Τεράστια μερίδα του πληθυσμού ωφελείται από τα μέτρα που περικλείει ο προϋπολογισμός του 2019, ο οποίος κατατέθηκε χθες στη Βουλή. Οι λεπτομέρειες του προϋπολογισμού συζητήθηκαν σε σύσκεψη του οικονομικού επιτελείου υπό τον πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μαξίμου. Ανάμεσα στους ωφελημένους περιλαμβάνονται και ιδιοκτήτες ακινήτων, λόγω μείωσης του ΕΝΦΙΑ κατά 10% μεσοσταθμικά, αλλά και νοικοκυριά που πληρώνουν είτε ενοίκιο είτε στεγαστικό δάνειο, μέσω της εισαγωγής του νέου επιδόματος στέγασης με οικονομικά και οικογενειακά κριτήρια. Περιλαμβάνονται και νέοι εργαζόμενοι, κάτω των 24 ετών, για τους οποίους προβλέπεται επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών, και έφηβοι που προσανατολίζονται σε επαγγελματικές κατευθύνσεις, μέσω ενίσχυσης των σχολικών μονάδων ειδικής αγωγής. Όπως περιλαμβάνονται και ελεύθεροι επαγγελματίες μέσω μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών τους, και μέτοχοι επιχειρήσεων, μέσω μείωσης της φορολογίας μερισμάτων, αλλά και νομικά πρόσωπα, με σταδιακή μείωση του φόρου εισοδήματός τους από 29% σε 25%, σε βάθος τετραετίας, δηλαδή κατά μία ποσοστιαία μονάδα τον χρόνο.
Οι κατηγορίες αυτές των συμπολιτών μας θα ωφεληθούν μέσω του υπερπλεονάσματος και του συνεπαγόμενου από αυτό κοινωνικού μερίσματος το οποίο προαναγγέλλει το υπουργείο Οικονομικών, με την κατάθεση του προϋπολογισμού του 2019, και με τον δημοσιονομικό χώρο να εκτιμάται στα 885 εκατ. ευρώ. Η επίτευξη αυτών των επιλογών αποκατάστασης του κοινωνικού ιστού σε συνδυασμό με ένα ακόμη μεγάλο ωφελημένο, όπως είναι οι συνταξιούχοι εκείνοι που απέφυγαν την περικοπή συντάξεων αλλά ακόμη και οι αγρότες που με τροπολογία απαλλάσσονται από το τέλος επιτηδεύματος, έγινε απτή πραγματικότητα χάρη στο πρωτογενές πλεόνασμα 3,6% για το 2019. Ταυτόχρονα όμως με την κοινωνική του διάσταση, ο προϋπολογισμός διατηρεί και την αναπτυξιακή, καθώς προβλέπεται ότι η ανάπτυξη θα διαμορφωθεί στο 2,5%, με πρώτους ωφελημένους από αυτήν τη μεγέθυνση της οικονομίας τους ίδιους τους εργαζόμενους, καθώς η απασχόληση αναμένεται να τονωθεί κατά 1,4%.
Προβλέπεται μεγάλη αύξηση των επενδύσεων
Σύμφωνα με το σχέδιο του προϋπολογισμού, τα βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας αναμένονται βελτιωμένα και προβλέπεται να διαμορφωθούν ως εξής:
*Η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί κατά 1,1% (από 1% εφέτος) και η δημόσια κατανάλωση κατά 0,6% (από 0,2%).
* Οι ιδιωτικές επενδύσεις θα αυξηθούν κατά 11,9% (από 0,8%).
* Οι εξαγωγές θα αυξηθούν κατά 5,8% (από 7,5%) και οι εισαγωγές κατά 5,2% (από 3,4%).
* Η ανεργία θα σημειώσει περαιτέρω πτώση στο 18,2% (από 19,6%).
* Ο πληθωρισμός θα σημειώσει άνοδο κατά 1,2% (από 0,8%).
Νέες παρεμβάσεις
Στις νέες παρεμβάσεις περιλαμβάνονται τα εξής:
* Βοήθεια στο σπίτι: Μετατρέπεται το τρέχον εργασιακό καθεστώς 3.000 εργαζομένων ορισμένου σε αορίστου χρόνου.
* Ειδική αγωγή: Πρόσληψη 4.500 εκπαιδευτικών και εξειδικευμένου προσωπικού σε θέσεις προσωπικού που τώρα απασχολείται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Η δαπάνη σήμερα καλύπτεται από πόρους του ΠΔΕ.
* Επίδομα στέγασης: Το στεγαστικό επίδομα απευθύνεται σε νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιαζόμενη κατοικία και δανειολήπτες. Τα κριτήρια ένταξης είναι εισοδηματικά, περιουσιακά (ακίνητη περιουσία και καταθέσεις), διαμονής στην επικράτεια, πολυτελούς διαβίωσης, ασφαλιστικής κάλυψης και οικογενειακής κατάστασης.
* Μείωση ασφαλιστικών εισφορών: Το μέτρο αφορά στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ελευθέρων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών και ειδικότερα στη μείωση του συντελεστή κύριας ασφάλισης κατά 1/3 και στην εφαρμογή της ελάχιστης εισοδηματικής βάσης για την επικουρική ασφάλιση και την εφάπαξ παροχή.
* Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών νέων: Η συγκεκριμένη δράση αποσκοπεί στη βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας των νέων και αναμένεται να οδηγήσει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, συμβάλλοντας στη μείωση της ανεργίας των νέων, που είναι η υψηλότερη στην Ε.Ε., αλλά και μειώνοντας το ποσοστό των νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας. Το μέτρο αφορά νέους ηλικίας έως 24 ετών και συνίσταται στην επιδότηση του 50% των εργοδοτικών εισφορών.
* Μείωση ΕΝΦΙΑ: Το μέτρο συνίσταται στη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% μεσοσταθμικά.
* Μείωση φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων: Το μέτρο συνίσταται στη σταδιακή μείωση του συντελεστή φορολόγησης από 29% σε 25% σε ορίζοντα τετραετίας και θα έχει δημοσιονομική επίπτωση από το 2020 και εφεξής.
* Μείωση φορολογίας διανεμόμενων κερδών: Το μέτρο αναφέρεται στη μείωση του φορολογικού συντελεστή επί των διανεμόμενων κερδών κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες και θα έχει δημοσιονομική επίπτωση από το 2020 και εφεξής.
Υπερπλεόνασμα με αυξημένα έσοδα
Το πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης σε όρους ενισχυμένης εποπτείας προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 6.945 εκατ. ευρώ ή 3,60% του ΑΕΠ, αυξημένο έναντι του αρχικού στόχου κατά 199 εκατ. ευρώ και μειωμένο κατά 572 εκατ. ευρώ σε σχέση με την πρόβλεψη του Μεσοπροθέσμου 2019-2022. Αντίστοιχα, σε τυπικούς όρους Eurostoat προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 7.434 εκατ. ευρώ ή 3,9% του ΑΕΠ, μειωμένο κατά 363 εκατ. ευρώ σε σχέση με την πρόβλεψη του μεσοπροθέσμου.
Το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 2019 εκτιμάται σε 4.774 εκατ. ευρώ σε ταμειακή βάση, αυξημένο κατά 327 εκατ. ευρώ, σε σχέση με τον στόχο και σε 3.150 εκατ. ευρώ σε δημοσιονομική βάση, μειωμένο κατά 965 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο.
Ανεβαίνει ο πήχης των εσόδων
Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού προβλέπονται, μετά την αφαίρεση των επιστροφών φόρων, στα 53.806 εκατ. ευρώ σε δημοσιονομική βάση, αυξημένα κατά 391 εκατ. ευρώ ή 0,7%, έναντι του στόχου του Μεσοπροθέσμου 2019-2022, και σε ταμειακή βάση, στα 53.022 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 435 εκατ. ευρώ ή 0,8%. Σημαντικό μέρος της αύξησης αυτής, που προβλέπεται παρά τη σημαντική άνοδο των επιστροφών φόρων κατά 633 εκατ. ευρώ, οφείλεται στο βελτιωμένο μακροοικονομικό περιβάλλον.
Ανάλυση εσόδων κατά μείζονα κατηγορία
Από φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται ότι θα εισπραχθούν έσοδα 27.559 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 682 εκατ. ευρώ ή 2,5% έναντι του στόχου, και ειδικότερα:
- Τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένονται στα 17.210 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 565 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
- Οι φόροι κατανάλωσης προβλέπονται στα 7.381 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 51 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Φόροι και δασμοί επί εισαγωγών: Προβλέπονται έσοδα 237 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 15 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Τακτικοί φόροι ακίνητης περιουσίας: Αναμένεται να εισπραχθούν 2.801 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 215 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου λόγω της μείωσης του ΕΝΦΙΑ έτους 2019 κατά 10% μεσοσταθμικά ή 260 εκατ. ευρώ.
Λοιποί φόροι παραγωγής: Προβλέπεται ότι θα εισπραχθούν 944 εκατ. ευρώ, πλησίον του στόχου (955 εκατ. ευρώ).
Φόρος εισοδήματος: Αναμένονται έσοδα 16.796 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 298 εκατ. ευρώ ή +1,8% έναντι του στόχου και ειδικότερα:
- Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων προβλέπεται να διαμορφωθεί στα 11.070 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 211 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου, ως αποτέλεσμα της δευτερογενούς επίδρασης των συνταξιοδοτικών παρεμβάσεων.
- Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων προβλέπεται αυξημένος κατά 162 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο και να διαμορφωθεί στα 4.420 εκατ. ευρώ.
Φόροι κεφαλαίου: Προβλέπονται στα 159 εκατ. ευρώ, αυξημένοι κατά 8 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Λοιποί τρέχοντες φόροι: Προβλέπονται στα 2.631 εκατ. ευρώ, αυξημένοι κατά 158 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Έσοδα από κοινωνικές εισφορές: Προβλέπονται στα 58 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 8 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Έσοδα από μεταβιβάσεις: Αναμένονται στα 4.049 εκατ. ευρώ, 28 εκατ. ευρώ κάτω του στόχου. Εξ αυτών, ποσό 291 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από τη μεταφορά αποδόσεων λόγω της διακράτησης ελληνικών ομολόγων στα χαρτοφυλάκια των κεντρικών τραπεζών του ευρωσυστήματος (ANFAs), καθώς και από το Πρόγραμμα Αγοράς Ομολόγων (SMPs) της ΕΚΤ.
Πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών: Προβλέπονται έσοδα 773 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου 833 εκατ. ευρώ.
Λοιπά τρέχοντα έσοδα: Προβλέπονται στα 1.500 εκατ. ευρώ, πλησίον του στόχου ύψους 1.498 εκατ. ευρώ.
Πωλήσεις παγίων περιουσιακών στοιχείων: Προβλέπονται έσοδα 335 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 212 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου, κυρίως λόγω της είσπραξης το 2019 αντί φέτος του αντιτίμου από την αξιοποίηση της έκτασης του πρώην διεθνούς αεροδρομίου του Ελληνικού.
Επιστροφές αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων: Προβλέπονται στα 4.818 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 633 εκατ. ευρώ ή 15,1%, έναντι των προβλέψεων.
Έσοδα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων: Σε ταμειακή βάση προβλέπονται στα 3.740 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 150 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου, λόγω μεταφοράς στο ΠΔΕ απολήψεων από την Ε.Ε. που μέχρι πρότινος εμφανίζονταν στον τακτικό προϋπολογισμό.
Οι συνολικές δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 2019 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε ταμειακή βάση στα 57.796 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 761 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο του Μεσοπροθέσμου. Αντίστοιχα, οι συνολικές δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 2019 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε δημοσιονομική βάση στα 56.956 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 573 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο. Οι δε πρωτογενείς δαπάνες εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν σε δημοσιονομική βάση στα 49.956 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 623 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του Μεσοπροθέσμου 2019-2022.
Οι δαπάνες παροχών σε εργαζομένους προβλέπεται ότι θα ανέλθουν σε ταμειακή βάση στα 13.016 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 25 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο, ενώ οι πρόσθετες αποδοχές προβλέπεται να ανέλθουν σε 503 εκατ. ευρώ.
Κοινωνικές Παροχές
Οι δαπάνες κοινωνικών παροχών προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν στα 246 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 2.179 εκατ. ευρώ, έναντι του στόχου του ΜΠΔΣ 2019-2022, κυρίως λόγω της μεταφοράς πιστώσεων στην κατηγορία των μεταβιβάσεων για την επιχορήγηση στον ΟΠΕΚΑ με σκοπό την υλοποίηση της δράσης του ΚΕΑ, καθώς και λόγω της άρσης των εξισορροπητικών παρεμβάσεων του 2019.
Οι δαπάνες για μεταβιβάσεις σε ταμειακή βάση προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν στα 26.104 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 2.270 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου του Μεσοπροθέσμου, κυρίως λόγω της μεταφοράς πιστώσεων προς τον ΟΠΕΚΑ για την υλοποίηση του ΚΕΑ, της αυξημένης επιχορήγησης στον ΕΦΚΑ, καθώς και λόγω δράσεων όπως η επιδότηση στέγασης και η επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για νέους εργαζόμενους.
Τόκοι (σε ακαθάριστη βάση)
Η εκτίμηση για τις δαπάνες τόκων σε ακαθάριστη ταμειακή βάση ανέρχεται σε 6.600 εκατ. ευρώ.
Πιστώσεις υπό κατανομή
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται κυρίως οι πιστώσεις του ΠΔΕ (με πρόβλεψη ύψους 6.750 εκατ. ευρώ), το τακτικό αποθεματικό (ύψους 1.000 εκατ. ευρώ), οι υπό κατανομή πιστώσεις για τους ΟΚΑ και οι πιστώσεις για την αντιμετώπιση της ροής προσφύγων και μεταναστών. Σημειώνεται ότι η καθαρή επιβάρυνση του προϋπολογισμού για την τελευταία αυτή δράση (δαπάνες προσφυγικών/ μεταναστευτικών ροών τακτικού προϋπολογισμού μείον σχετικές εισροές από Ε.Ε.) εξαιρείται από το πρωτογενές αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης σε όρους ενισχυμένης εποπτείας.
Αγορές παγίων περιουσιακών στοιχείων
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται κυρίως οι ταμειακές δαπάνες αγοράς οπλικών συστημάτων, ύψους 530 εκατ. ευρώ. Οι φυσικές παραλαβές των εξοπλιστικών προγραμμάτων προβλέπεται να ανέλθουν σε 336 εκατ. ευρώ.
Δαπάνες ΠΔΕ
Για το έτος 2019 προβλέπεται η διάθεση πόρων 6.750 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ, που αντιπροσωπεύει το 3,5% του προβλεπόμενου ΑΕΠ της χώρας. Από το ανωτέρω ποσό, τμήμα ύψους 5.750 εκατ. ευρώ αφορά συγχρηματοδοτούμενα έργα, με περαιτέρω διάκριση σε 3.870 εκατ. ευρώ για έργα ΕΣΠΑ 2014-2020 και 1.880 εκατ. ευρώ για λοιπά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
Σε ό,τι αφορά, τέλος, το σκέλος του ΠΔΕ που χρηματοδοτείται από αμιγώς εθνικούς πόρους, οι σχετικές πιστώσεις ύψους 1.000 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για την ενίσχυση των πολιτικών και δράσεων των υπουργείων και των Περιφερειών, καθώς και την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών.
Μειωμένο κατά 12,6 μονάδες το δημόσιο χρέος του 2019
Το δημόσιο χρέος του 2019 προβλέπεται στα 323,5 δισ. ευρώ ή 167,8% του ΑΕΠ, 12,6 ποσοστιαίες μονάδες κάτω του 2018. Για φέτος, εκτιμάται στα 335 δισ. ευρώ ή 180,4% του ΑΕΠ, έναντι 317,41 δισ. ευρώ ή 176,1% του ΑΕΠ το 2017. Η φετινή αύξηση οφείλεται στη δημιουργία ταμειακών διαθεσίμων ασφαλείας (cash buffer), εκ των οποίων θα γίνει μερική χρήση το 2019.
Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, λαμβανομένων υπόψη των υφιστάμενων υψηλών ταμειακών διαθεσίμων που διατηρεί το Δημόσιο, τα οποία, ακόμα και υπό εξαιρετικά συντηρητικές εκτιμήσεις, επαρκούν για να καλύψουν τις μικτές χρηματοδοτικές του ανάγκες τουλάχιστον για τα δύο επόμενα έτη, οι στόχοι της εκδοτικής πολιτικής για το 2019 αλλά και μετέπειτα θα προσανατολιστούν σε ομολογιακές εκδόσεις με υψηλή ρευστότητα και όγκο, στη διατήρηση μιας αντιπροσωπευτικής καμπύλης αποδόσεων ελληνικών κρατικών χρεογράφων αναφοράς, καθώς επίσης και στη συνεχή και αδιάλειπτη παρουσία του Δημοσίου στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, ως εκδότη κρατικών χρεογράφων, παρέχοντας παράλληλα την αναγκαία διαφάνεια και προβλεψιμότητα στην επενδυτική κοινότητα.
Το σύνολο των νέων ετήσιων εκδόσεων δεν αναμένεται να ξεπερνά τις ετήσιες αποπληρωμές χρεολυσίων, ενώ η αναμενόμενη υπερβάλλουσα ρευστότητα θα αξιοποιηθεί στο πλαίσιο ενός συντεταγμένου προγράμματος διαχείρισης υφιστάμενων υποχρεώσεων χαρτοφυλακίου χρέους, κατά τα πρότυπα των αντίστοιχων προγραμμάτων που έλαβαν χώρα στο πρόσφατο παρελθόν.
Όσον αφορά στις αποκρατικοποιήσεις, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, τα συνολικά έσοδα για το 2019, τα οποία αναμένεται να πραγματοποιηθούν από το ΤΑΙΠΕΔ, ανέρχονται σε 1.531 εκατ. ευρώ.
