Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.4°C17.6°C
3 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.9°C15.9°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
9.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.7°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
13.0°C14.5°C
1 BF 75%
Ο πρίγκηπας της Cool Jazz
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο πρίγκηπας της Cool Jazz

Του Ιλάν

Ήταν ζεστή η νύχτα της Κυριακής 25 Ιουνίου του 1961, ακόμα μια Κυριακή στη "Μέκκα της Jazz", τη Νέα Υόρκη. Το ευαίσθητο, λυρικό τους άγγιγμα, η επικοινωνία τους, το interplay ανάμεσα στους τρεις μουσικούς ήταν μοναδικά. Και το άλμπουμ της συνεργασίας τους, ένα ανέγγιχτο από τον χρόνο διαμάντι, ένα κόσμημα στο στέμμα της μουσικής του αυτοσχεδιασμού.

Το πιάνο τρίο του ιερουργεί μπροστά στο ολιγάριθμο κοινό του παγκόσμια γνωστού υπόγειου ναού της τέχνης του αυτοσχεδιασμού. Το κλαμπ Village Vanguard. Μαζί του, σε ένα γοητευτικό διαδραστικό "παιχνίδι" με τους ήχους, ο μελωδικός Paul Motian στα τύμπανα και ο μόλις 26χρονος μπασίστας Scott LaFaro, ένα μουσικό φαινόμενο που χάθηκε δέκα μέρες μετά σε σοβαρό αυτοκινητικό ατύχημα. Ο πιανίστας και leader του τρίο ένιωσε βαριά την απουσία του. Αρνήθηκε να παίξει με άλλο συνοδό για καιρό. O Bill Evans μας άφησε το φθινόπωρο του 1980. Ήταν μόνο 51 ετών.

William John Evans. Τα πρώτα χρόνια

Ήταν ένας από τους κορυφαίους μουσικούς της μεταπολεμικής τζαζ, συνθέτης και δεξιοτέχνης του πιάνου, με σημαντική κλασική μουσική παιδεία, αναγνώσεις λογοτεχνίας και Φιλοσοφίας. Ένας μελαγχολικός άνθρωπος, γεμάτος εξαρτήσεις.

Από 7 ετών άρχισε μαθήματα βιολιού και φλάουτου στο σχολείο. Όντας στο Γυμνάσιο ακόμα, ήρθε σε επαφή με τη μουσική του 20ού αιώνα. Ο "Petrushka" του Stravinsky ήταν γι' αυτόν μια τεράστια εμπειρία. Πήρε το δίπλωμά του παίζοντας το τρίτο Κοντσέρτο για πιάνο του Beethoven, ζώντας τα τελευταία τρία χρόνια στο κολέγιο, τα μάλλον πιο ευτυχισμένα στη ζωή του.

Το 1946 αποφοίτησε από το Γυμνάσιο του North Plainfield και άρχισε να βγάζει το μεροκάματο παίζοντας χορευτική μουσική στα night clubs του New Jersey, της γενέτειράς του. Ώσπου τον κάλεσε κοντά της η πατρίδα. Στα τρία του χρόνια στον στρατό έπαιξε φλάουτο και πιάνο στην Army Band του Fort Sheridan, ενώ είχε μια δική του jazz εκπομπή στον ραδιοφωνικό σταθμό του στρατοπέδου. Η παραμονή του εκεί ήταν τραυματική. Είχε εφιάλτες για χρόνια.

Συχνά απρόσιτος, σιωπηλός, μελαγχολικός, λάτρης του Φρόιντ και των κλασικών φιλοσοφικών κειμένων, αιώνια βυθισμένος στην αμφιβολία για τις ικανότητές του, μετά τη στρατιωτική θητεία του, που του άφησε τον εθισμό στις ουσίες, άρχισε να ανατέλλει στο μουσικό στερέωμα.


Στις πρόβες του σεξτέτο του Miles μαζί με το τενόρο του John Coltrane, τον αλτοΐστα Cannonball Adderley, το μπάσο του Paul Chambers και τα τύμπανα του Philly Joe Jones

Στους 52 δρόμους

Με το απολυτήριο στην τσέπη, φτάνει στη Νέα Υόρκη. Ξενυχτάει ακούγοντας ζωντανά τους πιανίστες που από μικρός λάτρευε. Τον Art Tatum, τον Lenny Tristano, τον Budd Powell, τον George Shearing, τον Thelonious Monk αλλά και τον Nat "King" Cole. Η φιλία και η συνεργασία του με τον κλαρινετίστα Tony Scott θα τον βοηθήσουν να βρει το δικό του ύφος. Παίζει μαζί του στα κλαμπ του Greenwich Village.

Το 1956 κυκλοφορεί το πρώτο προσωπικό του άλμπουμ, το ξεκίνημα μιας πορείας που σφράγισε την ιστορία της σύγχρονης ακουστικής jazz του μεταπολέμου. "Κρυστάλλινες νότες, ένα δροσερό νερό που κυλάει από έναν καθάριο καταρράκτη" έλεγε για τον ήχο του ο Miles με τον οποίο συνεργάστηκε. "Φυσικά και έμαθα πολλά από αυτόν" συμπλήρωνε.

Kind of Blue

Το 1958 ο Evans εντάχθηκε στο σεξτέτο του Miles μαζί με τον τενόρο του John Coltrane, τον αλτοΐστα Cannonball Adderley, το μπάσο του Paul Chambers και τα τύμπανα του Philly Joe Jones. Μαζί τους το 1959 ηχογράφησε, με τον ίδιο στο πιάνο, και την προσθήκη στα τύμπανα του cool Jimmy Cobb, το περίφημο modal άλμπουμ "Kind of Blue" του Davis, το πιο επιδραστικό jazz άλμπουμ όλων των εποχών. Χωρίς καμία πρόβα και με τους μουσικούς να μην έχουν ιδέα τι θα ηχογραφούσαν πριν μπουν στο στούντιο.

Ο Miles τους είχε μόνο μοιράσει κάποιες σημειώσεις, λίγα ακόρντα και κλίμακες, κάποιες μικρές μελωδικές γραμμές πάνω στις οποίες θα αυτοσχεδίαζαν. Και τότε, τα μαγνητόφωνα άρχισαν να γράφουν, με απρόβλεπτα αποτελέσματα.

Στη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας της ηχοληψίας του "Kind of Blue", o Evans έδωσε στον Miles ένα χαρτί με δύο ακόρντα. Ήταν η αρχή του "Blue in Green". Όταν κυκλοφόρησε το άλμπουμ, το κομμάτι αποδιδόταν στο εξώφυλλο αποκλειστικά στον Davis, το αφεντικό!

Οι μαύροι οπαδοί του Miles Davis Sextet αντέδρασαν: δεν τους άρεσε η αντικατάσταση του χαρισματικού μαύρου πιανίστα Red Garland με έναν λευκό μουσικό. Τι λέγαμε για τον ρατσισμό;


25 Ιουνίου 1961 στο Village Vanguard

Η Τέχνη του Τρίο

Το 1959 ο Bill Evans θα σχηματίσει το περίφημο πιάνο τρίο του με τον -αδικοχαμένο λίγο καιρό μετά σε ατύχημα, στην ηλικία των 26 ετών- Scott LaFaro στο μπάσο και τον πιο μελωδικό ντράμερ της cool jazz Paul Motian στα τύμπανα, ηχογραφώντας τα άλμπουμ "Portrait in Jazz", "Waltz for Debby", "Explorations", "Sunday at the Village Vanguard", "Interplay", στα οποία εκφραζόταν μια δημιουργική συνύπαρξη της ευρωπαϊκής μουσικής δωματίου με τον αυτοσχεδιασμό της jazz.

25 Ιουνίου 1961 στο Village Vanguard

Το 1963 ο Bill Evans θα ηχογραφήσει το καθοριστικό για την πορεία του άλμπουμ "Conversations with Myself". Οι συνεργασίες του με τραγουδιστές, όπως η τρυφερή εκφραστική φωνή της Helen Merrill και ο "mr magic" Tony Bennett, έρχονται σαν επιστέγασμα.

Ο ήχος του πιάνου του ήταν ένας διαρκής εσωτερικός στοχασμός, μια ονειροπόληση. Ήταν ένας νεωτεριστής που πειραματίστηκε πατώντας πάνω στα γερά θεμέλια της παραδοσιακής jazz. Πολλοί ήταν οι επίγονοί του. Ο Keith Jarrett, ο Herbie Hancock, ο Brad Mehldau και πολλοί άλλοι ανάμεσά τους.


"Together again", ο δίσκος συνεργασίας με τον Τόνι Μπένετ

Αρμονικός ανανεωτής

Ο Bill Evans θεωρείται από τους κριτικούς σαν ο κύριος μεταρρυθμιστής της αρμονικής γλώσσας της jazz. Η αρμονική του γλώσσα επηρεάστηκε από ιμπρεσιονιστές συνθέτες, όπως οι Claude Debussy και Maurice Ravel.

Ο εθισμός του στην ηρωίνη ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και κορυφώθηκε μετά τον θάνατο του Scott LaFaro. Η φίλη του η Ellaine ήταν επίσης εξαρτημένη. Ο Evans έπρεπε συνήθως να δανειστεί χρήματα από τους φίλους του για να πληρώσει το κομμένο ηλεκτρικό ή το τηλέφωνό του.

"Δεν καταλαβαίνεις, είναι σαν τον θάνατο και σαν τη μεταμόρφωση. Κάθε μέρα ξυπνάς με πόνο σαν τον θάνατο και έπειτα βγαίνεις και παίζεις, και σκοράρεις, κι αυτό είναι μετασχηματισμός. Κάθε μέρα όλη η ζωή μου έρπει σε έναν μικρόκοσμο" έλεγε, όμως ποτέ δεν επέτρεψε στην ηρωίνη να θολώσει τη σχέση του με τη μουσική, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε με τη "μεγάλη λευκή ελπίδα" της δισκογραφικής βιομηχανίας, τον τρομπετίστα Chet Baker.

Η απεξάρτηση που δεν έγινε

Το καλοκαίρι του 1963, μαζί με την Ellaine, άφησαν το διαμέρισμά τους στη Νέα Υόρκη και μετακόμισαν στο σπίτι των γονιών της στη Φλόριντα, κόβοντας για αρκετό καιρό κάθε μορφής εξάρτηση. Αν και ποτέ δεν παντρεύτηκαν επίσημα, ο Bill και η Ellaine ήταν από κάθε άποψη ένα κανονικό ζευγάρι. Η Ellaine σήμαινε τα πάντα γι' αυτόν, ήταν το μόνο άτομο με το οποίο αισθανόταν άνετα.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Bill Evans πιάστηκε στο αεροδρόμιο JFK της Νέας Υόρκης με μια βαλίτσα γεμάτη ηρωίνη. Δεν φυλακίστηκε για πολύ. Αυτός και η Ellaine υποχρεώθηκαν από την Πολιτεία να αρχίσουν θεραπεία απεξάρτησης με μεθαδόνη.

Το 1973, ενώ δούλευε σε ένα κλαμπ στο Redondo Beach της Καλιφόρνια, ο Evans ερωτεύτηκε τη Nenette Zazzara παρά τη μακροχρόνια σχέση του με την Ellaine. Αυτή δεν το άντεξε. Αυτοκτόνησε πέφτοντας στις γραμμές του τρένου. Σαν αποτέλεσμα, ο Evans επέστρεψε στην ηρωίνη. Τον Αύγουστο του 1973, παντρεύτηκε τη Nenette και το 1975 απέκτησαν παιδί. Η νέα οικογένεια έζησε σε ένα μεγάλο σπίτι στο New Jersey.  Έζησαν μαζί μέχρι τον θάνατό του.


1973, σε κλαμπ στο Redondo Beach της Καλιφόρνια

We Will Meet Again

Στην αρχή μιας περιοδείας του την άνοιξη του 1979, έμαθε ότι ο αδελφός του ο Χάρι, που είχε διαγνωστεί με σχιζοφρένεια, είχε αυτοκτονήσει. Ήταν 52 ετών. Τα νέα τον σόκαραν βαθιά, οι συναυλίες ακυρώθηκαν. Το γεγονός αυτό έφερε πιο κοντά τον θάνατό του.

Τον Αύγουστο του 1979 ηχογράφησε το τελευταίο του άλμπουμ, το αφιερωμένο στον αδελφό του "We Will Meet Again", που κέρδισε το βραβείο Grammy λίγο καιρό μετά τον θάνατό του, το 1981.

Ο Bill Evans, ο οποίος τιμήθηκε με 31 υποψηφιότητες για Grammy και 7 βραβεία, πέθανε αθόρυβα το 1980, μόλις στα 51 του χρόνια. Τον είχε καταστρέψει η ηρωίνη. "Η πιο μακρά αυτοκτονία που έγινε ποτέ" είπε ένας ανώνυμος φίλος του.

Στο άλμπουμ "Bill Evans for Lovers" παίζει στο πιάνο το γνωστό παραδοσιακό ιρλανδέζικο κομμάτι "Danny Boy". Ποτέ όμως ο αποχαιρετισμός ενός πατέρα προς τον γιο του δεν ακούστηκε τόσο γαλήνιος. Σαν να τον νανούριζε για τελευταία φορά...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL