Του Κώστα Καναβούρη
«Το νόμισμα αποκτά νόημα μόνο όταν υπηρετεί τον άνθρωπο». Σοφόν το σαφές; Σοφόν. Φαίνεται όμως πως η σοφία (και έχει αποδειχθεί αμέτρητες φορές) είναι ενοχλητική. Η παραπάνω φράση δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Τι κι αν ειπώθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο στην τελετή ανακήρυξής του ως επιτίμου δημότη Άργους - Μυκηνών; Τι κι αν είναι σοφή επειδή ακριβώς είναι σαφής;
Κανένα πρόβλημα για όσους αγωνιούν μήπως και πετύχει η προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης για απεμπλοκή από τη μέγγενη της κρίσης και των Μνημονίων, για δημιουργία μιας κάποιας (έστω στην αρχή) ευρυχωρίας ώστε να μπορέσουμε να ανασάνουμε. Αμέσως φόρτωσαν τη φράση με ερμηνείες και παρερμηνείες, μαντείες και προβλέψεις ποιότητας χαρτοριξίας (χωρίς βέβαια να λείπουν τα απαραίτητα σείστρα του φόβου).
Τι θέλει να πει; Γιατί το είπε; Άσχημα τα πράγματα. Τον βάλανε (αυτό το άκρως υποτιμητικό «τον βάλανε» για τον Πρώτο Πολίτη της χώρας) να πει ότι επιστρέφουμε στη δραχμή και άλλα φαιδρά μεν, επικίνδυνης φαιδρότητας δε, δεδομένης της κρισιμότητας των στιγμών και της φάσης στην οποία βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές. Δεδομένης επίσης της αγριότητας με την οποία επιδιώκουν την καταστροφή της χώρας γνωστοί και μη εξαιρετέοι κύκλοι εξ Εσπερίας, αλλά και κύκλοι πέραν του Ατλαντικού.
Δεν ξέρω, αλλά όλη αυτή η προσπάθεια ερμηνείας μιας σαφέστατης φράσης μου θύμισε την αλήστου μνήμης εποχή που Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Τότε που και η παραμικρή δήλωσή του για οποιοδήποτε θέμα μετατρεπόταν σε βαθυνούστατο απόσταγμα σοφίας που κάτι άλλο βαθύτερο (σχεδόν μεταφυσικά βαθύτερο) υπέκρυπτε και έπρεπε όλοι, μα όλοι, να εγκύψουν με δέος και φόβο ώστε να το κατανοήσουν. Για να μην πω και με δάκρυα στα μάτια. Οι παλιότεροι θα θυμούνται βεβαίως την απόλυτη φράση - κλισέ που επαναλάμβαναν με τρέμοντα χείλη, σε κάθε ευκαιρία, οι τηλεαστέρες της εποχής εκείνης (μερικοί εκ των οποίων εξακολουθούν και σήμερα να επαναλαμβάνουν με την ίδια προσήλωση άλλα κλισέ): «Σιβυλλικές δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας με πολλούς αποδέκτες». Βεβαίως ποιοι ήταν αυτοί οι «πολλοί αποδέκτες» κανένα στόμα δεν τό ‘βρε και δεν τό ‘πε ακόμα. Όπως δεν μάθαμε και αν πράγματι κατενόησαν το βάθος των σιβυλλικών δηλώσεων, ώστε να το πουν και σε μας τους αδαείς, τους εκτός του Ιερού, εκτός του άβατου της γνώσεως, για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και πιστοί του συστήματος και να μην περιπίπτουμε στο αμάρτημα της αμφισβήτησής του. Αλλά πού! Τίποτε δεν μας είπαν και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε και καταντήσαμε να έχουμε μια κυβέρνηση με αριστερό πρόσημο που παλεύει με νύχια και με δόντια να περισώσει όσα περισσότερα μπορεί για τη χώρα και το λαό της. Να τα περισώσει από μια καταστροφή για την οποία δεν ευθύνεται η ίδια, αλλά εκείνοι οι πολλοί δέκτες τον σιβυλλικών δηλώσεων του αειμνήστου Εθνάρχη. Εκείνοι που και σήμερα πολεμούν με λύσσα τις προσπάθειες, ξεχνώντας τον μέχρι πρόσφατα ταπεινωτικό ενδοτισμό τους, για τον οποίο τιμωρήθηκαν από τον ελληνικό λαό.
Μόνο που τα πράγματα σήμερα είναι τόσο ακραία, τόσο άγρια, ώστε δεν είναι εύκολοι οι καιροί για Σίβυλλες. Δεν είναι εύκολοι οι καιροί για «αποδέκτες» (επειδή δεν είναι «πολλοί» ή τουλάχιστον τόσοι «πολλοί» όσο βαυκαλίζονται να πιστεύουν). Ούτε για αποχρησμοδότες, ιερείς, μάντεις, κουβαλητές νερού από την Κασταλία πηγή της αποκρυφιστικής υποταγής. Είναι δύσκολοι προπαντός οι καιροί για όσους κατασκευάζουν θεωρίες συνωμοσίας ακριβώς για να κρύψουν ότι οι ίδιοι είναι συνωμότες εις βάρος της χώρας, προκειμένου να σωθούν και να σώσουν τα συμφέροντα που με τόσο αργυραμειβόμενο ζήλο και τόσο παχυμένης συνείδησης «αυταπάρνηση» υπηρέτησαν. Οι καιροί, λοιπόν, ου μενετοί για συνωμοσίες, για σιβυλλισμούς, για σκοτεινούς και ανώνυμους «αποδέκτες», για τηλεοπτικούς ντελάληδες ενός ακατανόητου βάθους των καταστάσεων το οποίο μόνο το ιερατείο της εξουσίας έχει την ικανότητα και το δικαίωμα να συλλάβει. Και να πράξει αναλόγως.
Τα πράγματα είναι σήμερα ξεκάθαρα, χωρίς σκιές, κάτω από το σκληρότατο φως που δημιούργησαν όλοι εκείνοι που «ήξεραν», που κατανοούσαν, που «ερμήνευαν» και φυσικά έπρατταν αναλόγως. Πώς λοιπόν να μην εξακολουθήσουν να κάνουν αυτό που πολύ καλά ξέρουν, αφού, όπως λέει και η παροιμία, «δεν γίνεται να μάθεις στο γέρικο σκυλί καινούργιους τρόπους». Πώς να μην επιδοθούν -αδυνατώντας να αντιληφτούν ότι απέσβετο το «λάλον ύδωρ» τους- στην τέχνη της στρεψόδικης «ερμηνείας» και της αποχρησμοδότησης εκεί όπου δεν υπάρχουν χρησμοί παρά μονάχα η ρητή διατύπωση της πραγματικότητας: «Το νόμισμα αποκτά νόημα μόνο όταν υπηρετεί τον άνθρωπο». Αυτό είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Τελεία και παύλα. Χρειάζεται να είσαι αριστερός, κομμουνιστής ή οπαδός οποιασδήποτε εκδοχής της Αριστεράς για να κατανοήσεις ότι πράγματι το νόμισμα αποκτά νόημα μόνο όταν υπηρετεί τον άνθρωπο; Όταν οι πόλεμοι με μόνους κερδισμένους τις πολεμικές βιομηχανίες γεμίζουν με δυστυχία και θάνατο τον πλανήτη, ποιο είναι το νόημα ενός νομίσματος που ουδέν άλλο εξυπηρετεί παρά μονάχα τον όλεθρο; Όταν τα παιδάκια πεθαίνουν σαν τις μύγες από πείνα, δίψα, αρρώστιες, δηλαδή από απέραντα φρικτή φτώχεια για να γεμίζουν σκοτεινό νόμισμα τα ερμάρια και τα χαρτοφυλάκια των κολασμένων φορολογικών παραδείσων, ποιο είναι το νόημα του θανατηφόρου πλούτου; Ποιο είναι το νόημα ενός νομίσματος που σκοτώνει με μανία τους απείρως περισσότερους για να ευημερούν οι απολύτως ελάχιστοι και οι αριθμοί τους; Γιατί ναι. Σε μια οικονομία του τρόμου και οι αριθμοί (που λένε την πραγματικότητα, κύριε Μητσοτάκη) όπως και η πραγματικότητα έχουν ιδιοκτήτες. Μόνο στην κόλαση όλα τα νομίσματα είναι ίδια. Ειδάλλως ισχύει πάντα το «χρημάτων πάντων μέτρον άνθρωπος». Και αυτή η ρήση του Πρωταγόρα έχει πράγματι πολλούς αποδέκτες. Εκτός κι αν ο Πρωταγόρας ελέγχεται επί συνοδοιπορία...
