέον το μέγα αντίπαλο δέος για τις ΗΠΑ, η άνοδος του πετρελαίου είναι πολύ σχετικό αν θα της κόστιζε. Εξάλλου, η στρατηγική της είναι πολύ πιο μακροπρόθεσμη. Και η οικοδόμηση των συμμαχιών της μόλις τα τελευταία δύο χρόνια άρχισε να γίνεται αντιληπτή από τη Δύση. Δεν είναι τυχαίο ότι η επιρροή της είναι πλέον τεράστια στην αφρικανική ήπειρο (ελέγχει και εισάγει σχεδόν το 50% των ορυκτών της, ενώ έχει κατασκευάσει τεράστια έργα υποδομής), ενώ ισχυρή είναι και η επιρροή της στη Λατινική Αμερική, καθώς είναι ο Νο1 εισαγωγέας πρώτων υλών από αρκετές χώρες της (π.χ., εισάγει από τη Βραζιλία ετησίως πρώτες ύλες αξίας 100 δισ. δολαρίων).
…και η Ελλάδα
Σ’ αυτή την παγκόσμια διάταξη των δυνάμεων η θέση μιας μικρής χώρας όπως η Ελλάδα δεν είναι εύκολη. Ως προς την οικονομία της, η κρίση στη Μέση Ανατολή έχει τριπλή επίδραση:
1. Η τιμή των καυσίμων: Έπειτα από μια σύντομη διαδρομή προς τα 2 ευρώ, η βενζίνη φαίνεται να υποχωρεί σε επίπεδα πέριξ των 1,90 ευρώ ανά λίτρο. Δηλαδή εκεί που βρισκόταν και πριν από την ανάφλεξη στο μέτωπο Ισραήλ-Παλαιστίνης. Εξάλλου, η άνοδος της θερμοκρασίας και η επικράτηση ήπιων καιρικών φαινομένων έχουν οδηγήσει σε υπερπλεονάσματα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα τα γνωστά παρατράγουδα του αποκλεισμού των μικρομεσαίων παραγωγών ενέργειας από φωτοβολταϊκά πάρκα.
2. ΟΛΠ-Λιμάνι Πειραιά: Το βασικό λιμάνι της χώρας ελέγχεται εδώ και πολλά χρόνια από την κινεζική κρατική εταιρεία COSCO. Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και κυρίως η υπόθεση Χούθι έχουν μειώσει την κίνηση εμπορευματοκιβωτίων (κοντέινερς) προς το λιμάνι του Πειραιά, καθώς πολλά εμπορικά-φορτηγά σκάφη κάνουν πλέον τον περίπλου της Αφρικής και χρησιμοποιούν άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια. Πάντως, σύμφωνα με τη διοίκηση του ΟΛΠ, η οικονομική επίπτωση είναι σχεδόν μηδενική, καθώς τα έσοδα αναπληρώθηκαν από τη μεγάλη αύξηση στον τομέα της κρουαζιέρας αλλά και άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με την απόδοση των σημαντικών νέων επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν στο λιμάνι τα τελευταία χρόνια. Κατά τα λοιπά, η όποια κινεζική παρουσία στην Ελλάδα με δραστικές παρεμβάσεις τόσο των ΗΠΑ όσο και της Ε.Ε. έχει περιοριστεί δραστικά από την προηγούμενη δεκαετία και η ανάδειξη της Ελλάδας ως κόμβου στον «Δρόμο του μεταξιού» έχει ξεχαστεί…
3. Έρευνες για υδρογονάνθρακες-συνεργασία με Ισραήλ: Η εκτεταμένη συνεργασία με το Ισραήλ στο μέτωπο της έρευνας για υδρογονάνθρακες φαίνεται να έχει παγώσει, αν και το υπουργείο Ενέργειας διαρρέει ότι σύντομα θα αρχίσουν γεωτρήσεις νότια της Κρήτης. Πάντως, η σχετική «ησυχία» για το θέμα από τουρκικής πλευράς μάλλον δείχνει ότι στο μέτωπο αυτό δεν υπάρχει κινητικότητα. Το ίδια φαίνεται να συμβαίνει και στην υπόθεση της υποθαλάσσιας σύνδεσης για μεταφορά ηλεκτρικού ρεύματος μέσω καλωδίου που θα συνδέει την Ελλάδα με την Κύπρο και το Ισραήλ.
Με βάση όλα τα προαναφερθέντα, και εφόσον δεν υπάρξει κάποια δραματική κλιμάκωση, οποιαδήποτε επίκληση των διεθνών εξελίξεων για να δικαιολογηθεί η καλπάζουσα ακρίβεια στην Ελλάδα θα είναι αβάσιμη.
