Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
Alice Holzhey-Kunz: Κάθε ανθρώπινη ύπαρξη αποκαλύπτεται στο δικό της μηδέν και τη δική της περατότητα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Alice Holzhey-Kunz: Κάθε ανθρώπινη ύπαρξη αποκαλύπτεται στο δικό της μηδέν και τη δική της περατότητα

Η συγγραφέας και ψυχαναλύτρια Alice Holzhey-Kunz, θα βρεθεί για πρώτη φορά στην Αθήνα, σήμερα στις 10.30 π.μ., στην Αίθουσα Λόγου στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5, Αθήνα). Οι εκδόσεις Ευρασία και η Ελληνική Εταιρεία Dasein - Ανάλυσης υποδέχονται την Ελβετίδα ψυχαναλύτρια, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου της Dasein - ανάλυση, Φαινομενολογία, Ψυχοθεραπεία, Ερμηνευτική. Εμείς τη συναντήσαμε και τη ρωτήσαμε για τη δική της ματιά πάνω στα ζητήματα της φιλοσοφίας και της φαινομενολογίας καθώς και της ψυχανάλυσης.

Γεγονός αναμφίβολο είναι πως το ρεύμα της φαινομενολογίας στη φιλοσοφική σκέψη άσκησε μεγάλη επιρροή στην ψυχανάλυση. Ο πατέρας της φαινομενολογίας, Έντμουντ Χούσερλ έφερε στο προσκήνιο μια νέα οπτική πάνω στις έννοιες του φαινομένου και του είναι. Ο μαθητής του Μάρτιν Χάιντεγκερ εντασσόμενος αρχικά σε αυτό το ρεύμα, ακολούθησε αργότερα μια δική του πορεία σχετικά με το ανθρώπινο υποκείμενο ή Dasein, όπως εκείνος το ονόμασε. Εκείνος θέλησε να μιλήσει για όλες τις υπαρκτικές δομές που διέπουν την ανθρώπινη ύπαρξη και δεν αρκέστηκε μονάχα στη διανοητική της σκεύη. Σύμφωνα με όλα αυτά, καθώς και με τα όσα είπε ο Χάιντεγκερ πάνω σε ζητήματα ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας, προσπαθήσαμε να αντλήσουμε απαντήσεις από την προοπτική της Ελβετίδας ψυχαναλύτριας, που συνενώνει δημιουργικά στην προσέγγισή της τον χώρο της φιλοσοφίας και εκείνον της φροϋδικής ψυχανάλυσης.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ Σπύρο Χαλβαντζή

* Διαβάζοντας κανείς τον τίτλο του βιβλίου, εκείνο που αναρωτιέται είναι τι είναι μια Dasein - ανάλυση και τι την διακρίνει από άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Με λίγα λόγια, τι διαχωρίζει την Dasein - ανάλυση από την κλασική ψυχαναλυτική θεραπεία;

Η Dasein - ανάλυση είναι ένας όρος ομπρέλα για (μέχρι σήμερα)τρεις καλά επεξεργασμένες γενικές ιδέες της. Το μόνο κοινό σημείο τους έγκειται στη σχέση τους με τη φιλοσοφία του Μάρτιν Χάιντεγκερ, ως το φιλοσοφικό τους έδαφος. Αλλά, ήδη, ο τρόπος με τον οποίο έχει διαβαστεί και χρησιμοποιηθεί το έργο του Χάιντεγκερ είναι εντελώς διαφορετικός. Το ίδιο ισχύει και για την ψυχανάλυση. Και οι τρεις είναι περισσότερο ή λιγότερο υπόχρεες στον Φρόυντ, αλλά, μόνο περισσότερο ή λιγότερο, και αυτό, πάλι, με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Αλλά, πάντα, πρέπει να προσδιορίζουμε ειδικώς ποια Dasein - ανάλυση λαμβάνουμε υπ’ όψιν: είτε την Dasein - ανάλυση του Λούντβιχ Μπινσβάνγκερ (1881-1966) είτε την Dasein - ανάλυση του Μένταντ Μπος (1903-1990) είτε την Dasein - ανάλυση που εγώ ανέπτυξα από το 1980. Μόνο στη δική μου κατανόηση η Dasein - ανάλυση είναι ένα είδος ψυχανάλυσης καθοδηγούμενη από ενοράσεις της υπαρξιστικής φιλοσοφίας (Κίρκεγκαρντ, Χάιντεγκερ, Σαρτρ) πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση.

* Γνωρίζουμε ότι ο Χάιντεγκερ δεν έπαψε να στοχάζεται περί του μηδενός (Nothing, das Nicht) και περί της περατότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. Η Dasein - ανάλυση πώς διατίθεται στον πάσχοντα, όσον αφορά με τις αποκλειστικά δικές του φιλοσοφικές αλήθειες που τον αφορούν στο είναι του;

Ό,τι λέτε σχετικά με τον στοχασμό του Χάιντεγκερ πάνω στο μηδέν και την περατότητα της ανθρώπινης ύπαρξης είναι αλήθεια μόνο για την ερμηνεία του "Dasein" στο έργο του "Είναι και Χρόνος". Επειδή αναφέρομαι έντονα σε αυτό το έργο, η ανάλυση του Χάιντεγκερ σχετικά με την αγωνία (anxiety, Angst) και την υπαρξιακή ενοχή στο "Είναι και Χρόνος" είναι κατευθυντήριες γραμμές της δικής μου κατανόησης σχετικά με τον ψυχικό πόνο. Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι, δοκιμάζοντας άγχος και ενοχή, κάθε ανθρώπινη ύπαρξη αποκαλύπτεται στο δικό της μηδέν και τη δική της περατότητα - αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να αποφύγουν αυτές τις διαθέσεις. Από τη δική μου θεραπευτική δουλειά με τους ασθενείς, έλαβα την εμπειρία ότι πολλοί από αυτούς, αν όχι όλοι, είναι περισσότερο ευαίσθητοι στις φιλοσοφικές αλήθειες, απ’ ό,τι ο μέσος φυσιολογικός άνθρωπος, αλλά υπερφορτωμένοι από την ευαισθησία τους, και γι’ αυτό υποφέρουν από αυτή σε πολλές μορφές παθολογικών συμπτωμάτων.

* Στα "Σεμινάρια του Τσόλικον" (Zollikon), ο Χάιντεγκερ δείχνει την αντίφαση που διαπερνά το ασυνείδητο στον Φρόυντ. Μια υπό-θεση, κάτι το υποκάτω, δεν συμβαδίζει με τα φαινόμενα που δείχνουν τα ίδια τον εαυτό τους. Στο σημείο αυτό, πως η Dasein-ανάλυση λειτουργεί συμπληρωματικά ως προς εκείνη του Φρόυντ;

Για μένα είναι κεντρικό να συνειδητοποιήσουμε ότι τα "Σεμινάρια του Τσόλικον" έλαβαν χώρα μεταξύ του 1959 και 1969, που σημαίνει πως η σκέψη του άλλαξε αρκετά από τη συγγραφή του "Είναι και Χρόνος" (δημοσιευμένο το 1927). Έτσι, λοιπόν, υπάρχει ένα μεγάλο κενό τού πώς ορίζει τη φαινομενολογία τώρα στα "Σεμινάρια του Τσόλικον" και πως την όρισε στο "Είναι και Χρόνος". Στο "Είναι και Χρόνος" όρισε τη "φαινομενολογία του Dasein" ως "ερμηνευτική" - έναν όρο που ποτέ δεν ανέφερε στα Σεμινάρια του Τσόλικον. Και ακόμη πιο εκπληκτικό: Στο "Είναι και Χρόνος" μπορείτε να διαβάσετε την ακόλουθη πρόταση: "Και ακριβώς επειδή τα φαινόμενα είναι πρωταρχικά και ως επί το πλείστον δεν δίδονται" η φαινομενολογία είναι απαραίτητη (σ. 31). Στην ακόλουθη πρόταση χρησιμοποιεί την έκφραση "καλύπτονται" για το "δεν δίδονται". Αυτό είναι εντελώς αντίθετο με τα Σεμινάρια του Τσόλικον (αλλά και με τον πρώιμο Χούσερλ) όπου "τα φαινόμενα δείχνουν τον εαυτό τους". Έτσι, λοιπόν, η δική μου Dasein - ανάλυση δεν έχει τίποτα να προσθέσει στην ανάλυση του Φρόυντ σε σχέση με την ανάλυση ενός "ασυνειδήτου". Αλλά είναι σημαντικό να δώσουμε, στην υπερβολικά τεκμηριωμένη ιδέα του Φρόυντ πάνω στο ασυνείδητο, μια υπαρξιακή σημασία. Χάρη στην υπαρξιακή ανάλυση του Χάιντεγκερ και Σαρτρ, επίσης, σχετικά με την αυτο-εξαπάτηση, αυτό είναι αρκετά δυνατό.

* Μπορούμε να πούμε ότι η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, από τη δική σας σκοπιά, είναι μια περατή ή μια μη ολοκληρώσιμη διαδικασία;

Μαντεύω ότι υπαινίσσεστε μια πραγματεία γραμμένη το 1937 από τον Φρόυντ με τον τίτλο "Περατή και μη Περατή Ανάλυση". Συμφωνώ με τον Φρόυντ ότι φυσικά η Ανάλυση ως μια μορφή ψυχοθεραπείας ορίζεται πεπερασμένα. Αλλά όταν η Ανάλυση έχει στεφθεί με επιτυχία, η διαδικασία του κριτικού αυτο-αναστοχασμού και της συναισθηματικής αυτο-εμπειρίας που ενεργοποιήθηκαν μαζί με τον θεραπευτή/αναλυτή, ελπίζω ότι θα συνεχιστεί μετά τη θεραπεία και γι’ αυτό είναι μη περατή. Όχι τόσο σπάνια, ασθενείς μετά τη θεραπεία, συνεχίζουν να έχουν έναν "εσωτερικό" διάλογο με τον προηγούμενο θεραπευτή/αναλυτή του. Φυσικά αυτό είναι πολύ διαφορετικό από όλα τα είδη της συμπεριφορικής θεραπείας. Ο στόχος τους δεν είναι να αναζητήσουν περισσότερο αληθινές ενοράσεις, αλλά μια αλλαγή της συμπεριφοράς με τη μάθηση και την άσκηση. Σε αυτές, η διαδικασία ίσως συνεχίζεται απλώς έχοντας στη μνήμη ή χρησιμοποιώντας νοητικές τακτικές και στρατηγικές, μαθημένες από τη θεραπεία.

* Ποιο είναι το πεπρωμένο της Dasein - ανάλυσης σε μια εποχή που τη χαρακτηρίζει η τεχνολογία ή, ακόμη, αν θέλετε, σε μια εποχή που το ανθρώπινο Dasein καλείται να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο ενός συν-είναι με ρομπότ;

Μόνο στην ύστερη σκέψη του, που αντιπροσωπεύεται στα "Σεμινάρια του Τσόλικον", ο Χάιντεγκερ ασκεί αιχμηρή κριτική στη μοντέρνα τεχνολογική σκέψη, που οδηγεί πίσω στον φιλόσοφο Ρενέ Ντεκάρτ, ως τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ανθρωπότητα.

Τώρα στην ερώτησή σας: Νομίζω ότι τίποτα δεν αλλάζει για την Dasein - αναλυτική θεραπεία όσο υπάρχουν ανθρώπινες υπάρξεις που υποφέρουν από εκείνες που αποκαλούνται "ψυχικές διαταραχές". Φυσικά τα έκδηλα παθολογικά τους συμπτώματα ίσως αλλάξουν, αλλά αυτό στο οποίο είναι ευαίσθητες και αυτό από το οποίο υποφέρουν θα παραμείνει περισσότερο ή λιγότερο το ίδιο. Θα καταβάλλονται από άγχος επειδή δεν είναι ερριμμένοι στην κοινή λογική-αίσθημα, και θα υποφέρουν από την απουσία μιας δοσμένης σημασίας ή νοήματος της ζωής που μπορεί να περιμένουν.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL