Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
Μια δικαίωση ενενήντα χρόνια μετά...
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μια δικαίωση ενενήντα χρόνια μετά...

Αυτές τις μέρες στο θέατρο “Σταθμός” στο Μεταξουργείο, η Σοφία Φιλιππίδου σκηνοθετεί και επιμελείται καλλιτεχνικά την παράσταση «Μελάχρα το λουλούδι της φωτιάς» του Παντελή Χορν. Πρόκειται για ένα έργο που ανέβηκε για πρώτη φορά το 1909 από τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη και κατέβηκε αμέσως γιατί συνάντησε την έντονη αποδοκιμασία του κοινού. Ένα μικρό σκάνδαλο δηλαδή για την εποχή του.

Η Σ. Φιλιππίδου κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για την παράσταση δημοσιεύει και κοινοποιεί σε διάφορα δημοσιογραφικά σάιτ δικτύωσης σημειώματα σχετικά με την παράσταση, συνεντεύξεις, αποσπάσματα από τις κριτικές της εποχής, δικές της ιδέες που την παρακίνησαν, ένα ανοιχτό αρχείο δηλαδή, που βάζει τον θεατή σε ένα πιο ενεργό ρόλο. Σε μια συνδημιουργία για ένα θεατρικό έργο που δεν παίζεται μόνο επί σκηνής αλλά και στα παρασκήνια. Διαδραματίζεται επίσης σε διάφορα επίπεδα και πτυχές της ψυχής των συντελεστών, των προθέσεών τους, της παιδικής τους ηλικίας, των τραυμάτων τους. Είναι, όπως δηλώνει η Σ. Φιλιππίδου, ένα δημιουργικό γαϊτανάκι ή καλύτερα μια σύνθεση, ένας «αλχημικός γάμος» που αφορά το σκηνικό πάντρεμα του ελληνικού έργου των αρχών του 20ού αιώνα με αποσπάσματα από τον “Ακροβάτη” του Ζενέ, και ποιημάτων του Λόρκα και του Μποντλέρ.

Έπιασα λοιπόν την άκρη του νήματος που δίνει η Σοφία και παρακολούθησα την περασμένη εβδομάδα την παράσταση. Μια πλουμιστή φαντασμαγορία, με παραμυθένιες ακίνητες σκιές που προβάλλονται στον τοίχο, λεπτά αραχνοΰφαντα παραβάν που χωρίζουν τον θεατή από τους ηθοποιούς. Κάποιες φορές, ιντερμέδια με αποσπάσματα από τον Ζενέ, τον Μποντλέρ και τον Λόρκα διαφοροποιούν τη ροή της δράσης και υπογραμμίζουν ταυτόχρονα τον καρναβαλικό και επικίνδυνο χαρακτήρα του έργου.

Εξπρεσιονιστική ατμόσφαιρα

Η Σοφία Φιλιππίδου δημιουργεί μια εξπρεσιονιστική ατμόσφαιρα για να αποδώσει μια ιστορία πάθους, ελευθερίας, απελευθερωμένης σεξουαλικότητας. Διάφορα ερωτικά τρίγωνα επί σκηνής προκαλούν τη μοίρα τους και κρατούν σε εγρήγορση τον θεατή. Είναι άξιο απορίας ωστόσο γιατί το έργο του Παντελή Χορν είχε τέτοια αρνητική αντιμετώπιση όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το 1909, ενώ είναι σαφώς επηρεασμένο από τον «Δωδεκάλογο του γύφτου» του Κωστή Παλαμά.

Ο Παντελής Χορν, αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, έχει ήδη παραπεμφθεί στο Ναυτοδικείο εξαιτίας του προηγούμενου έργου του που είχε τίτλο «Το Ανεχτίμητο» για την ελευθεριότητα της γλώσσας και το ύφος του. Και άλλα έργα του προκαλούν τους κριτικούς και κατεβαίνουν πολύ γρήγορα από τη σκηνή.

Η “Μελάχρα” με έναν προκλητικό τρόπο πλέκει τα πάθη των ανθρώπων σε έναν χώρο εκτός ορίων, σχεδόν εξωπραγματικό. Η ηρωίδα του, ηθοποιός που το σκάει από ένα μπουλούκι και καταλήγει σε έναν καταυλισμό Τσιγγάνων. Πατώντας στο όραμα της ελευθερίας και του προσωπείου του γύφτου - ποιητή για την ανασύσταση της τραυματισμένης εθνικής ταυτότητας, όπως καταδεικνύεται στον “Δωδεκάλογο” δημιουργεί τη δική του εικόνα για έναν ελεύθερο κόσμο: τα σύμβολα της «γυφτιάς», το αμόνι, το καμίνι, το βιολί, η λαγνεία, η ελευθεριότητα των ηθών, γίνονται τα δικά του εργαλεία.

Η αρνητική αντιμετώπιση της “Μελάχρας” από την κριτική της εποχής του έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το όραμα του καλλιτέχνη. Αυτό το όραμα φωτίζει η Σ. Φιλιππίδου στην παράστασή της. Άλλωστε, η ίδια γνωρίζει καλά τα σύμβολα του Χορν. «Γεννήθηκα μέσα στα παλιατζίδικα και στους Τσιγγάνους» λέει συχνά. Με αυτά τα εργαλεία οδηγεί έναν εμπνευσμένο θίασο νέων ανθρώπων σε μια φαντασμαγορική δικαίωση του πάθους του συγγραφέα, που το οικειώνεται και το μετατρέπει σε εργαστήρι δημιουργίας επί σκηνής και έξω από αυτήν.

Η “Μελάχρα” παρουσιάζεται ώς τις 29 Μαΐου στο θέατρο “Σταθμός”. Η Σοφία Φιλιππίδου υπογράφει τη σκηνοθεσία, τη δραματουργική επεξεργασία, τα σκηνικά και κοστούμια. Η μουσική είναι της Ματούλας Ζαμάνη, οι χορογραφίες του Κωνσταντίνου Γεωργόπουλου, οι φωτισμοί του Κώστα Αγγέλου. Τους ρόλους ερμηνεύουν οι Τατιάνα Μελίδου, Γιώργης Παρταλίδης, Ντίνος Φλώρος, Έλενα Μεγγρέλη, Θωμάς Καζάσης, Ρήνος Τζάνης, Δήμητρα Δερζέκου, Σπύρος Δούρος.


Πόλυ Χατζημανωλάκη

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL