Κάποια εξήγηση θα υπάρχει για τόσες μαζεμένες συμπτώσεις: ο Ολάντ, που προβοκάρει με κάθε ευκαιρία τη Μόσχα στο Συριακό, θυμήθηκε αίφνης μια τηλεφωνική συνομιλία του με τον Πούτιν, στην οποία ο Ρώσος πρόεδρος του έδωσε τη «φιλική» πληροφόρηση περί αναζήτησης... ρωσικού τυπογραφείου για τύπωμα δραχμών.
Τα Wikileaks διαρρέουν συνομιλία συμβούλου του Ομπάμα με τον Κλίντον στην οποία ο πρώην πλανητάρχης εκαλείτο να συνετίσει τον Τσίπρα μετά το δημοψήφισμα. Ο γερμανικός Τύπος (Die Welt) ανασύρει το παλιό σενάριο για γενναιόδωρο κούρεμα χρέους και αποχώρηση από την Ευρωζώνη, σε περίπτωση που το ΔΝΤ δεν μπει στο τρίτο Μνημόνιο.
Το ινστιτούτο Bruegel, από τους συστηματικούς συνεργάτες των Βρυξελλών, βλέπει ανέφικτη την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές μέχρι το 2018 και προβλέπει τέταρτο Μνημόνιο. Το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Μπενουά Κερέ - στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο- αποσαφηνίζει τη σειρά των πραγμάτων: πρώτα ανακοίνωση των μέτρων για το χρέος, μετά έκθεση βιωσιμότητας και ύστερα απόφαση για ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση.
Ο υπουργός Οικονομικών διατυπώνει στη Βουλή μια αμφίσημη δήλωση για τη βιωσιμότητα της Ελλάδας σ’ αυτήν την Ευρωζώνη, που, παρά την «διόρθωσή» της, παραμένει το ουσιωδέστερο ερώτημα. Και ο υπουργός Οικονομίας, από το ίδιο βήμα, λέει: «Πρέπει σε κάποια θέματα να παρθούν τώρα αποφάσεις. Αυτό αφορά την περίφημη ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους, που καλείται να κάνει το ΔΝΤ. Αυτά πρέπει μέχρι τα Χριστούγεννα να κλείσουν, διαφορετικά δεν υπάρχει τρόπος».
Παρέθεσα μόνο μέρος από τα «συμβάντα» που καταγράφηκαν τις τελευταίες μέρες με φόντο την αντιπαράθεση ΔΝΤ και Ευρωζώνης, τα οποία θυμίζουν μέρες 2011 (λίγο πριν από την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου), μέρες 2012 (παραμονές εκλογών) και, φυσικά, μέρες 2015 (μέχρι το δημοψήφισμα). Τα «συμβάντα» μας λένε ότι για κάποιους λόγους, που δεν είναι σαφείς, σε κύκλους της ευρωπαϊκής ελίτ που είναι σαφέστατοι -κυρίως γερμανικοί- τα σενάρια του Grexit φρεσκάρονται.
Εκ πρώτης όψεως φαίνεται παράδοξο όταν η κυβέρνηση κάνει επιμελέστατα «τα μαθήματά της», σοβαρή κοινωνική αναστάτωση δεν καταγράφεται (παρά τη βαθιά κοινωνική μελαγχολία), το Μνημόνιο τείνει να νομοθετηθεί σε ποσοστό 80% και πλέον, ενώ στο ίδιο το ευρωπαϊκό ιερατείο έχουν συντελεστεί αξιοπρόσεκτες διαφοροποιήσεις, όπως η μετατόπιση της Κομισιόν σε πιο «συμβιβαστική» στάση, η αντίστοιχη μετατόπιση κυβερνήσεων της Ε.Ε. που αντιμετωπίζουν δικές τους εκλογικές και άλλες προκλήσεις (π.χ. ιταλικό δημοψήφισμα) και, φυσικά, η δημόσια διακηρυσσόμενη πλέον προσέγγιση της εκπροσωπούμενης στο Ευρωκοινοβούλιο Αριστεράς με σοσιαλδημοκράτες και Πράσινους.
Από τα δεδομένα αυτά προκύπτουν ορισμένα ερωτήματα. Το πρώτο είναι αν οι υπουργοί και τα κυβερνητικά στελέχη που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις και τις -τυπικές ή άτυπες- συναντήσεις με τους εκπροσώπους των δανειστών και το ΔΝΤ έχουν γίνει αποδέκτες «εμπιστευτικών προβληματισμών» από τους συνομιλητές τους που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επαναφέρουν την ιδέα ενός (βελούδινου αυτή τη φορά) Grexit. Αν ναι, καλό είναι να τους μοιραστούν μαζί μας.
Το δεύτερο ερώτημα είναι γιατί μπορεί να επανέρχονται τέτοιοι προβληματισμοί. Την εξήγηση του ΔΝΤ τη γνωρίζουμε: δεν πιστεύει στη βιωσιμότητα του χρέους -ούτε καν στην «εξυπηρετησιμότητά» του-, δεν πιστεύει στην ικανότητα της ελληνικής οικονομίας να παράγει πλεονάσματα και, το κυριότερο, δεν πιστεύει το ίδιο το τρίτο Μνημόνιο και ζητάει την επαναδιατύπωσή του στα πιο ουσιώδη μέρη του.
Μήπως, όμως, αυτούς τους δημόσια διατυπωμένους προβληματισμούς τούς έχουν υπόρρητα και οι Ευρωπαίοι δανειστές; Δηλαδή, γνωρίζουν ότι έχουν επιβάλει ένα πρόγραμμα που απλώς δεν βγαίνει, όπως έγινε με τα δυο προηγούμενα; Με απλά μαθηματικά, πιθανότατα συμβαίνει αυτό.
Ένα στοιχείο είναι αρκετό: Τη -θεωρητικά μετά το Μνημόνιο- δεκαετία 2018 - 2027 η Ελλάδα έχει να αποπληρώσει ένα ολόκληρο ετήσιο ΑΕΠ σε τόκους και χρεολύσια. 181 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Τα 85 δισ. συσσωρεύονται στην τριετία 2022-2025. Είναι πρακτικά αδύνατο να εξοφληθούν κι αυτοί οι αριθμοί καθιστούν πολιτικά δύσκολη έως αδύνατη τη συμμετοχή του ΔΝΤ με νέο, έστω μικρό, δανεισμό, αν κάποιος δεν του εγγυηθεί την αποπληρωμή του, αλλά και δύσκολη την εξίσωση που καλείται να επιλύσει ο ESM με τα μέτρα για το χρέος: πόσες κυβερνήσεις της Ευρωζώνης μπορούν να σηκώσουν το πολιτικό βάρος μιας μετάθεσης χρέους 50-80 δισ. ευρώ την επίμαχη «μεταμνημονιακή» δεκαετία;
Κι επειδή εδώ και έξι χρόνια τα έχουμε δει όλα -κι επανειλημμένα τους δανειστές να αθετούν «δεσμεύσεις» ακόμη και απέναντι στον στρατηγικό τους εταίρο, το ΔΝΤ, ανεξάρτητα από το ποιας χροιάς ελληνική κυβέρνηση θα είναι πολιτικό θύμα αυτής της αθέτησης-, το επόμενο ερώτημα είναι: Τι θα συμβεί αν, όπως απεύχεται ο υπουργός Οικονομίας, «αυτά ΔΕΝ κλείσουν μέχρι τα Χριστούγεννα» κι αποδειχθεί ότι, τελικά, πράγματι, «δεν υπάρχει τρόπος»;
