Ακούγεται στερεοτυπικό, αλλά η επιστήμη και η τεχνολογία οφείλουν να τίθενται στην υπηρεσία της κοινωνίας. Το ερώτημα είναι αν υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που αποτελούν κατευθυντήριες γραμμές για την έρευνα, ώστε αυτή να τεθεί στην υπηρεσία της κοινωνίας. Τι εννοούμε όταν λέμε υπηρεσία και τι εννοούμε όταν λέμε κοινωνία; Υπάρχουν πολλά ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία, προκειμένου να αποτυπωθούν, πρέπει να ξεκαθαριστεί ποιους αφορούν και ποια αιτήματα ικανοποιούν. Το να είναι η επιστήμη και η τεχνολογία ωφέλιμες δεν μπορεί να αποτελεί το κεντρικό κριτήριο, καθώς η ωφελιμότητα από μόνη της μπορεί να έχει πολλές, ακόμη και αρνητικές, συμπαραδηλώσεις. Μέρος της συζήτησης, επομένως, πρέπει να είναι η πολιτική και ηθική διάσταση της έρευνας. Ποια είναι τα πολιτικά και ηθικά κριτήρια σύμφωνα με τα οποία τα παράγωγα των επιστημών και της τεχνολογίας φτάνουν σε όλους και όλες; Στην εκδήλωση «Επιστήμη και τεχνολογία στη δημόσια σφαίρα», την οποία συνδιοργάνωσαν το «Πρίσμα», η SciFY και το INNOVATHENS στην Τεχνόπολη, στο Γκάζι, τέθηκαν ενδελεχώς ζητήματα πολιτικής και ηθικής διάστασης. Αναπόφευκτα, το ηθικό και πολιτικό πρόσημο αποτελούν τις κατευθυντήριες γραμμές της έρευνας και οι επιστήμονες οφείλουν να συμμετέχουν σε έναν ευρύτερο διάλογο με την κοινωνία χωρίς να εξαντλούν την εργασία τους στο «αποστειρωμένο» περιβάλλον του εργαστηρίου. Δεν είναι τυχαίο ότι τις τελευταίες δεκαετίες οι επιστήμονες των λεγόμενων «σκληρών επιστημών» συνεργάζονται στενά με ειδικούς από τις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Καλό είναι να θυμόμαστε, ωστόσο, ότι πρέπει να ισχύει και το αντίστροφο, δηλαδή να είναι επιστημονικά καταρτισμένοι και οι άνθρωποι που παίρνουν πολιτικές αποφάσεις για την έρευνα. Αυτό είναι και το βασικό επιχείρημα του παρακάτω βίντεο.
Δημήτρης Πετάκος
