Ποιο είναι σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα του καπιταλισμού; Οι ανισορροπίες που δημιουργεί, απαντάνε οι θερμότεροι από τους υπερασπιστές του, την παραμονή του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός. Και τίποτε δεν αναδεικνύει τις... ανισορροπίες αυτές -ανισότητες είναι η ορθή λέξη- σε όλο το μεγαλείο τους όσο η τελευταία έκθεση του Oxfam, του παγκόσμιου οργανισμού βοηθείας και ανάπτυξης. Σύμφωνα με την έκθεση «Δουλεύοντας για τους λίγους», το άθροισμα της περιουσίας των 85 πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου ισούται με τον πλούτο της μισής υφηλίου ή, για την ακρίβεια, των 3,5 δισεκατομμυρίων φτωχότερων ανθρώπων του πλανήτη.
Οι αριθμοί που περιλαμβάνει η έκθεση του Oxfam ζαλίζουν με τα πολλά μηδενικά τους - και με την εξέλιξή τους. Κάθε χρόνο που περνάει οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι οι πλούσιοι, ακόμη και στις χώρες της συνταγματικά κατοχυρωμένης ισότητας, αυξάνουν συνεχώς την πολιτική επιρροή τους και πιέζουν ώστε οι νόμοι να τους ευνοούν σε βάθος γενεών.
Η Γουίνι Μπουανίμα, εκτελεστική διευθύντρια του Oxfam, εξηγεί: «Οι πλούσιοι τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες ζουν σε έναν κόσμο με όλο και χαμηλότερη φορολογία, με την καλύτερη υγεία και παιδεία και με συνεχώς αυξανόμενη δυνατότητα να επηρεάζουν το μέλλον. Κι αν δεν αγωνιστούμε να χτυπήσουμε τις ανισότητες, το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ προνομιούχων και μη θα ανοίγει από γενιά σε γενιά. Σύντομα θα ζούμε σε έναν κόσμο όπου η ισότητα στις ευκαιρίες θα είναι μόνο ένα όνειρο. Σε έναν κόσμο που ο ‘νικητής' θα τα παίρνει όλα».
Οι ερευνητές του Oxfam μέτρησαν ότι το 2013 προστέθηκαν στον κατάλογο των δισεκατομμυριούχων -σε δολάρια- 210 άνθρωποι. Το άθροισμα του πλούτου αυτών των νεοεισερχόμενων στο κλαμπ έχει φτάσει στα 5,4 τρισεκατομμύρια δολάρια - ή δώδεκα φορές το ελληνικό χρέος. Μάλιστα, εάν αθροίσει κανείς την περιουσία του πλουσιότερου 1% των κατοίκων του πλανήτη, θα βγάλει 110 τρισεκατομμύρια δολάρια - ή 65 φορές τον πλούτο του φτωχότερου 50% του παγκόσμιου πληθυσμού. «Αυτή η τεράστια συγκέντρωση οικονομικών πόρων στα χέρια των λιγότερων αντιπροσωπεύει μια σημαντική απειλή για τα πολιτικά και οικονομικά συστήματα», προειδοποιεί η έκθεση. «Αντί να προχωρούν μαζί, οι άνθρωποι διαχωρίζονται όλο και περισσότερο από την οικονομική και πολιτική εξουσία, τονίζοντας αναπόφευκτα τις κοινωνικές εντάσεις και αυξάνοντας τον κίνδυνο της κοινωνικής κατάρρευσης», συμπληρώνει.
Η Μπουανίμα, που θα συμμετάσχει από αύριο στο ραντεβού των πλούσιων και των ισχυρών στο Νταβός, πάει με έναν κατάλογο προτάσεων για την επιβίωση του... υπαρκτού καπιταλισμού. Καλεί τους πολιτικούς ηγέτες και τα μεγάλα αφεντικά της οικονομίας να αλλάξουν γραμμή και να σχεδιάσουν μια σειρά μέτρων -αναδιανομής, προφανώς- ώστε να ανατραπεί αυτή η συνεχώς αυξανόμενη «επικίνδυνη» ανισότητα. Το σημαντικότερο μέτρο, σύμφωνα με τη διευθύντρια του Oxfam, είναι να σταματήσει η ευνοϊκή -έως ανύπαρκτη- φορολόγηση για τους πάμπλουτους.
Λαγκάρντ, η... σοσιαλίστρια
Στο Νταβός σπεύδει και η διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ με την έρευνα του Oxfam ανά χείρας, εν είδει μπαμπούλα. Βγήκε, λοιπόν, χθες να δηλώσει ότι η αυξανόμενη ανισότητα είναι κίνδυνος θάνατος για την παγκόσμια οικονομία. «Οι επιχειρηματικοί και πολιτικοί ηγέτες στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ πρέπει να θυμηθούν ότι σε πάρα πολλές χώρες τα οφέλη της ανάπτυξης απολαμβάνουν πάρα πολύ λίγοι άνθρωποι. Αυτό δεν αποτελεί συνταγή για τη σταθερότητα και βιωσιμότητα», δήλωσε η Λαγκάρντ. Και για να... φοβερίσει κατ' αρχήν τους πολιτικούς επισήμανε και τα συμπεράσματα μιας άλλης έρευνας -της εταιρείας δημοσίων σχέσεων Edelman- που επίσης παρουσιάστηκε ενόψει του Νταβός, σύμφωνα με τα οποία η εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο μειώθηκε για τρίτη συνεχή χρονιά το 2013 - και είναι η χαμηλότερη έναντι όλων των άλλων θεσμών.
Νταβός: Ανασχεδιασμός του κόσμου
Ένα από τα κεντρικά θέματα του φετινού Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ θα είναι ακριβώς αυτό το επικίνδυνο άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ φτωχών και πλουσίων, πλην όμως στα στρογγυλά τραπέζια του -250 στο σύνολο σε τέσσερις μέρες- δεν θα παρακάθονται φτωχοί. Το μότο του φετινού Νταβός είναι «Ο ανασχεδιασμός του κόσμου: επιπτώσεις για την κοινωνία, την πολιτική και την οικονομία». Και οι 2.500 ισχυροί προσκεκλημένοι του από περίπου 100 χώρες θα συζητήσουν για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, τις νέες τεχνολογίες, τις τάσεις στα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης καθώς και για την ανακατανομή εισοδήματος και την προστασία του περιβάλλοντος. Ο Κλάους Σβαμπ, ιδρυτής του Φόρουμ και οικοδεσπότης του Νταβός, αναμένει, όπως λέει, από τη φετινή συνάντηση νέες ιδέες και πρωτοβουλίες για την υπέρβαση της οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με τον Σβαμπ, η παγκόσμια οικονομία υποφέρει ακόμη από τους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, γι' αυτό και «απαιτείται επανεκκίνηση».
Βέβαια, το Νταβός δεν είναι ένα ραντεβού όπου λαμβάνονται αποφάσεις, είναι μια άτυπη συνάντηση της κρεμ ντε λα κρεμ της πολιτικής και της οικονομίας, η οποία ενίοτε αποτελεί το ιδανικό σκηνικό για πολιτικές εκπλήξεις ή για επιχειρηματικές συμφωνίες. Από τον χώρο της πολιτικής, πιθανότατα το πιο ενδιαφέρον πρόσωπο θα είναι ο νέος Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί, ο οποίος έχει προαναγγείλει την άφιξή του, όπως άλλωστε και ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, ο Ιάπωνας Σίνζο Άμπε, ο Ισραηλινός Μπέντζαμιν Νετανιάχου και η Βραζιλιάνα πρόεδρος Ντίλμα Ρούσεφ. Συνολικά θα εμφανιστούν 40 αρχηγοί κρατών και περί τους 1.500 μεγαλομάνατζερ, μεταξύ των οποίων ο Μπιλ Γκέιτς της Microsoft, ο Έρικ Σμιντ της Google, η Μαρίσα Μάγερ της Yahoo και το αφεντικό της JPMorgan, Τζέιμι Ντάιμον. Εννοείται ότι θα κάνουν μια περασιά και οι μεγάλοι των κεντρικών τραπεζών, από τον Μάριο Ντράγκι της ΕΚΤ μέχρι τον Μαρκ Κάρνεϊ της Τράπεζας της Αγγλίας - και βεβαίως η -ανήσυχη για τις ανισότητες- Κριστίν Λαγκάρντ.
ΟΗΕ: Στα 206 εκατομμύρια οι άνεργοι το 2014
Απών από τα στρογγυλά τραπέζια του Νταβός, πάντως, θα είναι ο... άγνωστος άνεργος, που επίσης αυξάνεται και πληθύνεται και δη με πολύ ταχύτερο ρυθμό από τους δισεκατομμυριούχους. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εργασίας (ILO) του ΟΗΕ, που δόθηκε επίσης χθες στη δημοσιότητα, ο αριθμός των ανέργων το 2014 θα σπάσει και νέο ρεκόρ φτάνοντας τα 206 εκατομμύρια. Μάλιστα, η πρόβλεψη της ILO για το 2018 είναι ακόμη ζοφερότερη, καθώς εκτιμά ότι οι άνεργοι θα φτάσουν τα 215 εκατομμύρια. Ο διευθυντής του διεθνούς οργανισμού, Γκάι Ράιντερ, καλεί με τη σειρά του τους πολιτικούς να αλλάξουν γραμμή και να πάρουν μέτρα που να ευνοούν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Να σημειωθεί ότι το 2013 ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε κατά 5 εκατομμύρια και έφτασε τα 202. Αυτό μεταφράζεται σε ένα 6% παγκοσμίως, ενώ το ποσοστό της ανεργίας των νέων είναι υπερδιπλάσιο.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΑΚΗ ΜΠΑΛΗ
