ΤΗΣ Πόλυς Χατζημανωλάκη
«Επέρασες από τη χώρα που ψήν’ ο ήλιος το ψωμί; Και είδες τους Σκυλοκεφάλους;» τα λόγια του παππού προς τον μικρό Γιωργή στο «Μόνον της ζωής του ταξείδιον» του Γ. Βιζυηνού, όπου με ερωτήσεις και απαντήσεις δίνει στον εγγονό του τις περιγραφές των μυθικών όντων που από «εμπρός είναι άνθρωποι και από πίσω σκύλοι», που «εμπρός μιλάνε και από πίσω γαυγίζουνε». Η εικόνα μιας άγριας και απειλητικής ετερότητας που εισβάλλει υβριδικά -ως ύβρις ως χιμαιρώδης μορφή- στην ανθρώπινη ταυτότητα έρχεται στον νου με την ανάγνωση της συλλογής διηγημάτων του Ανδρέα Μήτσου «Ο Ορφέας και ο Ανδρέας» που κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Είναι και το εξώφυλλο, οι δύο κυνοκέφαλοι en personne, από τη μικρογραφία του Boucicaut Master από το "Βιβλίο των θαυμάτων του κόσμου" του Μάρκο Πόλο και του Ρουστιτσέλο του 15ου αιώνα που σε προδιαθέτει για τις ανοίκειες μεταμορφώσεις, τις απειλές στην ανθρώπινη υπόσταση. Δεν υπάρχει τελικά εγγύηση παρά μόνο αν βουλώσεις τ' αυτιά σου. Αν δεν επιχειρήσεις το ταξίδι όμως, αν δεν ερευνήσεις τη ζωή, αν δεν ανταλλάξεις από την υπόσταση και την τροφή σου, αν δεν ρισκάρεις να μεταμορφωθείς, δεν υπάρχει περίπτωση να φτάσεις ποτέ στην Ιθάκη.
Μια Οδύσσεια λοιπόν η λογοτεχνική δοκιμασία του Ανδρέα Μήτσου στη συλλογή με τα δεκαοκτώ αυτά διηγήματα, όπου κομμάτια του εαυτού θυσιάζονται στην ανταλλαγή με το «Άλλο», όπως ο Οδυσσέας αφήνει στη διαδρομή κάθε φορά κάποιους συντρόφους του. Ακόμα και η ανθρώπινη λαλιά και η μορφή του, προσφορά στο πνεύμα του κυνός στο διήγημα που δίνει τον τίτλο στη συλλογή, ένα ρίσκο, μια θυσία της ανθρωπινότητας προς όφελος μιας οικουμενικής επικοινωνίας - κάτι που αποδεικνύεται ανέφικτο.
Έτσι, η τροφή του -το ψωμένιο πριάρι με το βούτυρο γίνεται τροφή για τους μικρούς συμμαθητές που μαζεύονται σε πρωινή σύναξη για να πάρουν από μια μπουκιά, τα βιβλία του που με κόπο έκλεβε από τη Βιβλιοθήκη της Βασιλικής Πρόνοιας, εκτός από δύο- γίνονται παρανάλωμα πυρός, η ανδρική του ταυτότητα όταν φορά το γυναικείο καπέλο στον καθρέφτη, η ακοή όταν οι ήρωες δεν βουλώνουν τ' αυτιά τους όπως ο Οδυσσέας στη μουσική των κατακτητών, ο σκύλος του όταν τον θυσιάζει στην κοινή παράκρουση, το κοστούμι από κασμίρ του πατέρα του όταν αγαπά και φροντίζει τον σαλό που το έκλεψε και το φορούσε όταν εκείνος σκοτώθηκε στον Εμφύλιο.
Πνεύματα του αλλού εισχωρούν στις αφηγήσεις του, τόσο άμεσες, μινιμαλιστικές θα έλεγα, στιλιστικά άψογες. Χίμαιρες όπως η Μπζιάκα, η αλλόκοτη βατραχίνα με την ουρά που τον κοιτά, το Σερσέγκι, η άγρια καστανή σφήκα που ευθύνεται για τόσους μυστηριώδεις θανάτους στο χωριό, ο Μινώταυρος, φυσικά, που έρχεται και θολώνει το τοπίο στις πόλεις και χάνονται οι παλιοί συμμαθητές. Στο υπόβαθρο δυο σκύλοι απομακρύνονται ντροπιασμένοι. Ο ρόλος του σκύλου είναι καθοριστικός. Η Μπόνι έχει σημαντικό ρόλο σε δύο διηγήματα, μικρά γατάκια που διαβαίνουν σαν τους λιλιπούτειους το σώμα του Γκιούλιβερ -το δικό του- όπως κοιμάται στον μυθικό κήπο με τις πυγολαμπίδες και φυσικά ο Άργος με τον άδικο θάνατο, θύμα της αγριότητας των ανθρώπων, της ανεξιχνίαστης κοινής μας ταυτότητας που ο συγγραφέας πασχίζει, χτυπιέται σαν το ψάρι να συλλάβει.
Μια αίσθηση δέους και θαυμασμού διαβάζοντας τα διηγήματα του Ανδρέα Μήτσου. Τρώει στη Χώρα των Λωτοφάγων, πίνει το κρασί της Κίρκης και μεταμορφώνεται. Μια απόγνωση για την ανθρώπινη συνθήκη, μια αναδρομή στις πιο πολύτιμες εικόνες της παιδικής ηλικίας, τις αφηγήσεις, τις γεύσεις και τα διαβάσματα, μια αίσθηση άγριας πείνας, ένδειας και θαυμαστής δημιουργίας μέσα από τους επικίνδυνους μαίανδρους των περιπλανήσεων ενός αυθεντικού ταξιδευτή, ενός Γκιούλιβερ.
"Ο Ορφέας και ο Ανδρέας"
Διηγήματα
Ανδρέας Μήτσου
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018
169 σελ.
Τιμή 12,00 ευρώ
