Ήταν καλλονή. Ανεξάρτητο πνεύμα και ταλαντούχα. Ήταν η μούσα του Πάτρικ Λη Φέρμορ, δεν ήταν όμως ο τύπος της γυναίκας που μένει στη σκιά ενός άντρα. Κι αν για τον συγγραφέα γνωρίζουμε πολλά, όπως και για το σπίτι τους στην Καρδαμύλη που δώρισαν στο Μουσείο Μπενάκη, για τη Τζόαν Λη Φέρμορ ξέρουμε μόνο όσα η ίδια θέλησε ώς τον θάνατό της να μάθουμε. Σχεδόν τίποτα. Ένα ευρύχωρο παράθυρο γνωριμίας με την τέχνη της ανοίγει σήμερα το Μουσείο Μπενάκη με τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφιών της "Τζόαν Λη Φέρμορ. Φωτογράφος και Αγαπημένη" στο κτήριο της οδού Κουμπάρη 1 (8 μ.μ.).
"Μια γυναίκα της εποχής της, ανήσυχη, βαθιά καλλιεργημένη, αθόρυβη από επιλογή, εκθαμβωτικά όμορφη, ακαταπόνητος ταξιδευτής και κοσμοπολίτης, άνθρωπος στιβαρός, επαναστατικός και πόλος έλξης διανοητών και καλλιτεχνών της εποχής της". Έτσι την περιέγραφε χθες η Ειρήνη Γερουλάνου, πρόεδρος της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου. Στην έκθεση αποκαλύπτεται το ταλέντο της, μέσα από 146 φωτογραφίες, από τη δεκαετία του 1940 μέχρι τη δεκαετία του 1960, στην πλειοψηφία τους ασπρόμαυρες. Είναι φωτογραφίες άγνωστες μέχρι σήμερα, με εξαίρεση όσες δημοσιεύτηκαν στα βιβλία του αγαπημένου της Πάντυ "Μάνη" και "Ρούμελη", τραβηγμένες στη διάρκεια των ταξιδιών που πραγματοποίησαν στη χώρα μας με αφορμή τις διαλέξεις του Λη Φέρμορ ως εργαζόμενου στο Βρετανικό Συμβούλιο τη δεκαετία του '40, αλλά και δέκα χρόνια αργότερα. Εκείνος κρατούσε σημειώσεις για τα βιβλία του κι εκείνη φωτογράφιζε την ελληνική ύπαιθρο και τους ανθρώπους της, όπως και τον αγαπημένο της. Είναι όμως και φωτογραφίες από τη σειρά στην οποία κατέγραψε όλη την πορεία των επισκευών του σπιτιού τους στην Καρδαμύλη, που ως παράρτημα πλέον του Μπενάκη "ανοίγει την προοπτική της συνεργασίας με σημαντικά πανεπιστήμια του κόσμου και φιλοξενίας ανθρώπων του πνεύματος για δημιουργία" σύμφωνα με την Ειρ. Γερουλάνου.
"Η ματιά της προς την Ελλάδα είναι αγνή, καθαρή και τρυφερή" έλεγε από πλευράς της η Αλίκη Τσίργιαλου, υπεύθυνη Φωτογραφικών Αρχείων του Μπενάκη. Για να συμπληρώσει πως στην έκθεση και στο λεύκωμα που τη συνοδεύει παρατηρούμε ότι "ο φακός της στρέφεται σε θέματα που μας είναι οικεία. Θα μπορούσαμε να τη φανταστούμε να στέκεται δίπλα στη Βούλα Παπαϊωάννου και να φωτογραφίζει τους ψαράδες που μαζεύουν τα δίχτυα τους, να είναι μαζί με τον Νικόλαο Τομπάζη και να αποτυπώνει με έντονες φωτοσκιάσεις που αναδεικνύουν τα αρχαία ανάγλυφα των Δελφών και πλάι στον Δημήτρη Χαρισιάδη να αποδίδει με γεωμετρική ακρίβεια το τοπίο της Ζακύνθου. Ακόμα και η καταγραφή των μικρών και καθημερινών στιγμών με πρωταγωνιστή τον σύντροφό της μας θυμίζει τις αυθόρμητες και γεμάτες ζωντάνια λήψεις του Ιωάννη Λάμπρου" και να αποτυπώσει στα πρόσωπα των ανθρώπων τη χαρά.
Για πρώτη φορά, σημείωσε η Ειρ. Γερουλάνου, "μια περιοδική έκθεση βγαίνει έξω από τα συνηθισμένα όριά της και το ότι η αίθουσα έγινε ανισόπεδη" χάριν της επιμελήτριάς της Ολίβια Στιούαρτ, που υπήρξε φίλη του ζευγαριού και είναι μία από τους διαχειριστές της πνευματικής περιουσίας του Π. Λη Φέρμορ.
Η έκθεση θα διαρκέσει ώς τις 21 Οκτωβρίου.
