Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C23.6°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.4°C22.5°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C19.9°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
24 °C
21.0°C24.8°C
4 BF 46%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.9°C23.5°C
3 BF 40%
Ποιους αρχαιολόγους χρειαζόμαστε;
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ποιους αρχαιολόγους χρειαζόμαστε;

Της Αγγελικής Κοτταρίδη*

Εν ενεργεία από το 1848, η Αρχαιολογική Υπηρεσία είναι ίσως η παλαιότερη υπηρεσία του ελληνικού κράτους. Τα στελέχη της εγκαλούνται συχνά ότι εμποδίζουν την ανάπτυξη, Άλλοτε πάλι επαινούνται διότι είναι αυτοί που έσωσαν ό,τι γλίτωσε.

Η αλήθεια είναι ότι στις πλάτες των αρχαιολόγων που στελεχώνουν την Α.Υ. πέφτει κατά το σύνταγμα το βάρος της διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα μνημεία, το πολύπαθο και άκρως ευάλωτο σώμα της μνήμης, ανήκουν σε όλους και σε κανέναν. Κατ’ εξοχήν δημόσιο αγαθό, οφείλουμε, αναλαμβάνοντας το σισύφειο έργο της ανάσχεσης του νόμου της φθοράς, να τα παραδώσουμε στους επερχόμενους σώα από τις μυλόπετρες αντικρουόμενων συμφερόντων, ανεξάρτητα από μεταβαλλόμενες ερμηνείες και ιδεολογικοπολιτικές χρήσεις ή καταχρήσεις.

Ευτυχώς η πολυεπίπεδη σημασία της μνημειακής κληρονομιάς έχει πια αναγνωριστεί. Μνημεία, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι θεωρούνται σημεία αναστοχασμού και ανάδρασης, πόλοι εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας που συνεισφέρουν ουσιαστικά στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών και φυσικά σημαίνοντες μοχλοί αειφόρου ανάπτυξης, ενώ οι ανασκαφές, τα έργα συντήρησης, αναστήλωσης και ανάδειξης, η δημιουργία μουσείων και εκθέσεων αποτελούν μια καθόλου ευκαταφρόνητη οικονομική δραστηριότητα.

Με σκοπό τη βέλτιστη διαχείριση των πόρων και το όφελος των μνημείων και της επιστημονικής έρευνας, θεσπίστηκε το 1992 η μέθοδος υλοποίησης αρχαιολογικών έργων με αυτεπιστασία, η οποία σφυρηλατήθηκε στο καμίνι της γραφειοκρατίας των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, αλλά και των μνημονιακών νόμων της κρίσης, έγινε αποδεκτή και αποδείχτηκε εξαιρετικά αποδοτική και τον Μάρτιο του 2019 θωρακίστηκε νομοθετικά διευρύνοντας το πεδίο εφαρμογής της.

Εκατοντάδες έργα πολλών εκατομμυρίων ευρώ υλοποιήθηκαν και υλοποιούνται με αρχαιολογική αυτεπιστασία και αλλάζουν τον αρχαιολογικό χάρτη της χώρας: τεράστιες σωστικές ανασκαφές, εκθέσεις μουσείων, μνημεία και χώροι που αποδίδονται στο κοινό, ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, ψηφιακές εκδόσεις, δημοσιεύσεις, έργα διεπιστημονικά, όπου κεντρικό ρόλο έχουν οι αρχαιολόγοι ως συμμετέχοντες, συντονιστές και επιβλέποντες, αλλά και ως διευθύνοντες, υπόλογοι για τα πάντα.

Όλα αυτά προϋποθέτουν ιεράρχηση, σχεδίαση, ωρίμανση, μελέτες, χρονοδιαγράμματα, σκληρή γραφειοκρατική διαχείριση, δράσεις και συνέργειες που δεν διδάσκονται, αλλά μαθαίνονται στην πράξη. Ο ειδικός επιστημονικός, διοικητικός, διαχειριστικός χαρακτήρας όλων αυτών είναι προφανής και αντικειμενικά μετρήσιμος, ωστόσο αυτό φαίνεται να μην βολεύει κάποιους.

Ο νέος νόμος για τις κρίσεις στο Δημόσιο, εξαιρώντας «ειδικούς» κλάδους, υπερμοριοδοτεί τα τυπικά προσόντα [βασικό πτυχίο 40 μόρια, διδακτορικό 120, ετήσιο (!!!) μεταπτυχιακό 60, πτυχίο διετούς Σχολής Δημόσιας Διοίκησης 100], υπομοριοδοτεί καταφανώς την εμπειρία (δέκα χρόνια σε θέση ευθύνης 41,25) και μηδενίζει το παραγόμενο έργο, που δεν προσμετράται και δεν μοριοδοτείται καθόλου.

Δεν ξέρω αν και ποιους κλάδους μπορεί αυτό το σύστημα να αναβαθμίσει, θεωρώ όμως προφανές ότι τιμωρεί όσους δουλεύουν για την υπηρεσία, πριμοδοτώντας όσους ασχολούνται πρωταρχικά με την προσωπική τους εξέλιξη.

Και ακόμη χειρότερα: οι απόφοιτοι της ΣΔΔ μπορούν να κατέχουν θέσεις ευθύνης παντού, ανεξαρτήτως ειδικότητας. Οι μηχανικοί του Δημοσίου (ΕΜΔΥΔΑΣ) επισημαίνουν ότι έτσι μπορεί να βρεθεί μη μηχανικός να αποφασίζει για τεχνικά έργα με ανυπολόγιστες συνέπειες. Το ίδιο ισχύει και για τα αρχαιολογικά έργα, εφόσον μη αρχαιολόγος απόφοιτος ΣΔΔ με ένα ετήσιο μεταπτυχιακό (40+100+60=200) αποκλείει διδάκτορα αρχαιολόγο (40+120=160) και βρίσκεται να διευθύνει ανασκαφές κ.λπ.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων στη συζήτηση του νόμου για τις κρίσεις το 2016 τόνισε την ανάγκη να συνεκτιμηθούν τα ειδικά προσόντα του κλάδου. Δυστυχώς στη σχετική προκήρυξη του περυσινού Αυγούστου που αποσύρθηκε λόγω λαθών, δεν υπήρχαν ούτε ειδικά προσόντα ούτε ειδικό έργο...

Αναγνωρίζοντας τις καταστροφικές συνέπειες που θα έχει η αποδόμηση του ουσιαστικού αρχαιολογικού έργου, τριάντα αρχαιολόγοι διευθυντές, είκοσι οκτώ από τους οποίους υπηρετούν σε Εφορείες της περιφέρειας (η συντριπτική πλειονότητα διδάκτορες, ανάμεσά τους και ο κάτοχος των περισσότερων τυπικών προσόντων στον κλάδο, οι υπόλοιποι με μεταπτυχιακές σπουδές στην αρχαιολογία) στείλαμε επιστολή προς την πολιτική ηγεσία επισημαίνοντας την ανάγκη άμεσης διενέργειας των κρίσεων, με αναπροσαρμογή βεβαίως των κριτηρίων στο ειδικό έργο και τα ειδικά προσόντα του κλάδου, ενώ πριν από μόλις δέκα μέρες η Γενική Συνέλευση του ΣΕΑ αποφάσισε ότι πρέπει άμεσα να εκδοθεί το Π.Δ. που θα ορίζει τα του ειδικού βαθμολογίου του κλάδου σε εφαρμογή του υφιστάμενου νόμου (Ν. 2947/2001).

Αυτό δεν άρεσε σε κάποιους που αλλιώς τα είχαν σχεδιάσει και ξεκίνησε η γνωστή τακτική της λάσπης στον ανεμιστήρα…

Όμως το ζήτημα δεν είναι οι προσωπικές φιλοδοξίες κανενός. Το ερώτημα είναι ποια Αρχαιολογική Υπηρεσία και ποιους αρχαιολόγους χρειαζόμαστε. Επιστήμονες ενεργούς, που χαίρονται να παράγουν έργο, που μάχονται για τα μνημεία, τα αγαπούν, τα μελετούν, τα φροντίζουν και τα αποδίδουν στους πολίτες, ή μανδαρίνους σφραγιδοφύλακες, κυνηγούς μορίων και τυπικών προσόντων που βλέπουν την επαρχία σαν τιμωρία;

Ύστερα από 42 χρόνια δουλειάς στο πεδίο και έχοντας δεχτεί από την Ελληνική Δημοκρατία την ύψιστη τιμή για το έργο μου πριν καν αναλάβω θέση διευθυντού -τιμή που ανήκει στο σύνολο του κλάδου των μαχόμενων αρχαιολόγων- για μένα η απάντηση είναι εύκολη... Αναρωτιέμαι όμως τι σκέφτονται οι υπόλοιποι...

* Η Αγγελική Κοτταρίδη είναι δρ αρχαιολόγος, προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας

Επιστήμονες ενεργούς, που χαίρονται να παράγουν έργο, που μάχονται για τα μνημεία, τα αγαπούν, τα μελετούν, τα φροντίζουν και τα αποδίδουν στους πολίτες, ή μανδαρίνους σφραγιδοφύλακες, κυνηγούς μορίων και τυπικών προσόντων που βλέπουν την επαρχία σαν τιμωρία;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL