Του Λέανδρου Πολενάκη
“Σε είδα να κοιμάσαι και να ξυπνάς / αμέτρητες φορές / Να γελάς, να κλαις, να χαίρεσαι και να λυπάσαι / Σε είδα να μ' αγαπάς και να με αρνιέσαι / Θα σε δω και πάλι / Ο θάνατος / παρακείμενος / αν δεν ήταν / έπρεπε να τον επινοήσουμε / για να έχουμε ζήσει / Μαζί και χώρια”.
Με τους πιο πάνω δικούς μου στίχους, γραμμένους σε χρόνο ανύποπτο, ενσωματωμένους στο μυθιστόρημά μου “Ιστορίες από το χαμένο βιβλίο” (εκδόσεις Ένεκεν, Θεσσαλονίκη, 2010), χαίρομαι που μπορώ να προλογίσω σήμερα την καινούργια δουλειά των ακούραστων εργατών του θεάτρου μας Γιάννη Σταματίου και Ελένης Παπαχριστοπούλου, παλιών συνεργατών του Πίτερ Μπρουκ, στον φιλόξενο Πολυχώρο “Εκστάν” της οδού Καυταντζόγλου 5, στα Κάτω Πατήσια. Καλλιτέχνες που τιμήθηκαν, θυμίζω στον αναγνώστη, με το Βραβείο Ξένου Ρεπερτορίου 2018 της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών για την παράστασή τους “Οι καρέκλες” του Ιονέσκο, από κοινού με τον Γάλλο συγγραφέα και σκηνοθέτη του έργου Πολ Ντενιζόν. Μια παράσταση που συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά με επιτυχία, παράλληλα με το έργο του Ντενιζόν “Η περαστική”, σε σκηνοθεσία του ίδιου. Για τις "Καρέκλες" που δόθηκαν σαν ένα λαϊκό παραμύθι προσιτό σε όλους και σαν μια θυμόσοφη λαϊκή παραβολή, λιτά και απλά, χωρίς περιττά στολίδια ή περίτεχνους διδακτισμούς, έχω ήδη γράψει τη θετική μου γνώμη. Ο λόγος σήμερα είναι για την “Περαστική”.
Το πρώτο, από όσο μπορώ να ξέρω, θεατρικό έργο του πολύπειρου Γάλλου σκηνοθέτη που βλέπει στην Ελλάδα το φως της σκηνής, η “Περαστική”, είναι ένα έργο καθαρού λόγου, μάλιστα λόγου υπερβατικά ποιητικού.
Επικρατεί στην Ελλάδα μια εσφαλμένη μάλλον αντίληψη για το γαλλικό πνεύμα, ότι διακατέχεται τάχα από έναν λογοκρατούμενο “καρτεσιανισμό” του τύπου “δύο και δύο ίσον τέσσερα” ή κάτι ανάλογο. Πρόκειται, βέβαια, για μια εντελώς λαθεμένη αντίληψη, επειδή ούτε ο Καρτέσιος είπε ποτέ τέτοιο πράγμα, ούτε οι Γάλλοι διακρίνονται για τέτοιου είδους απλουστευτικές αναλύσεις (αντίθετα, μάλιστα, ρέπουν στο περίπλοκο), ούτε ο αριθμός δύο (και κάθε άλλος φυσικός αριθμός) ισοδυναμεί πάντα με την απόλυτη, αριθμητική τιμή του. Απόδειξη... το ίδιο το έργο του Ντενιζόν, με την ποιητική δομή του. Εκείνος και Εκείνη, το αιώνιο (πλατωνικό) ανθρώπινο ζεύγος που είναι συγχρόνως μονάδα και πολλαπλότητα. Που, όπως λέει ο ποιητής, “είδαν ο ένας τον άλλο αμέτρητες φορές να κοιμάται και να ξυπνά. Να γελάει, να κλαίει, να χαίρεται και να λυπάται. Να αγαπάει τον άλλο και να τον αρνιέται. Να τον αγαπάει και πάλι. Στο μέγα μυστήριο του χρόνου και στο μέγιστο του θανάτου. Όπου ο θάνατος, αν δεν ήταν παρακείμενος (παρακοιμώμενος), έπρεπε να τον επινοήσουμε, για να έχουμε ζήσει. Μαζί και χώρια.
Αυτή είναι η διάρκεια - διάνοια του έργου του Πολ Ντενιζόν, ένα παρελθόν που είναι παρόν, ένα παρόν που μεταγγίζεται στο μέλλον για να επανακάμψει στον αληθινό παροντικό του εαυτό, σαν ποτάμι στις πηγές του. Ένα θεατρικό δοκίμιο για τον χρόνο και όχι μόνο, μια σπουδή στον άνθρωπο. Που εμψυχώνουν ομοιοπαθητικά, συγκινούν, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν σωστική απόσταση από τους ρόλους, με μοναδική ακρίβεια λέξεων, λόγου, χρόνων, ηχοχρωμάτων εγκλίσεων, πτώσεων ονομάτων και ανορθώσεως πνευμάτων οι δύο έξοχοι ταγμένοι ηθοποιοί μας, γαλλικής, ελληνικής και συνάμα οικουμενικής παιδείας, Γιάννης Σταματίου και Ελένη Παπαχριστοπούλου. Σε θαυμάσια μετάφραση της δεύτερης. Με τα όμορφα σκηνικά- κοστούμια της Μπέττυς Λυρίτη και με τη μοναδική μουσική του Γιάννη Ιωάννου. Δεν έχω να προσθέσω κάτι άλλο. Πηγαίνετε να το δείτε!
