Της Αλεξάνδρας Γκίτση
Μπορεί στην πολιτική η στατιστική επιστήμη να χρησιμοποιείται για να ωραιοποιεί καταστάσεις, να κρύβει αλήθειες και να παραποιεί την πραγματικότητα, αλλά για την υγεία η στατιστική είναι... εργαλείο. Οι αριθμοί, πολλές φορές, δίνουν απαντήσεις σε δύσκολα ερωτήματα, σημαίνουν συναγερμό και προλαβαίνουν επικίνδυνες καταστάσεις. Αν κανείς μελετήσει με προσοχή τις στατιστικές υγείας που εστιάζονται στην περίοδο του καλοκαιριού, θα μείνει έκπληκτος με τη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται οι τροφοδηλητηριάσεις. Αλλά δεν χρειάζεται να είναι κανείς στατιστικός επιστήμονας για να κατανοήσει την έκταση του προβλήματος. Αρκεί να ξεφυλλίσει μια εφημερίδα και να διαβάσει τις καθημερινές ειδήσεις να αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, κυρίως λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, τα τρόφιμα κινδυνεύουν να αλλοιωθούν. Και τότε ξεκινούν τα πραγματικά προβλήματα που μπορούν να μετατρέψουν το καλοκαίρι σε εφιάλτη. Κι όμως, το «μαρτύριο» θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν τα «θύματα» είχαν πάρει τις κατάλληλες προφυλάξεις. Άλλωστε οι τροφοδηλητηριάσεις αυτές, συνήθως, οφείλονται στην κατανάλωση τροφίμων που προετοιμάζονται, διατηρούνται ή διατίθενται χωρίς την τήρηση των απαραίτητων κανόνων υγιεινής. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στη διάρκεια του καλοκαιριού τόσο κατά την αγορά και τη διατήρηση των τροφίμων, όσο και κατά την επίσκεψή μας σε χώρους μαζικής εστίασης.
Οι αγορές τροφίμων
Το πρώτο βήμα για να προλάβουμε δυσάρεστες εκπλήξεις είναι οι σωστές προμήθειες τροφίμων. Ο καλοκαιρινός εφοδιασμός του σπιτιού με τρόφιμα έχει τους δικούς του κανόνες, οι οποίοι βασίζονται σε μία αρχή: Είναι καλύτερα να πηγαίνουμε πιο συχνά στην αγορά, παρά να αγοράζουμε ποσότητες οι οποίες ανά πάσα στιγμή κινδυνεύουν να αλλοιωθούν είτε επειδή τις ξεχάσαμε, είτε επειδή δεν τις συντηρήσαμε με τον σωστό τρόπο, είτε επειδή... έγινε διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος. Και φυσικά, με τον τρόπο αυτό δεν προφυλάσσουμε μόνο την υγεία τής οικογένειάς μας αλλά και τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Στην επιλογή των προϊόντων θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί ιδιαίτερα σε σχέσης με τα εξής:
1. Ελέγχουμε χρώμα, οσμή, γεύση των τροφίμων, καθώς και την ημερομηνία λήξεως και τις συνθήκες διατήρησής τους.
2. Δεν αγοράζουμε τρόφιμα εκτεθειμένα στον ήλιο ή στα έντομα.
3. Τα τρόφιμα και κυρίως αυτά που αλλοιώνονται εύκολα, δηλαδή όσα συντηρούνται σε ψύξη, πρέπει να αγοράζονται από ελεγχόμενους χώρους.
4. Οι χυμοί και τα εμφιαλωμένα νερά πρέπει να φυλάσσονται ή σε ψυγεία, ή σε δροσερά και σκιερά μέρη. Δεν αγοράζουμε χυμούς και νερά που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο.
5. Τα ψυγεία δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένα στο ήλιο.
6. Οι καταψύκτες, όπου φυλάσσονται τα παγωτά:
· Πρέπει να λειτουργούν σε θερμοκρασίες μικρότερες από -18 °C.
· Δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένοι στον ήλιο.
· Πρέπει να κλείνουν ερμητικά.
· Δεν πρέπει να σχηματίζεται πάγος στο εσωτερικό τους.
7. Δεν πρέπει να καταναλώνουμε τα τυποποιημένα παγωτά όταν:
· Δεν έχουν την απαιτούμενη σκληρότητα ή παρατηρούμε κάποια προβλήματα στη λειτουργία του καταψύκτη.
· Το χαρτί της συσκευασίας είναι υγρό ή κολλημένο πάνω στο παγωτό, ή σχισμένο, ή η συσκευασία έχει σχήμα διαφορετικό από αυτό που φαίνεται στα διάφορα διαφημιστικά της παρασκευάστριας εταιρείας (συνήθως, πάνω στους καταψύκτες υπάρχει η σχετική αφίσα).
· Αυτά που είναι συσκευασμένα σε κύπελλα παρουσιάζουν υπερχείλιση στο καπάκι.
· Είναι μαλακά, υδαρή, η υφή τους μοιάζει με αυτή του γιαουρτιού ή του βουτύρου ή με κόκκους άμμου.
· Εμφανίζουν ίζημα ή θρυμματίζονται σε μικρά κομματάκια, ή περιέχουν μικροκρυστάλλους (μικρά παγάκια), ή έχουν σχήμα παραμορφωμένο. Αυτά τα χαρακτηριστικά δείχνουν ότι το παγωτό κάποια στιγμή αποψύχθηκε και ξανακαταψύχθηκε.
· Έχουν γεύση πικρή, ξινή ή αλμυρή.
· Η οσμή τους δεν είναι ευχάριστη.
8. Πριν αγοράσουμε χύμα παγωτό, ελέγχουμε τις συνθήκες διατήρησής του στις βιτρίνες. Οι βιτρίνες θα πρέπει να λειτουργούν σε θερμοκρασίες μικρότερες από -14 °C και να μην είναι εκτεθειμένες στον ήλιο. Όταν η λειτουργία της βιτρίνας δεν είναι σωστή, σχηματίζεται πάγος στα τοιχώματα και μεταβάλλεται η σκληρότητα και η μορφή του παγωτού.
9. Αν αγοράζουμε παγωτό, από σούπερ μάρκετ, πρέπει να είναι το τελευταίο είδος που θα βάλουμε στο καροτσάκι μας.
Επιστροφή στο σπίτι...
Αφού λοιπόν φύγουμε από το κατάστημα, καλό είναι να επιστρέψουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα στο σπίτι. Τα τρόφιμα που επιδέχονται αλλοίωσης «κινδύνευουν», γι’ αυτό αφήστε τη βόλτα για αργότερα...
Η προτεραιότητα είναι να τοποθετηθούν τα τρόφιμα που απαιτούν συντήρηση υπό ψύξη στο ψυγείο όσο πιο γρήγορα γίνεται μετά την αγορά τους. Και φυσικά, πρέπει να προσέχετε ιδιαίτερα τον τρόπο συντήρησής τους. Για παράδειγμα, δεν αφήνουμε το ωμό κρέας ή τα νωπά ψάρια να ακουμπούν ή να στάζουν σε άλλα τρόφιμα. Επίσης, αποθηκεύουμε στην κατάψυξη του ψυγείου το παγωτό αλλά και διάφορα άλλα κατεψυγμένα τρόφιμα που αγοράσαμε όσο το δυνατό γρηγορότερα μετά την αγορά τους.
Η προετοιμασία και το γεύμα
Μετά την αγορά και την αποθήκευση έρχεται η ώρα για μαγείρεμα και για τσιμπούσι. Οι «κανόνες ασφαλείας» πρέπει και στη φάση αυτή να τηρούνται σχολαστικά. Έτσι:
- Πλένουμε τα χέρια μας συχνά με σαπούνι και νερό και πάντα πριν από το μαγείρεμα και από κάθε γεύμα.
- Δεν τρώμε μισομαγειρεμένο κρέας ή ωμά αυγά. Τα όστρακα πρέπει να είναι πάντα ζωντανά πριν από το μαγείρεμα τους. Είναι επικίνδυνο να καταναλώνονται ωμά, ιδίως από τις ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού (παιδιά, έγκυες, ηλικιωμένους, ασθενείς με χρόνια νοσήματα ή με καταστολή του ανοσοποιητικού τους συστήματος). Συστήνεται η θέρμανσή τους για 30΄στους 140οC για ασφαλή κατανάλωση.
- Τα κατεψυγμένα τρόφιμα, πριν τα ψήσουμε, πρέπει να αποψυχθούν καλά.
- Χρησιμοποιούμε διαφορετικά εργαλεία (μαχαίρια, επιφάνειες κοπής) για τα ωμά κρέατα και τα ψημένα τρόφιμα.
- Δεν τοποθετούμε το ψημένο φαγητό στο ίδιο πιάτο που είχαμε χρησιμοποιήσει για το ωμό κρέας χωρίς να το πλύνουμε πρώτα πολύ καλά.
- Πλένουμε σχολαστικά τα χέρια μας αφού πιάσουμε ωμά κρέατα.
- Δεν προσθέτουμε σε ψημένο κρέας σάλτσα ή μαρινάδα την οποία έχουμε προηγουμένως χρησιμοποιήσει σε ωμό.
- Τρώμε μόνο καλομαγειρεμένο φαγητό και καλοπλυμένα φρούτα και λαχανικά.
- Μετά το ψήσιμο, το φαγητό πρέπει να καταναλωθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Διαφορετικά το φυλάσσουμε στο ψυγείο, αφού κρυώσει, μέσα σε δύο ώρες από το ψήσιμό του. Έπειτα από τέσσερις ώρες από το τέλος του ψησίματος και εφόσον παρέμεινε εκτός ψυγείου, αρχίζει η αλλοίωσή του και δεν πρέπει να καταναλώνεται. Ξαναζέσταμα του ίδιου φαγητού δεν επιτρέπεται για δεύτερη φορά.
- Πριν από την κατανάλωση του παγωτού προσέχουμε μήπως έχουν σχηματιστεί κρύσταλλοι στο εσωτερικό της μάζας του. Οι αποχρωματισμένες περιοχές και οι μεγάλοι κρύσταλλοι πάγου στην κύρια μάζα του παγωτού αποτελούν ένδειξη απόψυξης και επανακατάψυξης, γεγονός, που ευνοεί την ανάπτυξη μικροβίων.
- Ο ζεστός καιρός είναι ιδανικός για την ανάπτυξη μικροβίων. Για τον λόγο αυτό κρατάμε το φαγητό εκτός ψυγείου για όσο λιγότερο χρόνο γίνεται.
