Το Βελιγράδι που αντικρίσαμε, μετά την καταπράσινη διαδρομή από το αεροδρόμιο «Νικόλα Τέσλα» έως το κεντρικό ξενοδοχείο, όπου είχε προβλεφθεί να καταλύσουμε, αποκαλύφθηκε, παρά το μέτριο κυκλοφοριακό πρόβλημα, μια πόλη κεντροευρωπαϊκή, με εκτεταμένα, επιμελημένα και ανοιχτά -στον κάθε ηλικίας καλοβαλμένο κόσμο της- πάρκα, επίζηλου πλάτους πεντακάθαρα πεζοδρόμια και διατηρημένο τον οικιστικό χαρακτήρα του ιστορικού κέντρου της, όπου δέσποζαν ποικίλα κυβερνητικά κτήρια παλαιότερου ρυθμού και η μεγάλη και εισέτι ανεγειρόμενη ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Σάββα, με τον χρυσωπό σταυρό της, κυρίαρχη από μακριά χάρη στα 15 μέτρα του ύψους του. Μια πόλη επιπροσθέτως φιλόξενη, ανεξαρτήτως της υπηκοότητάς μας, που δεν αποκαλύπταμε πάντοτε στον τυχαίο αποδέκτη των ερωτημάτων μας.
Όπως ενημέρωνε στο δημοσίευμά του της παρελθούσης Κυριακής ο Λέανδρος Πολενάκης, κυριολεκτικώς «υπερκείμενος» στην εφημερίδα αυτή, φίλος και συνάδελφος, αλλά εσχάτως (μετά τη γενική συνέλευση και το διοικητικό συμβούλιο της 15ης Σεπτεμβρίου 2016) και αντιπρόεδρος στην Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών, στην οποία αμφότεροι θητεύουμε, βρεθήκαμε εκεί την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου ως εκπρόσωποί της στο Διεθνές Συνέδριο της Διεθνούς Ενώσεως Κριτικών Θεάτρου με θέμα «Νεωτερικότητα και Παγκόσμιο Θέατρο: Μεταξύ Ευχέρειας και Πολιτιστικής Αναγκαιότητας», θέμα για το οποίο, μετά από περισσότερο ή λιγότερο ενδιαφέρουσες εισηγήσεις από τα πέρατα της Οικουμένης, το από του βήματος συμπέρασμα ήταν απλώς η διαπίστωση... ποικιλίας απόψεων επ’ αυτού.
Καταγράφουμε, ωστόσο, με έμφαση (ακριβώς επειδή είχε επιχειρηθεί η διά του Τύπου λοιδορία μας πριν από ελάχιστα χρόνια επ’ αυτού!) το από διετίας ήδη καταγραφόμενο άνοιγμα της Διεθνούς Ενώσεως όχι μόνον προς τον Χορό (το τελευταίο «τεύχος» του διαδικτυακού περιοδικού της Critical Stages ήταν αφιερωμένο σε αυτόν), αλλά και προς την Όπερα, θεματική που εθίγη αφ’ ενός σε ειδική εισήγηση Λεττονής συνέδρου (με πολλούς δικούς μας αστερίσκους για την ορθότητα πολλών από τα στοιχεία και τα λοιπά λεγόμενά της!), αλλά και μέσα από αναφορές σε σημαντικούς θεατρικούς σκηνοθέτες, που επιδίδονται και στο λυρικό θέατρο, όπως ο πρόωρα χαμένος Christoph Schlingensief (1960 - 2010), που συνέδεσε το όνομά του άρρηκτα με το Φεστιβάλ Μπάυρώιτ μέσω ενός «Πάρσιφαλ» που εξακολουθεί να σκανδαλίζει.
Με τον χρόνο της επίσκεψής μας (24-30.9.2016) να βρίσκει ακόμη κλειστή την ιστορική Όπερα του Βελιγραδίου, αξιοποιήσαμε την τελευταία ημέρα της εκεί παρουσίας μας και την ευγενική προθυμία των Σέρβων οικοδεσποτών μας του Φεστιβάλ BITEF, θεσμού ο οποίος, παρεμπιπτόντως, γιόρταζε τα 50 του χρόνια, προκειμένου να «ξεστρατίσουμε» από το επίσημο πρόγραμμα των προσφερόμενων παραστάσεων για την παρακολούθηση της δεύτερης συναυλίας της περιόδου 2016-17 από τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βελιγραδίου (έτος ιδρύσεως 1923).
Στη μακρόστενη αίθουσα με τη στενόχωρη σκηνή και την ελάχιστης αντήχησης ακουστική απολαύσαμε, ωστόσο, έναν σχηματισμό ποιότητας υπό την μπαγκέτα του Βρετανού αρχιμουσικού Howard Griffiths. Ο εγκατεστημένος στην Ελβετία μαέστρος διετέλεσε, επί δεκαετία (1996 - 2006), καλλιτεχνικός διευθυντής της φημισμένης Ορχήστρας Δωματίου της Ζυρίχης και, εν συνεχεία, της Κρατικής Ορχήστρας του Βραδεμβούργου (της Φρανκφούρτης επί του Όδερ).
Το πρόγραμμα εγκαινίασαν μη αποτρεπτικά έργα πρόσφατης εσοδείας. Η δεκάλεπτη περίπου σύνθεση «Η Χαρά της Νέας Συνάντησης», παραγγελία της Ορχήστρας (στην αγγλική απόδοση του προγράμματος The Joy of Meeting Anew), μας θύμισε μάλλον ιντερμέτζο χαμένης όπερας του Μασκάνι και σηματοδότησε, για την αυτόχθονα συνθέτρια A. Đorđević, προσήλωση στην τονικότητα και σε έναν ενορχηστρωτικό εμπλουτισμό του μινιμαλιστικά επαναλαμβανόμενου σύντομου μουσικού θέματος, που το κοινό επικρότησε θερμά.
Ο διάσημος Τούρκος πιανίστας Fazil Say, από ετών αυτοεξόριστος λόγω καθεστωτικού αυταρχισμού της χώρας του, παρουσίασε εν συνεχεία το 3ο κοντσέρτο του για πιάνο και ορχήστρα με τον παράτιτλο «Σιγή της Ανατολίας». Μια τριμερή σύνθεση που ενάλλαξε, με κάποιαν αμηχανία ειρμού είναι η αλήθεια, τοπία κινηματογραφικού «παγώματος» χρόνου με βαρβαρισμούς κορυφώσεων και θραύσματα ακουσμάτων ανατολίτικου καημού. Το ανκόρ του επευφημήθηκε ζωηρότερα και, κυρίως, πιο καθολικά.
Η συναυλία ολοκληρώθηκε με την αειθαλή συμφωνική σουίτα «Scheherazade» του Ρίμσκυ - Κόρσακωφ σε μια πυρετώδη ανάγνωση μεγάλης ενέργειας και χαρακτήρα. Ο Γκρίφιθς διαχειρίσθηκε σφιχτά τη συμφωνική πλοκή, αποφεύγοντας την (υπερβολική) παράδοση στη σαγήνη της λαγνείας εις βάρος της συνεκτικότητας και του δράματος της παρτιτούρας. Θαυμάσαμε τον συμπαγή και οργανωμένο ήχο, αλλά και τη συλλογική λευκόπυρη ιδιοσυγκρασία του σχηματισμού σε καταιγιστικές παραγράφους. Τι κι αν το φουαγιέ του κτηρίου είναι υπερβολικά μικρό για τη χωρητικότητα της αίθουσας, ώστε να πλαισιώνεται από καθρέπτες. Σε αυτούς προβαλλόταν ένας «καθώς πρέπει», απλός κόσμος, με κοινωνική και καλλιτεχνική αγωγή. Τους ζηλέψαμε...
