Της Ελευθερίας Ράπτου
Οι δύο πυλώνες θεατρικής επαφής, τη δεκαετία του ΄70 και του ΄80, ήταν διαμεσολαβημένοι από τα λαϊκά μέσα της εποχής, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Οι εκπομπές για παιδιά, όπως ο περίφημος Παραμυθάς του Πιλάβιου, η Ντενεκεδούπολη της Φακίνου με τη μουσική του Μαρκόπουλου, ο Καραγκιόζης του Σπαθάρη (η Θεία Λένα πιο παλιά), η Λιλιπούπολη με τον Χατζιδάκι στο Τρίτο Πρόγραμμα, η Φρουτοπία του Τριβιζά, ενώ για το ενήλικο, ευρύτερο κοινό είχαμε το ονομαστό Θέατρο της Δευτέρας, αλλά και θέατρο ραδιοφωνικό. Ο τρίτος πυλώνας ήταν οι παραστάσεις που έρχονταν κατά καιρούς ως περιοδεύουσες και αποτελούσαν το μείζον γεγονός, φιλοξενούμενες συνήθως σε δημοτικά αμφιθέατρα και μεγάλες κινηματογραφικές αίθουσες.
Η διαμεσολάβηση της τηλεόρασης
Υπήρξα φανατική τηλεθεάτρια και ακροάτρια των αγαπημένων αυτών εκπομπών ως παιδί και έφηβη που μεγάλωσε στην Ξάνθη, μια επαρχιακή πόλη με πολιτιστικές δράσεις, αλλά και με αναγκαστικούς περιορισμούς, ακριβώς λόγω της ετεροβαρούς δομής της επικράτειας. Η παρακολούθηση των εκπομπών ήταν ο συνεπέστερος τρόπος να έρθει σε επαφή ο κόσμος της περιφέρειας με τη θεατρική αύρα του κέντρου, με την τέχνη της παράστασης. Στις γειτονιές παίζαμε θέατρο εξ ακροάσεως και πρότερης τηλοψίας. Υπό αυτή την έννοια, η διαμεσολάβηση της τηλεόρασης, ενός ιδρυτικού intermedium, ενός υποδοχέα και πομπού του θεατρικού γεγονότος, ήταν αποτελεσματικός προωθητικός μηχανισμός για το θέατρο. Η δημοφιλία, για παράδειγμα, του Θεάτρου της Δευτέρας δεν ήταν μόνο εξαιτίας του ρεπερτορίου, των ονομαστών ηθοποιών και σκηνοθετών που φιλοξενούσε το πρόγραμμα. Η δημοφιλία εκκινούσε και από το γεγονός ότι επιτέλους εσύ, ο κάτοικος της ελληνικής εσχατιάς, μπορούσες να δεις θέατρο, έστω και διαμεσολαβημένα, έστω και μέσα από το «κουτί», έστω χωρίς να είσαι οργανικό μέρος του θεατρικού γίγνεσθαι σε έναν κοινό χώρο και χρόνο. Ο θεατής γινόταν κοινωνός μιας «ασύγχρονης - συγχρονικής» θεατρικής εμπειρίας, ικανής όμως να ψυχαγωγήσει και να λειτουργήσει βοηθητικά ή πολλαπλασιαστικά. Επαγωγικά η επίσκεψη στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη θα είχε οπωσδήποτε και θέατρο.
"Επιστράτευση" όλων των μέσων
Μια κρίσιμη μάζα κοινού, μια σπουδαία πρώτη ύλη από μετέπειτα καλλιτέχνες, θεωρητικούς, ακαδημαϊκούς, κριτικούς, ερευνητές, εκπαιδευτικούς, συγγραφείς που δραστηριοποιούνται στο θέατρο φτιάχτηκε από τότε. Αυτή η κρίσιμη μάζα έδωσε υψηλά δείγματα θεατρικής δράσης και ώθησε το ελληνικό θέατρο να κάνει πολλά και σημαντικά βήματα μέχρι και τώρα. Στις έκτακτες συνθήκες που αντιμετωπίζει ο κόσμος του θεάτρου, στη δύσκολη συνέχεια στην οποία όλοι πρέπει να δουλέψουμε χρειάζονται όλα τα εφόδια, όλα τα μέσα. Η τηλεόραση, το Διαδίκτυο, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, το ραδιόφωνο, μπορούν να επιστρατευθούν με επιτυχία στον στόχο διατήρησης και ενδυνάμωσης της θεατρικής δραστηριότητας. Για τη διάχυση υψηλής ποιότητας θεάτρου σε όλη την επικράτεια, τώρα που οι καιροί είναι ξανά «δύσκολοι» και η περιφέρεια σε πολιτιστικό αναβρασμό.
Χρειάζεται όμως να τεθούν όροι και προδιαγραφές, να οριστούν οικονομικές, γεωγραφικές και επιχειρηματικές παράμετροι, να γίνουν συνέργειες, στο πλαίσιο μιας αποτελεσματικής στρατηγικής για τον σύγχρονο πολιτισμό γενικά και το θέατρο ειδικότερα. Στρατηγικής που δεν θα εξαντλείται στη «λογική του πουγκιού», που θα ανοίξει και όποιος προλάβει...
Το θέατρο έχει δείξει ευελιξία ανά τους αιώνες. Έχει και πείσμα και ψυχή. Αυτή την «ψυχή» είναι εθνικά αναγκαίο να την υπερασπιστούμε.
