Απόψε το βράδυ υπολογίζεται ότι 15 εκατομμύρια Γερμανοί θα στηθούν μπροστά στις οθόνες τους για να παρακολουθήσουν τη μοναδική τηλεμαχία αυτού του προεκλογικού αγώνα μεταξύ της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και του σοσιαλδημοκράτη αντιπάλου της Μάρτιν Σουλτς.
Τέσσερα κανάλια θα μεταδώσουν ταυτόχρονα το ντιμπέιτ ευελπιστώντας ότι θα καταφέρει να ταράξει κάπως τα βαλτωμένα νερά αυτής της προεκλογικής περιόδου, η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως από... βαθιά χασμουρητά. Όχι μόνο επειδή κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τους Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ να χάνουν την πρωτιά το βράδυ της 24ης Σεπτεμβρίου, αλλά κι επειδή οι διαφορές μεταξύ των δύο μονομάχων -λέμε τώρα- περιορίζονται σε... αποχρώσεις.
Τα δύο μεγάλα λαϊκά κόμματα στη Γερμανία, η CDU και το SPD, συγκυβερνούν τα 8 από τα τελευταία 12 χρόνια και έχουν πάρει από κοινού όλες τις μεγάλες αποφάσεις που διαμόρφωσαν τη σημερινή κατάσταση στη χώρα.
Σ’ αυτή τη... συμβιωτική σχέση η καγκελάριος κατάφερε να πείσει ότι αυτή είναι η εγγυήτρια της ηρεμίας και της ευημερίας στερώντας από τους Σοσιαλδημοκράτες σχεδόν όλη την ορμή τους, καθώς επί της ουσίας -και με ελάχιστες εξαιρέσεις για να κρατήσει τις ισορροπίες με το αδελφό κόμμα των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών- ο μεγάλος συνασπισμός εφαρμόζει τουλάχιστον στο εσωτερικό την πολιτική τους.
Η προσπάθεια του Μάρτιν Σουλτς, που εμφανίστηκε τα περασμένα Χριστούγεννα περίπου ως σωτήρας στην εσωτερική σκηνή για να αναλάβει τον αγώνα απεγκλωβισμού του SPD από τον θανατερό εναγκαλισμό της Μέρκελ και να βάλει στην προεκλογική ατζέντα το ζήτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης μέχρις ώρας δεν έχει φέρει αποτέλεσμα, όπως δεν έφερε αποτέλεσμα η -με μισή καρδιά- προσπάθεια να προταθεί μια εναλλακτική λύση διακυβέρνησης αριστερότερα του Κέντρου, με μια ενδεχόμενη συμμαχία SPD, Αριστεράς και Πράσινων.
Η αλήθεια είναι ότι στη γερμανική κοινωνία δεν υπάρχει κλίμα αλλαγής. Οι περισσότεροι πολίτες αισθάνονται οικονομικά ασφαλείς -ή έστω “γκρινιάζουμε σε πολύ υψηλό επίπεδο”, όπως λέει ένας φίλος- και κατά βάθος πιστεύουν ότι είναι προστατευμένοι από τις κρίσεις του υπόλοιπου κόσμου, αν και είναι της μόδας να εκφράζουν τους φόβους τους για την απειλή Τραμπ, για τις επιπτώσεις που θα έχει το Brexit, για το ποιος είναι ο ρόλος της Ρωσίας, για το πού οδεύει η Ευρώπη γενικώς.
Η ικανότητα της Μέρκελ να πείθει ότι λειτουργεί όχι ως πολιτικός με συγκεκριμένη άποψη ή τεχνικός της εξουσίας, αλλά περισσότερο ως... επιστήμονας, που σταθμίζει με ηρεμία τις παραμέτρους των προβλημάτων και μετά παίρνει αποφάσεις, έχει εντείνει αυτή την αίσθηση ασφαλείας, ενώ έχει στερήσει από τα υπόλοιπα κόμματα τα βασικά τους θέματα.
Με απόφαση της Μέρκελ δρομολογήθηκε το τέλος της πυρηνικής ενέργειας στη Γερμανία -μετά το πυρηνικό δυστύχημα στη Φουκουσίμα- καταργώντας ουσιαστικά το βασικό σύνθημα των Πρασίνων. Ο κυβερνητικός συνασπισμός της Μέρκελ υιοθέτησε το κατώτατο μεροκάματο κλέβοντας τα εύσημα από τους Σοσιαλδημοκράτες. Το “θα τα καταφέρουμε” της Μέρκελ έκανε προς στιγμήν τη Γερμανία χώρα καλωσορίσματος των προσφύγων, υιοθετώντας -και αποδυναμώνοντας- τα συνθήματα της ευρύτερης Αριστεράς.
Μπορεί όλα αυτά να μην έχουν υλοποιηθεί όπως αρχικά εξαγγέλθηκαν -το κλείσιμο του τελευταίου πυρηνικού εργοστασίου αργεί ακόμη και η απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα δεν είναι ορατή, το κατώτατο μεροκάματο και πολλά παραθυράκια έχει και δεν είναι αρκετό για να εξασφαλίσει ότι μπορεί να ζήσει αξιοπρεπώς στην πλούσια Γερμανία όποιος δουλεύει οκτάωρο, οι ρυθμίσεις για το άσυλο και τους πρόσφυγες έγιναν πολύ πιο αυστηρές κ.λπ.-, αλλά η εικόνα που έμεινε ήταν ότι η “μανούλα” τελικά όλα καταφέρνει να τα ελέγχει.
Γι’ αυτό και το ενδιαφέρον αυτών των εκλογών δεν είναι ποιος θα κερδίσει, αλλά με ποιον / ποιους θα κυβερνήσει αυτή που θα κερδίσει. Και οι μόνοι που δεν βάζουν υποψηφιότητα για μια τέτοια συγκατοίκηση στο Βερολίνο είναι η Αριστερά και το συνονθύλευμα της Εναλλακτικής για τη Γερμανία.
Μάρτιν Σουλτς, ο μαχητής
Μπορεί οι δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι το κόμμα του το χωρίζουν τουλάχιστον 15 μονάδες από τους Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ, αλλά αυτό δεν εμποδίζει τον Μάρτιν Σουλτς να δίνει τη μάχη κάθε μέρα, στον δρόμο, σε κλειστές αίθουσες, στα τηλεοπτικά στούντιο ή στο YouTube. Ο 61χρονος Σοσιαλδημοκράτης είναι μαχητής, προσπαθεί να πείσει τόσο το κόμμα του όσο και τους πολίτες ότι τίποτε δεν έχει κριθεί οριστικά μέχρι να κλείσουν οι κάλπες.
Προσπαθεί να δείξει ότι το SPD έχει ένα διαφορετικό όραμα για τη χώρα, από τα όσα έχει εφαρμόσει την τελευταία τετραετία ως μικρός εταίρος του μεγάλου συνασπισμού. Και κυρίως προσπαθεί να επιτεθεί στη Μέρκελ, η οποία αποφεύγει κάθε σύγκρουση, κάθε καυτό ζήτημα πριν από την εκλογική αναμέτρηση.
Την κατηγορεί ότι δεν ασχολείται με την Παιδεία, με τη φτώχεια στην τρίτη ηλικία, με τις επενδύσεις. Την κατηγορεί ότι επί της ουσίας υποχωρεί στις πιέσεις του Ντόναλντ Τραμπ για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών χωρίς να ρωτήσει τους πολίτες. Το δικό του σύνθημα είναι “Λεφτά για τον στρατό α λα Τραμπ ή επενδύσεις στο μέλλον με το SPD”.
Το πρόβλημα του Σουλτς, όμως, είναι ότι το SPD κυβερνάει μέχρι την ώρα που θα κλείσουν οι κάλπες και ότι οι σύντροφοί του, πρωτίστως ο υπουργός Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, εκφράζουν ήδη εντός της σημερινής κυβέρνησης την πολιτική που ευαγγελίζεται ο Σουλτς, όχι μόνο έναντι του προέδρου των ΗΠΑ, αλλά και του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν. Με τη σύμφωνη γνώμη της καγκελαρίας.
Πώς να πειστεί, λοιπόν, ο ψηφοφόρος ότι χρειάζεται αλλαγή κυβέρνησης για αλλαγή πολιτικής; Ειδικά όταν ένα μεγάλο μέρος των Γερμανών ψηφοφόρων θεωρούν ούτως ή άλλως προτιμητέα μια κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού; Ο Σουλτς με τη στάση του δείχνει ότι δεν θέλει μετεκλογικά να βάλει πάλι το SPD στην παγίδα του μεγάλου συνασπισμού. Αλλά μπορεί να μην έχει άλλη εναλλακτική λύση, καθώς ο Γερμανός ψηφοφόρος δεν συγχωρεί τα μετεκλογικά αδιέξοδα.
Κρίστιαν Λίντνερ, ο σταρ του σινεμά
Το ανατέλλον άστρο αυτής της προεκλογικής περιόδου είναι ο Κρίστιαν Λίντνερ, ο αρχηγός των νεκραναστάντων Φιλελευθέρων. Όσες ώρες κι αν ξοδέψει κανείς για να καταλάβει τι προτείνει το FDP σ’ αυτές τις εκλογές δεν θα τα καταφέρει.
Το πάλαι ποτέ κόμμα - πασπαρτού, που κυβερνούσε είτε με τους Χριστιανοδημοκράτες είτε με τους Σοσιαλδημοκράτες και ουσιαστικά χάραζε την εξωτερική πολιτική της Γερμανίας -το... συνώνυμο με τον Χανς Ντίτριχ Γκένσερ- τώρα δεν πουλάει ούτε μαχητικό φιλελευθερισμό στον χώρο των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, ούτε καν τη μεγάλη υπόσχεση για μείωση της φορολογίας, όπως έκανε πάντα. Πουλάει μόνο το πρόσωπο του Λίντνερ, φωτογραφημένου σαν σταρ του σινεμά.
Όλη η καμπάνια είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του τον δείχνει να πίνει καφέ, να οδηγεί, να διαβάζει το τάμπλετ του, να μιλάει στο τηλέφωνο και γενικώς να δουλεύει σκληρά για τη χώρα. Πουλάει μια τέτοια καμπάνια; Προφανώς, ναι, αν κρίνει κανείς από τις επιδόσεις του FDP όχι μόνο στις δημοσκοπήσεις, αλλά και στις τοπικές εκλογές που προηγήθηκαν εντός του 2017.
Κάποιοι πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι, αν διαφανεί πως βγαίνουν τα κουκιά για μια μελλοντική κυβέρνηση CDU- FDP, οι ψηφοφόροι θα το ξανασκεφτούν, αφού η προηγούμενη του 2009-2013 δεν άφησε τις καλύτερες των αναμνήσεων. Από την άλλη πλευρά ο εξαιρετικά φιλόδοξος Λίντνερ δεν ξεχνά πως η συμμετοχή του κόμματός του σ’ εκείνη την κυβέρνηση είχε ως αποτέλεσμα την εκπαραθύρωσή του από την ομοσπονδιακή Βουλή. Και δεν θα είναι τόσο πρόθυμος να γίνει πάλι μεζές στο τραπέζι της Μέρκελ -η οποία παρεμπιπτόντως προτιμά να κυβερνά με το SPD.
Τζεμ Ετζντεμίρ, ο... ξεδοντιασμένος
Οι τρίτοι που παίζουν για κυβερνητικοί εταίροι της Μέρκελ -ενδεχομένως σε... εύθραυστο τρίο με τους Φιλελεύθερους, με το εξωτικό όνομα “συνασπισμός της Τζαμάικας”, από τα χρώματα της σημαίας της χώρας της Καραϊβικής- είναι οι Πράσινοι.
Τον προεκλογικό χορό τους σέρνει ο Τσεμ Ετζντεμίρ, της “ρεαλιστικής” πτέρυγας των Πρασίνων, δοκιμασμένο και πολύ μαχητικό στέλεχος, τουρκικής καταγωγής, που προσπαθεί πάση θυσία να δείξει ότι το κόμμα δεν είναι... ξεδοντιασμένο.
Και θα είχε τη μοναδική ευκαιρία να το κάνει, τώρα που το σκάνδαλο με τις ντιζελομηχανές συγκλονίζει τη Γερμανία, αφού οι Πράσινοι έχουν από χρόνια σημαία τους την απομάκρυνση από τις μηχανές εσωτερικής καύσης και το πέρασμα στο ηλεκτρικό αυτοκίνητο -όταν δεν προκρίνουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς και το ποδήλατο.
Ωστόσο, πώς να πείσουν οι Πράσινοι ότι δίνουν ακόμη τον υπέρ πάντων αγώνα για το περιβάλλον και το κλίμα, όταν είναι δικός τους ο πρωθυπουργός στην πατρίδα της Μερσεντές, τη Βάδη Βιρτεμβέργη, και φροντίζει να μην χαλάσει την καρδιά της αυτοκινητοβιομηχανίας;
Η κυρίαρχη πτέρυγα των Πρασίνων θα μπορούσε με σχετική ευκολία να συγκυβερνήσει με τη Μέρκελ, αλλά όχι και με το αδελφό κόμμα της από τη Βαυαρία. Και προσπαθεί να αναδείξει όσο μπορεί προεκλογικά αυτή την αντίφαση ελπίζοντας να συγκρατήσει τις διαρροές του προς τη Χριστιανοδημοκρατία.
Η δημοσκοπική εικόνα ένα μήνα πριν από τις εκλογές
Την ώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές θα έχουν παρουσιαστεί και νέες δημοσκοπήσεις, χωρίς κανείς να περιμένει ανατροπές και εκπλήξεις
Πάντως, το Πολιτικό Βαρόμετρο του δεύτερου προγράμματος της γερμανικής τηλεόρασης (ZDF), που δημοσιοποιήθηκε τέσσερις εβδομάδες πριν ανοίξουν οι κάλπες, δίνει την παρακάτω εικόνα:
CDU / CSU (Χριστιανοδημοκράτες / Χριστιανοκοινωνιστές): 39%. SPD (Σοσιαλδημοκράτες): 22%. Αριστερά: 9%. Πράσινοι: 8%. FDP (Φιλελεύθεροι): 9%. AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία): 9%.
