Του Διονύση Τεμπονέρα*
Είναι γεγονός ότι διαβάζοντας κανείς τις 151 σελίδες του σχεδίου Πισσαρίδη γυρίζει πίσω στην περίοδο 1990-1993.
Είναι η εποχή που η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη σαρώνει στο πέρασμά της την εργασία, την Υγεία, την Παιδεία, την κοινωνική ασφάλιση, εκκινώντας ένα σχέδιο δήθεν μεταρρυθμίσεων που λίγα χρόνια αργότερα κατέρρευσε, όχι μόνο υπό το βάρος των κοινωνικών αντιδράσεων, αλλά κυρίως διότι στηριζόταν σε νεοφιλελεύθερες εμμονές, που γκρέμιζαν το κοινωνικό κράτος και έθεταν την κοινωνική πλειοψηφία του κόσμου της εργασίας στο περιθώριο.
Ακόμα περισσότερο, οι νεοφιλελεύθερες ονειρώξεις κατέρρευσαν διότι στηρίζονταν στην παραδοχή ότι η αγορά αυτορρυθμίζεται και έχει τη λύση για κάθε πρόβλημα. Την περίοδο της πανδημίας, ζούμε τη μεγαλύτερη ίσως διάψευση αυτής της παραδοχής...
Η περίοδος των Μνημονίων ήρθε να επαναλάβει τις ίδιες συνταγές, σε μεγαλύτερη ακόμα ένταση, φυσικά, με τα γνωστά αποτυχημένα αποτελέσματα.
Η εργασία και το ασφαλιστικό σύστημα είναι δύο από τους τομείς με τους οποίους καταπιάνεται το σχέδιο του πορίσματος.
Πιο σημαντικό ίσως από εκείνο που καταγράφεται στο πόρισμα, ως δήθεν συνταγή του success story, είναι αυτό που δεν αναφέρεται άμεσα αλλά έμμεσα.
Το πόρισμα αρχικά αποδέχεται πλήρως τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν την τελευταία δεκαετία, ως την απαρχή μιας κοινωνικά δίκαιης αλλαγής που είχε ανάγκη ο τόπος. Ούτε κουβέντα για το 27,8% της ανεργίας και πώς προήλθε, για τη μείωση των συντάξεων κατά 40% και τις επιπτώσεις που είχε στην κοινωνία, για την απόλυτη απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, τις μειώσεις μισθών, την ευελιξία και την ασύδοτη εκμετάλλευση που έζησαν οι εργαζόμενοι τα τελευταία χρόνια.
Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν:
1. "Λογικό" είναι να προκρίνεται η επανακατάρτιση "των τεμπέληδων" και χαμηλού επιπέδου εργαζομένων, με δαπάνες μάλιστα των ιδίων (σελ. 80).
2. "Λογικό" είναι, από τη μία το εργατικό δυναμικό να λοιδορείται ότι δεν έχει δεξιότητες (σελ. 73), αλλά από την άλλη να χαρακτηρίζεται και υπερεκπαιδευμένο (overqualified)!
3. "Λογικό" είναι, σύμφωνα με τους τεχνοκράτες, να στηλιτεύεται η παρεμπόδιση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, λες και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές δεν έχουν καταστήσει αδύνατη την συμπόρευση της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή για τις γυναίκες.
4. "Λογικό" είναι να αναδεικνύεται η υποδηλωμένη και αδήλωτη απασχόληση ως παράγοντας μείωσης της ανταγωνιστικότητας, λες και δεν ήταν η σημερινή κυβέρνηση που εδώ και έναν χρόνο έχει μετατρέψει το ΣΕΠΕ σε διακοσμητικό στοιχείο, προς όφελος της εργοδοσίας. Αλήθεια, τι από τα δύο ισχύει; Από τη μία ο κ. Βρούτσης λέει ότι με τις παρεμβάσεις του μειώθηκε η αδήλωτη απασχόληση, ενώ στο πόρισμα ρητά αναφέρεται (σελ. 76) ότι η άτυπη εργασία έχει αυξηθεί...
5. "Λογικό" είναι επίσης να αναγορεύονται τα ιδιωτικά κέντρα κατάρτισης σε πυρήνες μόρφωσης και εξειδίκευσης, σαν να μην ήταν αυτή η κυβέρνηση που, μόλις πριν από λίγους μήνες, επιχείρησε να χαρίσει σε "κολλητούς" 80 εκατομμύρια ευρώ, με το σκάνδαλο των σκόιλ ελικικού...
6. Επιπλέον, στο πόρισμα αναφέρεται ότι ο "ΟΑΕΔ δεν επιτελεί την αποστολή του". Μα η κυβέρνηση μόλις πρόσφατα (Ν. 4670/2020) στέρησε από τον φορέα 250 εκατ. ευρώ κατ’ έτος, μειώνοντας τις εισφορές υπέρ ΟΑΕΔ κυρίως για τους εργοδότες. Πώς με λιγότερα χρήματα ο ΟΑΕΔ θα παράσχει περισσότερα προγράμματα, είναι σίγουρα παράδοξο.
7. Επίσης το πόρισμα, σαν να το έγραψε ο ίδιος ο ΣΕΒ, προτείνει τη μείωση του κόστους των υπερωριών, την ανακύκλωση προσωπικού με αντίστοιχη μείωση των αμοιβών, την απελευθέρωση των απολύσεων, την πλήρη ευελιξία στον χρόνο και τον τόπο εργασίας, ενώ δεν τολμά ούτε μια μικρή φράση για την επαναφορά της όποιας κανονικότητας στην αγορά εργασίας στα προ κορωνοϊού επίπεδα. Αλήθεια, ποια η γνώμη των ειδικών για τις ΣΣΕ και την αύξηση του κατώτατου μισθού;
Δυστυχώς, η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας είναι πυρηνική επιλογή του σχεδίου Πισσαρίδη. Με λίγη "γαρνιτούρα" από ισότητα, απαγόρευση διακρίσεων και παιδική φροντίδα, λανσάρεται ένα γνώριμο, εντελώς αποτυχημένο σχέδιο, που εφαρμόζεται, για παράδειγμα, ήδη στις ΗΠΑ, αλλά με τη χώρα να είναι στα πρόθυρα γενικευμένης εξέγερσης.
Και στον τομέα του ασφαλιστικού όμως, το σχέδιο ακολουθεί την ίδια λογική. Αφού ο κ. Βρούτσης μάς διαβεβαίωνε ότι το ασφαλιστικό είναι βιώσιμο και έχει επάρκεια παροχών, τώρα η επιτροπή μάς λέει ότι το ασφαλιστικό σύστημα πλήττει την ανταγωνιστικότητα και θέτει σε κίνδυνο την καταβολή των συντάξεων για τις επόμενες γενιές (σελ.100). Πώς μπορούν να ισχύουν άραγε και τα δύο;
Η επιτροπή δεν προτείνει καν να ενισχυθεί το ΣΚΑ της χώρας ούτε με ένα ευρώ από τα περίφημα 72 δισ. ώστε να υπάρξει εξασφάλιση των συντάξεων σε αξιοπρεπή επίπεδα. Αντίθετα, προτείνει, όπως ακριβώς έλεγε και το ΔΝΤ, τον περιορισμό του αναδιανεμητικού χαρακτήρα του συστήματος, την ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης, το τζογάρισμα των αποθεματικών των ταμείων στις χρηματαγορές, τη μείωση του μη μισθολογικού κόστους για τα golden boys, τη μείωση των εισφορών υπέρ ΕΟΠΠΥ, σε συνθήκες μάλιστα πανδημίας(!), την κατάργηση του προνοιακού χαρακτήρα του ΣΚΑ για τα φτωχά λαϊκά στρώματα και την ανάπτυξη του τρίτου πυλώνα της ασφάλισης (ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες) εις βάρος πάντως του δημόσιου συστήματος.
Είναι πραγματικά απορίας άξιο τι καινούργιο προτείνει η συγκεκριμένη επιτροπή, σε σχέση με εκείνα που έλεγε παλιότερα η κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη και στη συνέχεια η τρόικα την περίοδο 2010-2014.
Όποιος ανατρέξει στα κείμενα των συζητήσεων-διαπραγματεύσεων με τους δανειστές, θα διαπιστώσει ότι όλες οι πολιτικές αυτές ήταν ανάμεσα στις προτεινόμενες στα χρόνια των Μνημονίων. Δεν μπορεί να είναι τυχαίο αυτό. Αποτυπώνονται οι ίδιες αποτυχημένες μνημονιακές συνταγές σε ασφάλιση και εργασία, σαν να μην μεσολάβησαν οι σκληρές θυσίες του ελληνικού λαού. Σαν να μην διαπιστώσαμε με το πιο οδυνηρό τρόπο ότι η υποτίμηση της εργασίας και η επισφάλεια οδηγούν σε ένα αντιαναπτυξιακό σπιράλ ύφεσης, που ρίχνει την κατανάλωση και αυξάνει την ανεργία.
Η κυβέρνηση, χωρίς καμία διαβούλευση με τα κόμματα και τους κοινωνικούς φορείς, χωρίς καμία συζήτηση-συναίνεση με τους εργαζόμενους, καταδικάζει τη χώρα να γυρίσει δέκα χρόνια πίσω.
Η Αριστερά, οι δυνάμεις του κόσμου της εργασίας, οφείλουν να καταθέσουν τη δική τους εναλλακτική πρόταση, που στον πυρήνα της θα έχει την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Υπάρχει άμεση ανάγκη για ένα αντισχέδιο Πισσαρίδη, ένα κοινωνικό συμβόλαιο, που θα αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες και θα στοχεύει στην απονομή κοινωνικής δικαιοσύνης.
* Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι δικηγόρος-εργατολόγος
