ΤΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΤΡΑΝΟΥ
Αυτή η διαπίστωση αποτελεί το «δίδαγμα» και το «ρητό» ταυτόχρονα όσων είπε ο Ν. Φίλης στην πρόσφατη ομιλία του για την Παιδεία στο πλαίσιο των προγραμματικών δηλώσεων. «Θα προχωρήσουμε», πρόσθεσε, «σε δραστική μείωση του αριθμού των αποσπάσεων εκπαιδευτικών, αρχής γενομένης από τα κόμματα, την Αυτοδιοίκηση, την εκκλησιαστική διοίκηση, καθώς και άλλους φορείς κρατικής διοίκησης».
Πριν από αυτούς, είναι πλέον καιρός να επιστρέψει στην τάξη, μεταφορικά και κυριολεκτικά, το πλήθος των οιονεί πολιτικών στελεχών της νεοδεξιάς που ενδημεί στο υπουργείο Παιδείας - κυρίως όσοι και όσες δεν υπηρέτησαν ποτέ στην οργανική τους θέση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως στον τόπο μας οι αγώνες του εκπαιδευτικού διαφωτισμού ήταν πάντα αγώνες για την αξιοπρέπεια και τη Δημοκρατία. Οι πάτρωνες, οι μυστικοσύμβουλοι και οι καλοθελητές των παρασιτικών μηχανισμών κατέτρωγαν για χρόνια το συμβολικό αλλά και το πραγματικό κεφάλαιο που κληροδότησαν στην Παιδεία οι σκληροί εκπαιδευτικοί αγώνες δεκαετιών. Συνετέλεσαν στην καταστροφή της μορφωτικής προοπτικής χιλιάδων παιδιών στα χρόνια των Μνημονίων και, πέραν αυτών, έβαλαν πλάτη στην υπονόμευση της ίδιας της Δημοκρατίας.
Την κρίσιμη στιγμή όμως που η κοινωνία διαλυόταν, κορυφωνόταν εξαιτίας τους η αφόρητη πίεση πάνω σε εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές για επιδόσεις και βαθμούς χωρίς πραγματικό μορφωτικό ή κοινωνικό αντίκρισμα. Όμως η ανενδοίαστη μετατροπή τού κοινωνικού χαρακτήρα της μόρφωσης σε απλό σκαλοπάτι ατομικής ανόδου μάς εκδικείται αναδρομικά. Διά γυμνού οφθαλμού είναι πλέον ορατή η πνευματική αποστράγγιση όλων των κρίσιμων τομέων εξαιτίας της αναγκαστικής μετανάστευσης δεκάδων χιλιάδων μορφωμένων νέων. Το brain drain όσων εξοστρακίστηκαν από τις πολιτικές επιλογές αυτών που ομνύουν στον «αναγκαίο ανταγωνισμό» οδηγεί στην τεράστια απώλεια οικονομικών και ψυχικών επενδύσεων δεκαετιών, στεγνώνει το μέλλον αυτής και της επόμενης γενιάς.
Η επίκληση του «αναγκαστικά» ιδιωτικού χαρακτήρα της «σωστής» μόρφωσης, που επικαλούνται πολλοί ως επιχείρημα στη συζήτηση για την κατάργηση ή μη της επιβολής του ΦΠΑ 23% στην ιδιωτική εκπαίδευση, δεν στοχεύει καθόλου στην ενίσχυση της ικανότητας των παιδιών για γνώση - όχι τουλάχιστον στη δυναμική, πολυδιάστατη φύση της, που σέβεται όλα τα ταλέντα και όλες τις ικανότητες των μαθητών. Στα ιδιωτικά και τα δημόσια σχολεία, κυρίως στα Λύκεια, εξακολουθεί να παρέχεται με φρενήρεις ρυθμούς πάντα η ίδια με το παρελθόν μονοδιάστατη εκπαίδευση, σε συνθήκες καθόλου τιμητικές για τους εκπαιδευτικούς.
Μέσα και έξω από τα σχολεία, η μόρφωση παραμορφώνεται αενάως εκ του πονηρού, από καθολικό ιδανικό σε κοινωνικό πλεονέκτημα για λίγους. Παρέχεται σε έναν ολοένα και μικρότερο αριθμό παιδιών από μανιωδώς φιλόπονους, αλλά φοβισμένους εκπαιδευτικούς. Στο τέλος, η μόρφωση απονέμεται ως τρόπαιο, ως πολιτισμικό plus, κατά κανόνα μόνο σε όσους έχουν εξ απαλών ονύχων τη δυνατότητα να πληρώνουν πανάκριβα ιδιαίτερα και φροντιστήρια. Αυτό αντικειμενικά λειτουργεί σε βάρος των πιο φτωχών παιδιών, που εν τω μεταξύ πληθαίνουν συνεχώς και προοπτικά δεν έχουν καμία πραγματική μορφωτική ευκαιρία. Ήδη από τα πρώτα τους χρόνια στο σχολείο σημαδεύονται μόνιμα από τον λεγόμενο ριζικό αναλφαβητισμό. Κάποτε δε «επιλέγουν» τη δραματική «εναλλακτική» τής εγκατάλειψης του σχολείου.
Σήμερα, μετά τη νέα, επιτακτική εκλογική νίκη της Αριστεράς, ανανεώνεται στον χώρο της Παιδείας η ελπίδα για τη δυνατότητα μιας πραγματικής ρήξης με αυτή την απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων. Η εκπαιδευτική πράξη πρέπει να γίνει επιτέλους μια δραστηριότητα που καθοδηγείται από τη λογική και όχι από τον φόβο, την ενοχή ή τη μνησικακία. Οφείλουμε να θέσουμε ξανά μέσα στις εκπαιδευτικές διαδικασίες και στους τόπους της μόρφωσης, αλλά πρωτίστως στους εαυτούς μας το αίτημα της ωριμότητας και της υπευθυνότητας απέναντι στη Δημοκρατία.
Στην καρδιά των αιτημάτων του δημοκρατικού εκπαιδευτικού κινήματος, που αλλάζει εκ νέου μορφή και ισορροπίες, είναι αναγκαίο να βρεθούν ξανά οι διεκδικήσεις για την ουσιαστική μόρφωση όλων των παιδιών. Χρειάζεται να θυμόμαστε πάντα πως αυτό που ζούμε μέσα στα σχολεία δεν είναι απλώς «εκπαιδευτικό πρόβλημα» και πως αν δεν πράττουμε κάθε στιγμή το σωστό ως εκπαιδευτικοί, δεν έχουμε καμία σημασία για την κοινωνία. Πάντα, έτσι κι αλλιώς, κάτι λείπει από την Παιδεία. Αυτή ακριβώς η συνείδηση της ανίατης, μόνιμης έλλειψης πρέπει να γίνει σήμερα το κινούν αίτιο της δράσης μας.
