του ΣΩΚΡΑΤΗ ΠΑΠΑΧΑΤΖΗ
Χρόνια πολλά, καλή χρονιά σε όλους...
(Μέρες που είναι, προσπαθείς να «αγιάσεις», μα δεν σ' αφήνουν)
Ποια διαδρομή είναι συντομότερη; Απ' το τερέν του στίβου στην ποπ τσιγκολελέτα ή απ' αυτήν στον χώρο της αρχαίας τραγωδίας; Έτσι τίθεται το θέμα που «ξέσπασε» με αφορμή την απόδοση του βραβείου Κουν στον επικοντιστή - entertainer, τον «νέο άνθρωπο» [ετών 43] που «καμιά αστυνομία δεν θα εμποδίσει να ονειρεύεται και να πραγματοποιεί τα όνειρά του». Η απάντηση στο περί τσιγκολελέτας ερώτημα οφείλει να είναι ενήμερη ενός στοιχείου: ότι αυτή αντιμετωπίζεται, δεκαετίες τώρα, με πάσα σοβαρότητα, ότι οι πωλήσεις αρκούν για να της προσδώσουν τον τίτλο του τραγουδιού και στον ερμηνευτή της τον τίτλο του καλλιτέχνη. Με τέτοιο σκεπτικό διακονείται ο πολιτισμός και η ιστορία γράφεται από ρεκόρ σε ρεκόρ. Με αριθμούς, όχι με λέξεις.
Στην Ελλάδα, όπως παντού, κάποιοι, κάποια στιγμή, κήρυξαν την κατάργηση των κριτηρίων... διαρρήδην, γκρεμίζοντας τα τείχη με μεταμοντέρνο μένος, ανάμεσα στη «σοβαρή» και την «ελαφριά» τέχνη, λες και η δεύτερη, ας πούμε, δεν διακρίνεται σε καλόγουστη και κακόγουστη. Μέσ' στην αναμπουμπούλα, ιστορία και στοιχειώδης λογική πήγαν περίπατο. Ο «δημιουργός», περικλεής μέχρι μια εποχή, αναγκαίο κακό μέχρι μιαν άλλη, μετέπιπτε σε ένα είδος περιττού βάρους που παρενοχλεί το σκάφος της δισκογραφίας στην απογείωσή του.
Η μουσική ευρείας κατανάλωσης αφέθηκε στα χέρια του τραγουδιστή - λαϊκού ήρωα, με τους συνθέτες, στιχουργούς, παραγωγούς κ.λπ. σε ρόλους δορυφόρων - αυλικών του. Και ασφαλώς, με την κυριαρχία της εικόνας, το ζητούμενο θα έπαυε κάποια στιγμή να αφορά στον ήχο. Θα περιοριζόταν στην... επικοινωνιακή δύναμη, το sex appeal του τραγουδιστή.
Στην πορεία, για διάφορους λόγους, ο δίσκος έχασε τη σημασία που είχε. Και η τάση που καλλιεργείται σήμερα, της εγκατάλειψής του χάριν αποκλειστικά των live, υπάγεται και αυτή, αν το σκεφτείς, στο ευρύτερο σχέδιο υποταγής του ήχου στη «μαγεία της εικόνας».
Σε μια κοινωνία όπου κάθε καταναλωτικό υποπροϊόν λανσάρεται ως δικαίωμα, ποιος θα τολμήσει να κουνήσει το δάχτυλο στους οπαδούς του Σάκη; Τρέμει καθένας από μας μήπως και ακουστεί... διδακτικός, μήπως και ενεργοποιήσει τα «αντιεξουσιαστικά αντανακλαστικά» του οπαδού ή τον κάνει να... πλήξει. Απ' τη στιγμή που η κριτική ακυρώνεται ως έννοια, αυτό που απομένει είναι τι; Ισχύς που ισοδυναμεί με δίκαιο. Σ' αυτό το έδαφος άνθισε εξ αρχής το λουλούδι του Σ.Ρ.: ούτε ο ίδιος είχε ποτέ ισότιμη μεταχείριση ούτε το κοινό είχε ποτέ εναλλακτικές προτάσεις.
Αυτό που εννοώ, πολύ απλά, είναι ότι σε έναν φυσιολογικό κόσμο, ο Σάκης δεν θα είχε προκύψει κατ' αρχήν ως καλλιτέχνης. Ως «υπερθέαμα»; Ίσως (κατά τη ρήση του κυρίου Μουρατίδη). Ως τραγουδιστής, ποτέ. Απ' τη στιγμή που προέκυψε, τα υπόλοιπα είναι επακόλουθα. Ο πρόσφατος άθλος του νέου Ηρακλέους με το Βραβείο Κουν αποτελεί απλώς μέτρο της ασυδοσίας των ιθυνόντων και της αδιαφορίας ημών των υπολοίπων. Και μπορεί η κίνηση της Χ. Διαβάτη να συγκίνησε, φοβάμαι όμως ότι είναι αργά. Γιατί οι περισσότεροι από τους «τραγουδιστές» και «συγγραφείς», «ηθοποιούς» και «σκηνοθέτες» που διαρκώς πολλαπλασιάζονται, με τυπικά προσόντα ή χωρίς, ουδόλως πληρούν τις προϋποθέσεις περισσότερο απ' ό,τι τις πληροί ο Σάκης.
Η κυρία Διαβάτη, ανυπεράσπιστη από την πλειονότητα των «ανθρώπων του πνεύματος», κινδύνεψε να γίνει βορά των σκυλιών του Διαδικτύου και της τηλεόρασης. Τη φωνή του έσπευσε να ενώσει μαζί τους, ελεεινολογώντας την, ο κονφερασιέ της Χούντας Νίκος Μαστοράκης.
Διόλου παράξενο. Για πολιτιστική Χούντα μιλάμε.
