Του Δημήτρη Δριμή*
Τις εργασίες του συνεδρίου της ΚΕΔΕ, που πραγματοποιήθηκε στη Χαλκιδική από 7 έως 9 Μαΐου, άνοιξε ο υπουργός Εσωτερικών Ν. Βούτσης. Ο υπουργός αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στον «Καλλικράτη», χαρακτηρίζοντάς τον όχημα υλοποίησης μιας νεοφιλελεύθερης στρατηγικής και στη σκληρή διαπραγμάτευση που διεξάγει η κυβέρνηση με τους δανειστές. Στην ενίσχυση των κοινωνικών - προνοιακών δομών, στο γεγονός ότι το ΥΠΕΣ έδωσε ήδη νομοθετικές λύσεις σε σειρά ζητημάτων που απασχολούσαν την Τ.Α. καθώς και τη νέα αντίληψη του υπουργείου για τη διαχείριση των απορριμμάτων σε αντίθεση με τα φαραωνικά σχέδια του παρελθόντος, με βάση τα οποία μεγάλα έργα του περιβάλλοντος δίνονταν στα μεγάλα συμφέροντα της χώρας. Αναφέρθηκε, ακόμα, στα προσφυγικά και μεταναστευτικά κύματα που δέχεται η χώρα μας, στην αναγκαιότητα να αποκτήσουν ζωή και μέλλον τα δημοτικά κύτταρα της κοινωνίας μας και την προσπάθεια, από αυτή τη διαχειριστική περίοδο, να υπάρξει ένας χώρος για τοπικά έργα και αντίστοιχη ωρίμανση μελετών των δήμων. Στην κατάργηση του οικονομικού παρατηρητηρίου και τη σύσταση των ειδικών αυτοτελών υπηρεσιών ελέγχου νομιμότητας. Στην επαναπρόσληψη των σχολικών φυλάκων και την επανασύσταση της δημοτικής αστυνομίας. Κάλεσε, τέλος, τις δυνάμεις της Αυτοδιοίκησης σε δημιουργικό διάλογο και ενωτική συμπόρευση.
Μετά την ομιλία του υπουργού ακολούθησε ειδική εκδήλωση, όπου το προεδρείο της ΚΕΔΕ τίμησε τον επίτροπο Δ. Αβραμόπουλο.
Το συνέδριο στάθηκε μακριά από τα προβλήματα και τις αγωνίες της Αυτοδιοίκησης. Δεν ανέδειξε τα επίδικα της περιόδου. Δεν υπήρξε το «ιστορικό» συνέδριο της Αυτοδιοίκησης, όπως επαίρεται η παράταξη της Ν.Δ. και ειδικά ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γ. Πατούλης. Υπήρξε, ως συνολικό αποτέλεσμα, μια «επιδερμική» και όχι σε βάθος επεξεργασία των θεμάτων. Καταβλήθηκε, αντίθετα, συστηματική προσπάθεια από την πλειοψηφία της ΚΕΔΕ να αναδειχθεί ως κύριο ζήτημα το θέμα των «ταμιακών διαθεσίμων», με στόχο μια στείρα αντιπολίτευση στην κυβέρνηση, ενώ ήταν γνωστό ότι επρόκειτο για αλλαγή του πιστωτικού ιδρύματος που θα φυλάσσονταν τα χρήματα της Αυτοδιοίκησης, σε αντίθεση με το παρελθόν που υπήρχε πραγματική παρακράτηση πόρων. Επικουρικά τέθηκαν τα αιτήματα της διαχείρισης μέρους του ΕΣΠΑ από την Α/θμια Αυτοδιοίκηση και της απόδοσης των πόρων που προβλέπονται στον Ν. 3852/2010, γνωστό ως «Καλλικράτη», γεγονός που αποτελεί ορθό αίτημα στην κατεύθυνση της αυτονομίας της Αυτοδιοίκησης. Τα ερώτημα, βέβαια, είναι γιατί η προηγούμενη κυβέρνηση δεν το ικανοποίησε.
Οι θεματικές ενότητες του συνεδρίου δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς δεν υπήρχε ουσιαστική τεκμηρίωση και οι εισηγήσεις, στην πλειονότητά τους, ήταν γενικόλογες, αναπαράγοντας κυρίως την αντιπαράθεση με το κεντρικό επίπεδο εξουσίας. Αποτέλεσμα ήταν να υπάρξουν, σε πολλές περιπτώσεις, διαμαρτυρίες εκ μέρους των συνέδρων.
Σε κάθε συνέδριο της Αυτοδιοίκησης κάποιο σημαντικό θέμα κυριαρχεί. Αυτό είναι που δίνει και το στίγμα, τον τόνο του συνεδρίου. Στην Κυλλήνη, για παράδειγμα, το θέμα ήταν τα χωροταξικά κριτήρια του «Καλλικράτη». Στη Χαλκιδική δεν αναδείχτηκε το βασικό επίδικο. Δεν έγινε συζήτηση για οποιαδήποτε αλλαγή του «Καλλικράτη», λες και όλα βαίνουν καλώς έπειτα από πέντε χρόνια επώδυνης εφαρμογής του. Δεν συζητήθηκαν ουσιαστικά θέματα που έχουν να κάνουν με τον ρόλο της Αυτοδιοίκησης στην ανάπτυξη της χώρας, την εξυπηρέτηση των πολιτών, την εμβάθυνση της Δημοκρατίας.
Κυρίαρχα, αντίθετα, αναδείχτηκαν: α) η επιδίωξη αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση, τόσο για την αναφορά του υπουργού Ν. Βούτση στην ύπαρξη σκιών και επιλεκτικών μεθοδεύσεων στη σχέση κράτους - Αυτοδιοίκησης κατά το μνημονιακό παρελθόν όσο και, κυρίως, πάνω στο ζήτημα της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου και της άρνησης της ΚΕΔΕ, με χρήση λαϊκιστικών προσχημάτων, για τη μεταφορά των ταμιακών διαθεσίμων των δήμων στην ΤτΕ. και β) η μεγάλη αγωνία ανάδειξης ως προσώπου της κεντρικής πολιτικής σκηνής του προέδρου της ΚΕΔΕ Γ. Πατούλη και η υπόμνηση της πολιτικής παρουσίας του επιτρόπου Δ. Αβραμόπουλου.
Όσον αφορά τη συμμετοχή στο συνέδριο ήταν μικρή, τόσο από το σώμα των συνέδρων όσο και από τους παρατηρητές, δημάρχους, δημοτικούς συμβούλους και γενικότερα ανθρώπους της Αυτοδιοίκησης. Η μικρή προσέλευση στο συνέδριο και στις θεματικές επιτροπές υπήρξε δηλωτική των χαμηλών προσδοκιών των αυτοδιοικητικών.
Αξίζει να σημειωθεί πως ακούστηκαν φωνές απαξίωσης του πολιτικού μας συστήματος. Φωνές που όριζαν αντιπαραθετικά δημάρχους - βουλευτές, Τοπική Αυτοδιοίκηση - κοινοβούλιο. Φαινόμενο και αυτό μιας ιδεολογικής και προγραμματικής ένδειας, η οποία δεν αντιμετωπίζει την, κατά τα άλλα, υπαρκτή «ένταση» κεντρικού και τοπικού επιπέδου εξουσίας.
Ο εκπρόσωπος της παράταξης του ΠΑΣΟΚ Απ. Κοιμήσης αλλά και ο πρώην πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ Π. Κουκουλόπουλος επιμένουν να παραγνωρίζουν την πρόσφατη λαϊκή εντολή. Άσκησαν σκληρή κριτική στην κυβέρνηση, υπεραμύνθηκαν των θέσεών τους και ζήτησαν με απόλυτο τρόπο να μη συναινέσει το συνέδριο στο ζήτημα της μεταφοράς των ταμιακών διαθεσίμων. Ο δε Π. Κουκουλόπουλος πρότεινε να μετατραπεί ο ΕΝΦΙΑ σε πόρο της Αυτοδιοίκησης. Παραμένει, βέβαια, το ερώτημα γιατί δεν το έπραξε ο ίδιος ως υπουργός.
Την τελευταία ημέρα του συνεδρίου, εντελώς ξαφνικά και χωρίς να συζητήσει με τις άλλες αυτοδιοικητικές παρατάξεις, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ προκάλεσε ψηφοφορία για τα ταμειακά διαθέσιμα. Η εκφυλιστική αυτή ενέργεια, που έγινε για λόγους πολιτικού εντυπωσιασμού και αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση, εγκρίθηκε με την ισχνή πλειοψηφία του 37% των συνέδρων.
Μετά και από αυτή την εξέλιξη, η παράταξη «Ριζοσπαστική Αυτοδιοικητική Πρωτοβουλία», αποχώρησε καταγγέλλοντας τις διαδικασίες του συνεδρίου.
Ο υπουργός Εσωτερικών ήδη ενεργοποίησε, όπως ανέφερε, την αρμόδια υποεπιτροπή της Βουλής για θέματα που αφορούν την Αυτοδιοίκηση. Θυμίζουμε πως στις προγραμματικές του δηλώσεις ανέφερε πως «η κυβέρνησή μας θα θέσει σε δημόσια διαβούλευση και εκπόνηση το νέο θεσμικό πλαίσιο. Βασικά στοιχεία θα αποτελέσουν:
- Η χωροταξική αποκλιμάκωση των ΟΤΑ, ώστε να γίνουν πλέον αποτελεσματικοί και να καλυφθεί το τεράστιο σημερινό έλλειμμα πρωτογενούς Δημοκρατίας.
- Η αποκέντρωση και ο σαφής προσδιορισμός των αρμοδιοτήτων κάθε επιπέδου διοίκησης.
- Η επαρκής και ακριβής κατανομή των πόρων και των αντιστοίχων επενδυτικών μέσων.
- Ο βαθύς εκδημοκρατισμός της λειτουργίας της Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης με τη θέσπιση συμμετοχικών θεσμών ως αναπόσπαστο και δομικό μέρος της θεσμικής και πολιτικής τους λειτουργίας».
Ο διάλογος που ξεκίνησε μπορεί και πρέπει να οδηγήσει στην ανατροπή του «Καλλικράτη».
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επεξεργασμένες θέσεις για ένα νέο χωροταξικό και θεσμικό πλαίσιο. Ενδεικτικά θα αναφερθώ στο ζήτημα της καθιέρωσης της απλής αναλογικής που βάζει τέλος στο δημαρχοκεντρικό μοντέλο, καθιστά το δήμο δημοκρατικό, αποτυπώνει τη λαϊκή βούληση, οδηγεί σε συνθέσεις. Παράλληλα, υπογραμμίζεται το ευρύτερο αίτημα να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι αγωνίες και οι εμπειρίες των αυτοδιοικητικών της χώρας, που έχουν αναφορά σε περιοχές όπως αστικά κέντρα νομών, ημιπεδινές, ημιορεινές, ορεινές και νησιωτικές περιοχές. Πρέπει να αποτυπωθεί νομοθετικά και να διασωθεί η πλούσια αυτή τυπολογία που αποτελεί πολιτισμικό στοιχείο της χώρας μας. Ο πλούτος αυτός ασφυκτιά στη μέγγενη του «Καλλικράτη».
* Ο Δημήτρης Α. Δριμής είναι μέλος της γραμματείας Αυτοδιοίκησης Σύριζα, πρώην δήμαρχος Αετού
