Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
13.4°C18.7°C
3 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.9°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C18.0°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
10 °C
9.9°C14.6°C
2 BF 76%
Ίδε ο άνθρωπος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ίδε ο άνθρωπος

Του Λέανδρου Πολενάκη

Ο Ντόναλντ Τράμπο, σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας, σκηνοθέτης και σεναριογράφος, ήταν ένα από τα αμέτρητα θύματα της υστερικής αντικομμουνιστικής εκστρατείας που εξαπέλυσε στη δεκαετία του '50 εναντίον κάθε προοδευτικού καλλιτέχνη του Χόλιγουντ ο γερουσιαστής Μακάρθι, ιδρύοντας τη διαβόητη “Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών”. Με τροπολογία του Κογκρέσου που προώθησε ο ίδιος, όλοι οι καλλιτέχνες που λάβαιναν την κλήση ήσαν υποχρεωμένοι να παρουσιαστούν μπροστά στην επιτροπή και να καταγγείλουν συναδέλφους τους ως ύποπτους για φιλοκομμουνισμό. Αν δεν το έκαναν, περνούσαν από δίκη, γράφονταν σε μαύρη λίστα και δεν μπορούσαν πια να εργαστούν πουθενά στις ΗΠΑ. Αυτό, παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι της τέχνης, ιδιαίτερα του Χόλιγουντ, είχαν στηρίξει όσο κανείς άλλος, με κάθε τρόπο, τον πολεμικό αντιφασιστικό αγώνα της χώρας τους.

Όσοι κλήθηκαν από την επιτροπή (ανάμεσά τους ο Μπρεχτ!) και αρνήθηκαν να γίνουν καταδότες, βρέθηκαν αποκλεισμένοι από όλες τις δουλειές και έπρεπε να εκπατριστούν για να επιβιώσουν. Ο Τράμπο εγκαταστάθηκε στο Μεξικό, και από εκεί συνέχιζε τη δουλειά του με ψευδώνυμο, μέχρι που τον ανακάλυψαν. Όταν πέρασε η θύελλα, με τον αιφνίδιο θάνατο του Μακάρθι, σταμάτησαν οι διώξεις. Ο Τράμπο επέστρεψε στο Χόλιγουντ, για να συνεχίσει τη δουλειά του, ως σκηνοθέτης πλέον. Διασκεύασε σε σενάριο ένα δικό του αντιπολεμικό μυθιστόρημα του 1939 με τίτλο: “Ο Τζόνι πήρε το όπλο του”, που η δράση του εκτυλισσόταν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, και το μετέφερε με τον ίδιο τίτλο στη μεγάλη οθόνη το 1971, μεσούντος του πολέμου στο Βιετνάμ, για να σημειώσει παγκόσμια καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία.

Το έργο διαφέρει από άλλα ανάλογα, επειδή δεν κάνει εύκολο αντιπολεμικό κήρυγμα αλλά επεκτείνεται σε μια ριζική κριτική των δύο παντοδύναμων πόλων του αμερικανικού συστήματος, του φαρισαϊκού, πουριτανικού θρησκευτικού και του εξίσου στενοκέφαλου, υποκριτικού, επιστημονικού, μέσα από την περίπτωση ενός στρατιώτη που έχει μείνει ολικά ανάπηρος, παράλυτος, τυφλός, κουφός, βουβός, δίχως πρόσωπο, δίχως άκρα, δίχως ταυτότητα, για να καταλήξει πειραματόζωο σε ένα στρατιωτικό νοσοκομείο των ΗΠΑ. Ενώ διατηρεί πλήρη συνείδηση όσων του συμβαίνουν, στερούμενος όλων των αισθήσεων πλην της αφής, αδυνατεί να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο. Εμείς “ακούμε” τη σκέψη του ή τη βλέπουμε ζωντανή σε πανέμορφες εικόνες, κάποτε υπερβατικές, καθώς αναπολεί το ευτυχισμένο παρελθόν του. Μέχρι τη στιγμή που μια ευαίσθητη νοσοκόμα ανακαλύπτει την αλήθεια και του χαρίζει λίγη στοργή, απαλύνοντας το μαρτύριο.

Αυτό είναι το σενάριο της αντιπολεμικής ταινίας, με “κρυφό” θέμα την ψυχή του ανθρώπου, όχι ως αναλώσιμο ποσόν, όπως την μετρούν οι Αμερικανοί, αλλά ως άφθαρτο ποιόν. Αληθινή κόλαση του Τζόνι δεν είναι ο πόλεμος, αλλά η ψευδώνυμη ειρήνη των “τα φαιά φορούντων” φαρισαίων και υποκριτών, που καταγγέλλει ο συγγραφέας με ακόμη μεγαλύτερη οργή και πάθος.

Στο Θέατρο “Altera Pars“ είδαμε τη θεατρική διασκευή της ταινίας από τη Σοφία Αδαμίδου, σε σκηνοθεσία της ηθοποιού Θάλειας Ματίκα, με πρωταγωνιστή τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Τάσο Ιορδανίδη. Μέσα στο ευρηματικό λειτουργικό σκηνικό της Ηλένιας Δουλαδήρη, κάτω από τους άψογους φωτισμούς του Σάκη Μπιρμπίλη, υπό τους ήχους της αρμονικής μουσικής του Τάσου Σωτηράκη, η Αδαμίδου μεταγράφει σε μονόλογο το έργο του Τράμπο, προτάσσοντας εμφατικά, σε πρώτο πρόσωπο το αντιπολεμικό του μήνυμα, που εκφέρεται κανονικά σε πλάγιο λόγο, κάτι που απαιτεί, ασφαλώς, διαφορετική δυναμική και νέες ισορροπίες. Το βάρος πέφτει πλέον στον πρωταγωνιστή, που πρέπει να παίξει ερμηνεύοντας όλους τους “ρόλους”, μετατρέποντας το μέσα σε έξω.

Η σκηνοθεσία της ηθοποιού Θάλειας Ματίκα στον ρόλο του “καλού οδηγού”, βρίσκει τη χρυσή τομή ανάμεσα στον εσωτερικό και στον εξωτερικό χώρο / χρόνο του έργου, ανάμεσα στην αφήγηση και στη δράση... Τα υπόλοιπα, χρώμα, ύφος, ένταση, συναισθηματική φόρτιση κ.λπ., τα “τελειώνει” ο σκηνοθέτης - ηθοποιός Τάσος Ιορδανίδης με τρόπο συναρπαστικό: καθηλωμένος, όρθιος, κυριολεκτικά σφηνωμένος “σταυρωμένος” στο προμηθεϊκό σκηνικό για περισσότερα από ογδόντα λεπτά... Πρόκειται για έναν αληθινό σωματικό και πνευματικό άθλο. Η αγαστή, ομοιοπαθητική, αγαπητική συνεργασία του ζεύγους, έφερε άριστο καρπό.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL