Του Κυριάκου Π. Λουκάκου
Μετά την επιβεβλημένη «σφράγιση» της δημόσιας επικοινωνίας, οι παρεμβάσεις της στήλης κατ’ ανάγκην υπερακοντίζουν την τεχνική πτυχή θεώρησης των καλλιτεχνικών γεγονότων, αφού καθένα από αυτά που έκτοτε σχολιάζουμε -και θα συνεχίσουμε να το πράττουμε- φέρει τη σφραγίδα της αδιανόητης εξέλιξης που θέλει τον πλανήτη μας «χωρίς μουσική», τουλάχιστον ως αναγκαίο κοινωνικό όρο της θεραπείας της. Είναι εξάλλου αναπόφευκτος ο αναλογισμός της πανδημίας ως ενδεχόμενης «Νέμεσης» για τη δυσφορία μας ενώπιον μιας -σε πρότερες εποχές- ενίοτε μη διαχειρίσιμης προσφοράς εκδηλώσεων. Η δε μετάπτωσή μας και σε χρονικογράφους παραμέτρων, τις οποίες άλλοτε δεν θα διανοούμασταν να περιλάβουμε στο εύρος της ιδιότητάς μας, δεν είναι άσχετη με αυτήν ακριβώς την επίγνωση που, ίσως ακούσια αλλά πάντως εύλογα, χρωματίζει πλέον την επαφή μας με το αντικείμενο.
Σε αυτή τη μοιρολατρική θεώρηση εντάσσουμε και τη σύμπτωση παρακολούθησης των τελευταίων καλλιτεχνικών γεγονότων τής προ «lockdown» εποχής στη χώρα που έχει διασυρθεί στο παρελθόν ως «land without music»! Έχοντας αναχωρήσει ελάχιστες ημέρες μετά την απαγόρευση των δημοσίων θεαμάτων στην Ελλάδα, ταξιδέψαμε στο θεσμικά ανέμελο ακόμη Ηνωμένο Βασίλειο με έντονη την αίσθηση μιας στενής χρονικής καταδίωξης από την «πυρκαγιά» των επιδημιολογικών εξελίξεων. Όχι μόνο για τη διαθεσιμότητα των διάσημων καλλιτεχνών που μας έφεραν στο Λονδίνο επ’ ευκαιρία ενός «Φιντέλιο» που ήδη πραγματευθήκαμε, αλλά και για την ίδια την πραγματοποίηση των παραστάσεων. Με ανάλογη λοιπόν, οιονεί εσχατολογική φόρτιση, αδράξαμε την υγειονομικά ριψοκίνδυνη «τελευταία» ευκαιρία μιας επίσκεψης στην English National Opera, τη δεύτερη αλλά όχι λιγότερο σημαντική από την άλλη, τη Βασιλική, της βρετανικής πρωτεύουσας. Η διαχρονικά διακριτή πορεία καθενός από τα δύο αυτά σημαντικά λυρικά θέατρα δεν επιβεβαιώθηκε πάντως όσον αφορά τις συνθήκες στενότατου συγχρωτισμού, στον οποίο και οι ίδιοι συμβάλαμε. Συνθήκες ικανές να απελπίσουν κάθε λοιμωξιολόγο και υπεύθυνο πολιτικής προστασίας, αρμόδιο για τον περιορισμό μιας αόρατης, αλλά, όπως αποδείχθηκε, ήδη ακμάζουσας και εκεί πανδημίας.
Κοινή διαπίστωση, λοιπόν, τόσο για την χωρίς κενές θέσεις αν και οικονομικά «αλμυρή» παράσταση του «Φιντέλιο», στο Κόβεντ Γκάρντεν όσο και για την προσιτή εκείνη της «Μαντάμ Μπατερφλάϋ», που παρακολουθήσαμε στην ENO, καθώς και για άλλα μουσικά και / ή ακαδημαϊκά γεγονότα που επισκεφθήκαμε, από μικρή εκκλησία των λονδρέζικων περιχώρων μέχρι το περιώνυμο Royal College of Music, αποτέλεσε το γενικό και αυθόρμητο κλίμα εναντιωματικής ευφορίας και κοινωνικότητας, με χειραψίες, εναγκαλισμούς και ασπασμούς που εισπράξαμε παντού (και στις pub των μεθεορτίων!) από κατά τα λοιπά διαβόητους -ως ελάχιστα εκδηλωτικούς- Άγγλους.
Αλλά επί του θέματος! Όσο και αν εκ πρώτης όψεως ξενίζει, η English National Opera αποτελεί «ελεήμονα» (charitable) φιλανθρωπική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης που δημιουργήθηκε στην τελευταία βικτωριανή εποχή. Παρά την εξαρχής απήχησή της, δεν ενέδωσε σε επανειλημμένες προτάσεις συγχώνευσης με την Βασιλική Όπερα. Από το δικό της αρχικό σχήμα ωστόσο ξεπήδησαν και εν συνεχεία αποκολλήθηκαν το Εθνικό Θέατρο και το Βασιλικό Μπαλέτο. Επιδίωξη του Οργανισμού ήταν ανέκαθεν η διάδοση του Θεάτρου, πρόζας και όπερας, στην εργατική τάξη και σε αυτόν οφείλεται η δημιουργία ιστορικών παραστατικών χώρων, όπως το Old Vic και το Sadler’s Wells. Τελικά το λυρικό θέατρο στεγάσθηκε, εν έτει 1968, ευρύχωρα και κεντρικά, στο Coliseum, επτά χρόνια προτού υιοθετηθεί η τρέχουσα επωνυμία του, που εισηγήθηκε ως μέλος της διοίκησής του ο Κόμης (Earl) του Harewood, οικείος στους μελομανείς κατεξοχήν από τις τηλεοπτικές συνεντεύξεις που του είχε παραχωρήσει στο BBC η Μαρία Κάλλας. Μετακλήσεις σαν τη δική της εξάλλου,, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, υπαγόρευσαν στη Βασιλική Όπερα να εγκαταλείψει την αγγλική γλώσσα για τις παραστάσεις της και διευκόλυναν την αποκρυστάλλωση του «εθνικού» χαρακτήρα της ΕΝΟ...
