Ρεπορτάζ: Μαρούλα Πλήκα
Την ερχόμενη Τετάρτη, σύμφωνα με πληροφορίες, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) θα κληθεί να αποφασίσει για το αν θα βάλει την υπογραφή του στην καταστροφή ενός βυζαντινού μνημείου τεράστιας αξίας και μάλιστα κατά παράβαση του αρχαιολογικού νόμου ή όχι. Ο λόγος για τη βυζαντινή Μέση Οδό στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης, που το ξήλωμά της δρομολογείται όχι γιατί δεν υπάρχει τεχνικός τρόπος διατήρησής της, αυτό πια ουδείς το αμφισβητεί, αλλά για πολιτικοοικονομικά συμφέροντα.
Χθες από τη Θεσσαλονίκη η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, που δυστυχώς στο παρελθόν έχει συνδέσει το όνομά της με την αποκαθήλωση της βυζαντινής Μέσης Οδού που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη, ανακοίνωσε ότι η διοίκηση της Αττικό Μετρό έστειλε στο υπουργείο της τη μελέτη κατασκευής του σταθμού που περιλαμβάνει την απόσπαση των αρχαιοτήτων. Δεν είπε τίποτε περισσότερο και ουδείς γνωρίζει αν αυτή η μελέτη προβλέπει και την επανατοποθέτησή των αρχαιοτήτων, μετά την κατασκευή του σταθμού, ή αν σταματά στο ξήλωμα, όπως εκείνη του 2014. Η υπουργός δήλωσε, πάντως, ότι θα ακολουθηθεί διαδικασία - εξπρές σε αυτήν την υπόθεση από της υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ.
«Η Αττικό Μετρό Α.Ε. καταθέτει σήμερα (σ.σ.: χθες) τον φάκελο και θα δούμε τι θα αποφασίσει το ΚΑΣ. Πρόθεση όλων είναι να ξεκαθαρίσει άμεσα το τοπίο για τον σταθμό Βενιζέλου του μετρό. Το συντομότερο θα επιδιώξουμε να εισαχθεί, λόγω της κρισιμότητάς του, το θέμα της εξέτασης του φακέλου και είναι πιθανό να έχουμε συνεδρίαση και απόφαση ακόμη και μέσα στην επόμενη εβδομάδα», ανέφερε η Λ. Μενδώνη, λίγο πριν τη συνάντησή της με τον περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολο Τζιτζικώστα.
Ο τελευταίος έσπευσε να επισημάνει ότι το σύνολο των (σ.σ.: «γαλάζιων» και εν πολλοίς άσχετων με το μετρό) παραγωγικών φορέων της Θεσσαλονίκης με ψήφισμά τους στηρίζουν τα σημερινά σχέδια της Αττικό Μετρό για απόσπαση των αρχαιοτήτων. Μάλιστα υποστήριξε ότι αυτή είναι «η μία και μόνη ρεαλιστική λύση εάν θέλουμε αυτή η πόλη να αποκτήσει μετρό τα επόμενα 2,5 χρόνια. Δεν υπάρχει καμία άλλη λύση που να το επιτρέπει αυτό». Πρόσθεσε, επίσης, σε δραματικό τόνο ότι «η Θεσσαλονίκη δεν αντέχει άλλο» και ζήτησε από την υπουργό και όλους τους συναρμόδιους φορείς «να προχωρήσουν οι διαδικασίες και να ολοκληρωθούν το συντομότερο». Η Λ. Μενδώνη δεν σχολίασε κάτι επ' αυτού, εξάλλου μόνη της διαβεβαίωσε ότι θα προωθηθεί το θέμα στο ΚΑΣ το συντομότερο δυνατόν και κατά πάσα πιθανότητα εντός της ερχόμενης εβδομάδας.
Χωρίς σοβαρό αντίλογο
Στη συνεδρίαση του ΚΑΣ, όπως όλα δείχνουν, δεν θα υπάρχει ισχυρός αντίλογος για την υπεράσπιση της τεχνικής λύση με την κατά χώρα παραμονή των αρχαιοτήτων. Πάντως η Κίνηση Πολιτών για τη Διάσωση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα ζητήσει να εκπροσωπηθεί για να υπερασπιστεί τη λύση «και αρχαία και μετρό» που δόθηκε το 2017. Δηλαδή ζητάει να μην αλλάξουν οι αποφάσεις των πρώην ΥΠΠΟ του ΣΥΡΙΖΑ Αρ. Μπαλτά και Λ. Κονιόρδου και ο σταθμός να κατασκευαστεί με την τεχνική λύση που δόθηκε από την προηγούμενη διοίκηση της Αττικό Μετρό. Λύση που έχει μελετηθεί, άρχισε να εφαρμόζεται και «πάγωσε» μετά τις εκλογές και την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από τη Ν.Δ.
Συγχρόνως η Κίνηση Πολιτών προετοιμάζει το νομικό της «οπλοστάσιο» για νέα προσφυγή στη Δικαιοσύνη, στην απευκταία περίπτωση που το ΚΑΣ δεν σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και αλλάξουν οι υπουργικές αποφάσεις του 2017, με τις οποίες αποφασίστηκε η κατασκευή του σταθμού με την κατά χώρα παραμονή των αρχαιοτήτων. Βέβαιο είναι ότι όλοι οι αρχαιολόγοι του ΚΑΣ γνωρίζουν ότι καλούνται να ανατρέψουν προηγούμενη απόφαση του οργάνου για τη διάσωση της Μέσης Οδού, όπως και ότι υπάρχει και μάλιστα με έτοιμες μελέτες η τεχνική λύση για την κατασκευή του σταθμού με την κατά χώρα παραμονή των αρχαιοτήτων.
Το ερώτημα είναι...
«Θα βρεθεί, άραγε, αρχαιολόγος στο ΚΑΣ που θα εγκρίνει την αλλαγή της ισχύουσας απόφασης της υπουργού Πολιτισμού του 2017, που προβλέπει την κατά χώραν ανάδειξη των αρχαιοτήτων. Θα βρεθεί δηλαδή αρχαιολόγος στο ΚΑΣ που θα εγκρίνει την καταστροφή ενός τέτοιας έκτασης και αξίας μοναδικού αρχαιολογικού ευρήματος, όταν το μετρό της Θεσσαλονίκης μπορεί να κατασκευαστεί με τα ευρήματα κατά χώραν, εφόσον υπάρχει λύση η οποία έχει εγκριθεί, μελετηθεί και έχει αρχίσει να εφαρμόζεται, η οποία επιτρέπει την in situ παραμονή του μοναδικού αρχαιολογικού ευρήματος;» αναρωτιέται -και σωστά- ο πρώην πρόεδρος της Αττικό Μετρό και μέλος της Κίνηση Πολιτών Γιάννης Μυλόπουλος. Μάλιστα σε ανάρτησή του στο Facebook παρουσιάζει μια σειρά φωτογραφιών από το Λεύκωμα «Μετρό_ντας την Ιστορία της Θεσσαλονίκης» με τα ευρήματα της Βενιζέλου και σχολιάζει ότι το ΚΑΣ «θα κληθεί σύντομα να αποφασίσει την απόσπαση και απομάκρυνσή τους από τη θέση που βρέθηκαν, με σοβαρό κίνδυνο για την ακεραιότητά τους».
Εξηγεί, επίσης, ότι «πρόκειται για ολόκληρο σύμπλεγμα αρχαιολογικών ευρημάτων, για το βυζαντινό σταυροδρόμι της Θεσσαλονίκης, τη διασταύρωση των οδών Decumanus Maximus & Cardo. Πρόκειται δηλαδή για το κεντρικότερο σημείο της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης, ένα τμήμα της πόλης της εποχής εκείνης, που εκτείνεται σε έκταση 1,5 στρέμματος και συμπεριλαμβάνει μαρμαρόστρωτους δρόμους, πεζοδρόμια, υδραυλικά έργα, καταστήματα και κτήρια και μια τετράπυλη αψίδα, αντίστοιχη της αψίδας του Γαλερίου, της γνωστής Καμάρας».
Πάνε για αναπαράσταση και όχι επανατοποθέτηση
Αν και δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς περιλαμβάνει η μελέτη που πήγε στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές η Αττικό Μετρό δεν σχεδιάζει ακριβώς την επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου εκεί όπου βρέθηκαν, αλλά ουσιαστικά μια αναπαράσταση ενός τμήματος της βυζαντινής Μέσης Οδού, σε άλλο επίπεδο του σταθμού. Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η μελέτη που έγινε για τις καθιζήσεις που θα προκαλούσε η μέθοδος με την κατά χώρα παραμονή των αρχαιοτήτων και στην οποία «πόνταρε» πολύ ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό Ν. Ταχιάος για να κινδυνολογήσει ότι η λύση που δόθηκε το 2017 είναι επισφαλής, τελικά δεν απέδωσε τα αναμενόμενα.
Το ξήλωμα της Μέσης Οδού δρομολογείται όχι γιατί δεν υπάρχει τεχνικός τρόπος διατήρησής της στον σταθμό του μετρό, αυτό πια ουδείς το αμφισβητεί, αλλά για πολιτικοοικονομικά συμφέροντα
