Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
Ανανεωμένη η μυθολογία του νουάρ επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ανανεωμένη η μυθολογία του νουάρ επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη

Έντουαρντ Νόρτον, Γουίλεμ Ντεφόε στις «Σκιές του Μπρούκλιν»

Του ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ

«Ανορθόδοξο νεο-νουάρ» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η ταινία «Οι σκιές του Μπρούκλιν», σε σκηνοθεσία του Έντουαρντ Νόρτον, που βγαίνει την ερχόμενη Πέμπτη στις ελληνικές αίθουσες. Βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τζόναθαν Λέθεμ (πρωτότυπος τίτλος «Motherless Brooklyn», στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος, σε μετάφραση Κωνσταντίνου Καλτσά). Για τον ηθοποιό Έντουαρντ Νόρτον είναι η δεύτερη σκηνοθετική δουλειά, σχεδόν είκοσι χρόνια μετά το «Πιστά ερωτευμένοι» (2000). Όχι μόνο σκηνοθετεί, αλλά γράφει και το σενάριο και πρωταγωνιστεί. Ο Νόρτον προσπαθούσε εδώ και χρόνια να μεταφέρει το μυθιστόρημα στην οθόνη. Από την πρώτη στιγμή αποφάσισε να μεταφέρει τους χαρακτήρες του βιβλίου στη δεκαετία του '50 αντί για τη δεκαετία του '90. Με μουσική επένδυση τα τζαζ ακούσματα του '50, ο Νόρτον επικεντρώνει την αφήγηση σε έναν ανορθόδοξο ντετέκτιβ με σύνδρομο Τουρέτ, τον Λάιονελ Έσρογκ (τον υποδύεται ο ίδιος) που αναλαμβάνει να διαλευκάνει τον φόνο του μέντορα και μοναδικού φίλου του, Φρανκ Μίνα (Μπρους Γουίλις). Έχοντας λιγοστά στοιχεία και ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, ο Λάιονελ κινείται από τα τζαζ κλαμπ του Χάρλεμ ώς τις σκληρές φτωχογειτονιές του Μπρούκλιν. Έρχεται αντιμέτωπος με κακοποιούς, διαφθορά σε «υψηλά επίπεδα» αλλά και με τον πιο επικίνδυνο άνδρα της πόλης...

«Με συνεπήρε αυτός ο χαρακτήρας, αυτό το ορφανό παιδί που μεγάλωσε στους κακόφημους δρόμους του Μπρούκλιν, που πάσχει από το σύνδρομο Τουρέτ και έχει ιδεοληπτική και ψυχαναγκαστική διαταραχή», λέει ο Νόρτον. «Έχει μια θετική πλευρά η ψυχαναγκαστική του προσωπικότητα. Δεν μπορεί να αφήσει τα πράγματα ήσυχα, δεν μπορεί να σταματήσει να σκέφτεται πράγματα που δεν βγάζουν νόημα. Οπότε, σαν ντετέκτιβ, έχει τη σταθερή παρόρμηση να ανακαλύψει τι γίνεται γύρω του. Ο Τζόναθαν Λέθεμ δημιούργησε έναν χαρακτήρα αστείο και ταυτόχρονα αιχμηρό, έναν χαρακτήρα που ενστικτωδώς συμπαθείς γιατί βλέπεις βαθιά μέσα του. Πάντα με έλκυαν οι πιο αδύναμοι και αγάπησα τον Λάιονελ... Επιπλέον, πάντα με ενδιέφερε το παρασκήνιο της ανάπτυξης της Νέας Υόρκης στο τέλος της δεκαετίας του '50, όταν η παλιά Νέα Υόρκη έγινε μια μοντέρνα πόλη» εξηγεί ο Νόρτον.

Αποκαλύπτοντας τη διαφθορά

Ο σκηνοθέτης οδηγεί βήμα - βήμα τον ήρωά του στη σύγκρουση με τον Μόουζες Ράντολφ, τον μεγαλοεργολάβο που χτίζει ξανά την πόλη (τον υποδύεται ο Άλεκ Μπάλντουιν). Ο Λάιονελ αποκαλύπτει τη διαφθορά, την ολοκληρωτική καταστροφή τμημάτων της πόλης, μέσα από βρόμικες συμφωνίες, ρατσιστικές τακτικές και διαδικασίες «κάτω από το τραπέζι». Οι αναλογίες με το «Τσαϊνατάουν» του Πολάνσκι είναι προφανείς.

«Το πώς η παλιά Νέα Υόρκη μεταμορφώθηκε σε μοντέρνα πόλη είναι μια σκοτεινή ιστορία» επισημαίνει ο Νόρτον. «Υπάρχουν βιβλία και ντοκιμαντέρ σχετικά με αυτή την εποχή, αλλά δεν έχουμε δει κάποια σχετική ταινία. Πολλά από αυτά που έγιναν στην πόλη πραγματοποιήθηκαν μέσα από μεθόδους που ήταν εντελώς αντιδημοκρατικές, αφού θύμιζαν περισσότερο δικτατορία. Οι γέφυρες, οι δρόμοι και τα στεγαστικά έργα της Νέας Υόρκης κρύβουν τα πιο σκοτεινά μυστικά της πόλης».

Παρ' όλο που ο Λάιονελ είναι εξοικειωμένος με την ωμή πραγματικότητα της ζωής, η ακραία διαφθορά στην καρδιά της πόλης τον αφήνει άφωνο. Όμως, η αποφασιστικότητά του θα τον οδηγήσει να βρει την άκρη του νήματος... Φυσικά, σε κάθε νουάρ ή νεο-νουάρ υπάρχει πάντα ένας πολύ σημαντικός γυναικείος χαρακτήρας: «Ο χαρακτήρας της Λόρα Ρόουζ, που υποδύθηκε τόσο ωραία η Γκούγκου Μπάτα-Ρο, είναι ο συναισθηματικός πυρήνας της ιστορίας», λέει ο Νόρτον.

Η τζαζ απελευθερώνει

«Μια μουσική έκφραση της αυτοσχεδιαστικής, άγριας γλώσσας που συνδέεται με το σύνδρομο Τουρέτ είναι η τζαζ. Απελευθερώνεται μέσα από τη μουσική, που ταιριάζει με το μυαλό του γιατί είναι αναρχική, χαοτική, αλλά και όμορφη».

«Τη δεκαετία του '50, είχες την αίσθηση ότι η Αμερική είναι μια νέα, αισιόδοξη και ιδεαλιστική χώρα. Αλλά το νουάρ κοίταζε κάτω από την επιφάνεια, όπου υπήρχαν πολλά σκοτεινά πράγματα. Και το να βλέπεις τι συμβαίνει στη σκιά είναι εξίσου ενδιαφέρον σήμερα».

Ο συγγραφέας Τζόναθαν Λέθεμ, Νεοϋορκέζος και ο ίδιος, γεννημένος το 1964, μεγάλωσε με τους γονείς του σε ένα κοινόβιο στο Μπρούκλιν. Φανατικός θαυμαστής του Φίλιπ Ντικ, θεωρείται ένας από τους κορυφαίους συγγραφείς της γενιάς του. Το μυθιστόρημά του «Οι σκιές του Μπρούκλιν» είναι ένας φόρος τιμής στις κλασικές ιστορίες ντετέκτιβ, υπερβαίνοντας ταυτόχρονα τα όρια του είδους.

Μιλώντας για το φιλμ νουάρ, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1946, διοργανώθηκε στο Παρίσι μια μεγάλη ρετροσπεκτίβα αμερικανικών ταινιών που είχαν γυριστεί τα προηγούμενα χρόνια (1940-1945) αλλά δεν είχαν προβληθεί στην Ευρώπη λόγω του πολέμου. Στους θεατές (αλλά και στους μελετητές του κινηματογράφου) αποκαλύφθηκε ξαφνικά ένας νέος κόσμος, σκοτεινός αλλά ταυτόχρονα ολοζώντανος, με ολοφάνερες τις στυλιστικές επιρροές από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό. Το νέο ύφος ονομάστηκε νουάρ, προφανώς λόγω των ομοιοτήτων που παρουσιάστηκαν ανάμεσα στις ταινίες και σε ορισμένα μυθιστορήματα που είχαν δημοσιευτεί στα λαϊκά αστυνομικά περιοδικά της δεκαετίας του '30. Στη Γαλλία αυτά τα μυθιστορήματα είχαν μεταφραστεί και κυκλοφόρησαν σε μια αντίστοιχη σειρά γαλλικών περιοδικών υπό τον γενικό τίτλο «Μαύρη σειρά» (Serie noire). Ο όρος φιλμ νουάρ καθιερώθηκε πρώτα από την ευρωπαϊκή κριτική, και μια πρώτη απόπειρα για την τυπολογία του είδους έγινε το 1955, στο βιβλίο των Γάλλων Ραϊμόν Μπορντ και Ετιέν Σομετόν «Πανόραμα του αμερικανικού φιλμ νουάρ 1941–1953». Τα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν αυτές τις ταινίες είναι η τεχνική της αφήγησης, η μορφολογία της κινηματογραφικής εικόνας, η ιδιαιτερότητα των χαρακτήρων. Ο εξπρεσιονισμός, που ήρθε στο Χόλιγουντ με τους Ευρωπαίους σκηνοθέτες που διέφυγαν από το ναζιστικό καθεστώς, αποσαφήνισε την οπτική φόρμα του νουάρ, με την προσθήκη των αμερικανικών τεχνικών καινοτομιών, ιδίως στη χρήση του «βάθους πεδίου»...

Βέβαια, την εποχή που γυρίζονταν αυτές οι ταινίες οι ίδιοι οι Αμερικανοί τις ενέτασσαν στην ευρύτερη κατηγορία του μελοδράματος: ήταν crime melodramas ή απλώς meller, σύμφωνα με την επαγγελματική αργκό...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL