Το διεθνές ενδιαφέρον συγκεντρώνουν οι κινήσεις σε Αθήνα, Λευκωσία και Άγκυρα σχετικά με τις βήμα - βήμα εξελίξεις στο Κυπριακό την ερχόμενη εβδομάδα στη Γενεύη. Η κατάσταση στην Τουρκία δείχνει να περιπλέκει τα πράγματα, καθώς ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται στη δυσκολότερη στιγμή της πολιτικής του πορείας. Η ελληνική πλευρά, πάντως, προετοιμάζεται κανονικά για μια επιτυχή κατάληξη των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη, κρατώντας σταθερά τη γραμμή που έχει χαράξει από την αρχή, δηλαδή να μην εμπλέκεται στις εσωτερικές πτυχές των διαπραγματεύσεων. Τέλος, τις τελευταίες ημέρες επιβεβαιώνεται και το αυξημένο ενδιαφέρον από το Ηνωμένο Βασίλειο, τόσο μέσω επαφών όσο και με την απόφαση του Μπόρις Τζόνσον να μεταβεί στη Γενεύη.
Αντίστροφη μέτρηση για τη διάσκεψη
Εντατικοποιούνται σημαντικά οι επαφές των εμπλεκομένων για το Κυπριακό εν όψει της διάσκεψης για την Κύπρο στη Γενεύη στις 12 Ιανουαρίου. Η ελληνική πλευρά εργάζεται στην κατεύθυνση του να μεταβεί ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στη Γενεύη, αλλά και στην κατεύθυνση του να υπάρξουν συγκλίσεις εν όψει και κατά τη διάρκεια της διάσκεψης. Εκτός Γενεύης δεν υπάρχουν περιθώρια συνάντησης του πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο, καθώς οι εξελίξεις στην γειτονική χώρα δυσκολεύουν οργανωτικά μια τέτοια προοπτική.
Σε κάθε περίπτωση, ανεξαρτήτως του σε ποιο επίπεδο θα συμμετέχουν οι εγγυήτριες δυνάμεις, η διαδικασία που πρόκειται να ακολουθηθεί θα έχει τρία στάδια. Στις 9 Ιανουαρίου θα ξεκινήσουν οι δικοινοτικές συνομιλίες μεταξύ του Νίκου Αναστασιάδη και του Μουσταφά Ακιντζί. Αντικείμενο των συνομιλιών είναι οι εκκρεμότητες που υπάρχουν σε ζητήματα εσωτερικής πτυχής, με κύριο αυτό του εδαφικού. Σύμφωνα με όσα έχουν συμφωνηθεί μεταξύ των δύο πλευρών στις 11 Ιανουαρίου θα υπάρξει ανταλλαγή χαρτών. Αν δεν συμβεί κάτι τέτοιο, όπως έγινε στο Μον Πελεράν, τότε δεν θα προχωρήσει η διεθνής διάσκεψη.
Μετά την ανταλλαγή χαρτών και εφόσον υπάρχει κλίμα συγκλίσεων επί του εδαφικού, θα προχωρήσει η διάσκεψη, στην οποία θα συμμετέχουν οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και ο Νίκος Αναστασιάδης, με τη διπλή ιδιότητα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και του ηγέτη της ελληνοκυπριακής κοινότητας, και ο Μουσταφά Ακιντζί, ως ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Σε αυτό το στάδιο πρόκειται να συζητηθούν ζητήματα εγγυήσεων και ασφάλειας, δηλαδή η προοπτική κατάργησης της Συνθήκης των Εγγυήσεων και η αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων από το νησί. Σε αυτή τη φάση φαίνεται ότι δεν θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και κάτι τέτοιο δεν θα γίνει αν πρώτα οι διαπραγματεύσεις δεν τεθούν σε τροχιά σύγκλισης μεταξύ των άμεσα εμπλεκομένων. Όταν και εφόσον υπάρξει προοπτική συμφωνίας, τότε αναμένεται να συζητηθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Αναφορικά με τη συμμετοχή των μη μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας στις αποφάσεις, φαίνεται πως αυτή θα πρέπει ήδη να θεωρείται βεβαία.
Σε επίπεδο συμμετοχής των υπολοίπων εμπλεκομένων μερών, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, το Ηνωμένο Βασίλειο θα εκπροσωπηθεί από τον υπουργό Εξωτερικών Μπόρις Τζόνσον και τον υφυπουργό για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις Άλαν Ντάνκαν. Επιπλέον, στη Γενεύη θα μεταβεί εκπρόσωπος από την Ε.Ε., πιθανότατα σε πολύ υψηλό επίπεδο. Μια γραμμή πληροφόρησης δεν απέκλειε το ενδεχόμενο να μεταβεί στη ελβετική πόλη ίσως και ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Σε ό,τι αφορά τον ΟΗΕ, στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας ανακοινώθηκε ήδη πως στα γραφεία των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη, όπου θα διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις, θα βρίσκεται γι’ αυτό το θέμα και ο νέος γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτιέρες.
Τη Δευτέρα ο Αλέξης Τσίπρας θα ενημερώσει τους πολιτικούς αρχηγούς των κομμάτων - πλην της Χρυσής Αυγής. Από το πρωί μέχρι το απόγευμα θα περάσουν το κατώφλι του Μεγάρου Μαξίμου ο Κυριάκος Μητσοτάκης, η Φώφη Γεννηματά, ο Σταύρος Θεοδωράκης, ο Βασίλης Λεβέντης και ο Πάνος Καμμένος. Επιπλέον, ο πρωθυπουργός την επόμενη ημέρα, την Τρίτη, θα επισκεφτεί την Προεδρία της Δημοκρατίας. Αποκλειστικό αντικείμενο της συνάντησής του με τον Προκόπη Παυλόπουλο θα είναι οι εξελίξεις στο Κυπριακό εν όψει της διάσκεψης της Γενεύης.
Διεθνές ενδιαφέρον για τις εξελίξεις
Για ακόμη μία φορά, μετά τις τελευταίες εξελίξεις, αποδεικνύεται ότι το Κυπριακό δεν αποτελεί μόνο ένα δικοινοτικό ή έστω ελληνοτουρκικό θέμα, αλλά είναι ένα διεθνές, ζήτημα που απασχολεί σχεδόν το σύνολο των μεγάλων δυνάμεων και φυσικά τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου. Το τελευταίο διάστημα, όταν εντατικοποιήθηκαν οι δικοινοτικές συνομιλίες, είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον αρκετοί ηγέτες και υπουργοί Εξωτερικών. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν συνομιλεί τηλεφωνικά πολύ συχνά με τους εμπλεκόμενους, όπως κάνει άλλωστε και η Αμερικανίδα υφυπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ. Ακόμη, τη Λευκωσία επισκέφτηκε το τελευταίο διάστημα ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ. Το ρωσικό ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στο νησί παραμένει σταθερό και επιβεβαιώνεται συχνά, είτε με παρεμβάσεις του υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, είτε με δηλώσεις του πρέσβη της Ρωσίας στη Λευκωσία Στάνισλαβ Οσάτσι. Αξιοσημείωτη είναι η τελευταία σχετική ανακοίνωση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, στην οποία χαρακτηρίζεται “αναχρονιστικό” το σύστημα των εγγυήσεων και εκφράζεται η άποψη πως “στη μεταβατική περίοδο, η πιο αποτελεσματική εγγύηση θα μπορούσε να προέρχεται από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ”.
Η παρουσία του Άγγλου εγγυητή
Φυσικά, μεγάλο παραμένει το ενδιαφέρον του Λονδίνου για την Κύπρο και σύμφωνα με αναλυτές δεν αποκλείεται το επόμενο διάστημα να κλιμακωθεί. Η εκτίμηση αυτή συνδυάζεται τόσο με το βρετανικό ενδιαφέρον για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου, όσο και με τη διαδικασία του Brexit. Ως προς το τελευταίο η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. ίσως συνδυαστεί με επανακαθορισμό της εξωτερικής πολιτικής. Τέλος, ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εξελίξεις στην Κύπρο τόσο για το Ισραήλ όσο και για την Αίγυπτο. Η σύσφιξη των πολιτικών σχέσεων τα τελευταία χρόνια μέσω της πλατφόρμας των τριμερών συνόδων, καθώς και η χάραξη ενεργειακής πολιτικής οδηγούν τις δύο χώρες να έχουν αυξημένο ενδιαφέρον για το θέμα, δεδομένου ότι τόσο το Ισραήλ όσο και η Αίγυπτος δεν βρίσκονται σε σημείο καμπής σε ό,τι αφορά τις σχέσεις τους με την Τουρκία.
Ο ρόλος της αστάθειας στην Τουρκία
Καθοριστικό παράγοντα, πάντως, για τις εξελίξεις στο θέμα δεν μπορεί παρά να διαδραματίζει η τεταμένη κατάσταση που επικρατεί στο εσωτερικό της Τουρκίας. Είναι πολύ αμφίβολο το κατά πόσο ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει περιθώριο ελιγμών, καθώς πιέζεται τόσο από τα δεξιά του όσο και από τους κεμαλιστές για μια ανυποχώρητη στάση. Ως εκ τούτου, παραμένει άγνωστο το αν τελικά, αποφασίσει να μεταβεί στην Ελβετία, όπως διαβεβαίωσε τις προηγούμενες ημέρες ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Αξίζει να σημειωθεί ότι, μέχρι το δημοψήφισμα που έχει προκηρυχθεί για τα μέσα του έτους σχετικά με τη μετάβαση από την προεδρευομένη στην Προεδρική Δημοκρατία, μάλλον θα είναι δύσκολη μια ενέργεια από την πλευρά του η οποία θα εκληφθεί ως υποχώρηση στο εσωτερικό της χώρας του. Αντίθετα, φαίνεται ότι κάθε βομβιστικό χτύπημα θα αυξάνει την πολιτική ένταση και ίσως -τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής- να επηρεάζει και τις εξωτερικές σχέσεις της χώρας. Άλλωστε, μόλις την Πέμπτη, μετά το τελευταίο χτύπημα στη Σμύρνη, ο Ταγίπ Ερντογάν διαμήνυσε: “Η ασφάλεια της Τουρκίας δεν ξεκινάει από την Γκαζιάντεπ, αλλά από το Χαλέπι, δεν ξεκινάει από την Αλεξανδρέτα, αλλά από το Ιντλίμπ, δεν ξεκινάει από τη Μερσίνα, αλλά από την Κύπρο, δεν ξεκινάει από το Αρτβίν αλλά από το Βατούμι, δεν ξεκινάει από τη Θράκη, αλλά από τα Βαλκάνια”...
