Του Πάνου Τριγάζη*
Δεν είναι η πρώτη φορά που ένα διεθνές φιλειρηνικό κίνημα βραβεύεται με Νόμπελ Ειρήνης. Ήδη από το 1910, δηλαδή πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, το βραβείο είχε απονεμηθεί στο Διεθνές Γραφείο Ειρήνης (IPB). Μετά την είσοδο στην πυρηνική εποχή (1945), το αντιπυρηνικό κίνημα αναπτύχθηκε.
Οι αγώνες κατά των πυρηνικών έφεραν και τους πρώτους καρπούς το 1963, με την υπογραφή της Συμφωνίας της Μόσχας για τη Μερική Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών. Συνεχίστηκαν, ωστόσο, οι πυρηνικές δοκιμές, που η απαγόρευσή τους επιτεύχθηκε με τη συμφωνία του 1996, που όμως εκκρεμεί η κύρωσή της από τις ΗΠΑ.
Το 1985, το Νόμπελ Ειρήνης είχε απονεμηθεί στη διεθνή οργάνωση IPPΝW (International Physicians for the Prevention Of Nuclear War), που είχε ιδρυθεί το 1982, με συμπροέδρους έναν Σοβιετικό και έναν Αμερικανό γιατρό. Η IPPΝW συνεισέφερε με μελέτες για τον "πυρηνικό χειμώνα".
Η ίδια οργάνωση είναι και από τους ιδρυτές του διεθνούς αντιπυρηνικού συνασπισμού ICAN, που θα λάβει το φετινό Νόμπελ Ειρήνης. Στα αγγλικά "I can" σημαίνει "μπορώ". Σκόπιμα, λοιπόν, δόθηκε ο τίτλος "International Campaign For The Abolition of Nuclear Weapons", για να προκύπτει το ακρωνύμιο ICAN. Στην Ελλάδα, εκπρόσωπος της οργάνωσης είναι η γιατρός Μαρία Αρβανίτη - Σωτηροπούλου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ιατρικής Εταιρείας κατά της Πυρηνικής και Βιοχημικής Απειλής. Επιπλέον, στην ICAN συμμετέχει και το Διεθνές Γραφείο Ειρήνης (IPB), του οποίου πλήρες μέλος από την Ελλάδα είναι το Παρατηρητήριο Διεθνών Οργανισμών και Παγκοσμιοποίησης (ΠΑΔΟΠ).
Το μεγάλο επίτευγμα της ICAN είναι η Σύμβαση Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων που συντάχθηκε στις 7 Ιουλίου 2017, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, με τη συμμετοχή 130 χωρών και της οποίας η υπογραφή ξεκίνησε στις 20 Σεπτεμβρίου 2017 και συνεχίζεται.
Ως ελληνικά κινήματα είχαμε δεχθεί πολλές εκκλήσεις από το εξωτερικό, κυρίως από την Ευρώπη, για τη συμμετοχή και της Ελλάδας στη μεγάλη αυτή προσπάθεια. Δυστυχώς, οι απαντήσεις που παίρναμε (αν παίρναμε) από το ΥΠΕΞ δικαιολογούσαν τη μη συμμετοχή της Ελλάδας με τις δεσμεύσεις της έναντι του ΝΑΤΟ. Πράγματι, το ΝΑΤΟ είχε ταχθεί κατά της εν λόγω πρωτοβουλίας, όχι όμως και η Ε.Ε. της οποίας αρκετές χώρες - μέλη συμμετείχαν (Αυστρία, Ιρλανδία, Σουηδία, Κύπρος, Μάλτα).
Όταν πρόκειται για μείζονες απειλές, δεν μπορεί μια κυβέρνηση, και μάλιστα της Αριστεράς, να επικαλείται συμβατικές υποχρεώσεις για τη μη συμβολή της σε παγκόσμιας εμβέλειας πρωτοβουλίες. Οι πρόσφατες πυρηνικές δοκιμές της Βόρειας Κορέας καθιστούν ορατή την κρίση. Ωστόσο, η παγκόσμια ανησυχία δεν πηγάζει μόνο από την απαράδεκτη και απολύτως καταδικαστέα συμπεριφορά του καθεστώτος της Βόρειας Κορέας, αλλά και από ενδεχόμενη απάντηση από τη "μόνη υπερδύναμη". Συνεπώς, θα περιμέναμε από το ΥΠΕΞ μια σαφέστερη καταδίκη της πυρηνικής απειλής από οπουδήποτε κι αν προέρχεται.
Οι ελληνικές οργανώσεις ειρήνης και αφοπλισμού πανηγυρίζουμε για την απόφαση απονομής του φετινού Νόμπελ Ειρήνης στην ICAN, απόφαση που δείχνει ότι οι αγώνες μας έχουν παγκόσμια απήχηση. Θα ευχόμαστε να πανηγύριζε και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΞ, την οποία μπορεί να αδίκησα με το άρθρο μου “Το ΥΠΕΞ δεν ανησυχεί για την πυρηνική απειλή”;, όχι όμως επί της ουσίας, αλλά μόνο με τον τίτλο, τον οποίο σκόπιμα επέλεξα. Εννοείται ότι δεν πιστεύω ότι η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΞ, από τους Ν. Κοτζιά, Γ. Κατρούγκαλο, Ι. Αμανατίδη και Τ. Κουίκ, αδιαφορεί για την πυρηνική απειλή. Ωστόσο, χρειάζεται να αναλάβει και πρωτοβουλίες -στο μέτρο του δυνατού- για την απομάκρυνσή της. Ως μέλος του ΕΣΕΠ θα προτείνω στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση να συζητηθεί η πολιτική της Ελλάδας για τα πυρηνικά όπλα, θέμα που άπτεται κινδύνων για την περιοχή και τη χώρα μας.
Όσο για τις "συμβατικές υποχρεώσεις της Ελλάδας", θυμίζω ότι με ΥΠΕΞ τον Ευάγγελο Βενιζέλο είχαμε επικαλεστεί ως χώρα τις υποχρεώσεις αυτές για συμμετοχή στον πόλεμο του ΝΑΤΟ στη Λιβύη, στον οποίο τελικά συμμετείχαν μόνο 8 από τα 28 κράτη - μέλη της συμμαχίας. Μεταγενέστερα, τον ίδιο λόγο είχε επικαλεστεί ο Ευ. Βενιζέλος για να σπεύσει να δηλώσει την υποστήριξη της Ελλάδας σε σχεδιαζόμενη, το 2013, διεθνή στρατιωτική επέμβαση στη Συρία.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΣΕΠ)
