Την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή το νομοσχέδιο για την αναμόρφωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, το πλαίσιο του οποίου έχει μείνει αμετάβλητο από το 1952! Το όλο εγχείρημα ξεκινά και από τη μετονομασία του ΠΔΕ σε Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, ενώ το πλαίσιο δημιουργήθηκε υπό την επίβλεψη του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Οικονομίας Γιάννη Δραγασάκη και την τεχνική υποστήριξη του γενικού γραμματέα Τάκη Κορκολή.
Βάσει των νέων διατάξεων, το ΕΠΑ θα είναι πενταετούς διάρκειας και όχι ετήσιο, όπως ισχύει έως σήμερα για το ΠΔΕ. Με τον τρόπο αυτό, το υπουργείο εκτιμά ότι θα υπάρχει σαφώς καλύτερος και πιο στοχευμένος σχεδιασμός, ενώ θα υπάρξουν και δομές παρακολούθησης, όπως αυτές του ΕΣΠΑ, ώστε να αποτρέπονται φαινόμενα κατάχρησης των πόρων του.
Οι πιο βασικές αλλαγές του πλαισίου θα είναι οι εξής:
* Το νέο ΕΠΑ θα συνδέεται άμεσα με την εθνική αναπτυξιακή στρατηγική που για πρώτη φορά έχει η Ελλάδα.
* Πριν την οριστικοποίησή του θα δίνεται σε δημόσια διαβούλευση, κατά την οποία θα μπορούν να εκφράζουν παρατηρήσεις οι ενδιαφερόμενοι.
* Δίνεται θεσμικά η δυνατότητα στους εμπλεκόμενους φορείς να προτείνουν οι ίδιοι προγράμματα.
* Η παρακολούθηση και ο έλεγχος της υλοποίησης των προγραμμάτων θα γίνεται σε πραγματικό χρόνο μέσω πληροφοριακού συστήματος που θα τεθεί σε λειτουργία το επόμενο διάστημα.
Η σημερινή κατάσταση
Οι δυσλειτουργίες του σημερινού πλαισίου που κληρονομήθηκε είναι εμφανείς. Με βάση τα στοιχεία της 31ης.12.2018, τα εγκεκριμένα έργα στο εθνικό σκέλος του ΠΔΕ είναι κοντά στα 5.000, με προϋπολογισμό 26,5 δισ. και με ανεκτέλεστο κοντά στα 13 δισ. Με βάση το έτος πρώτης ένταξης των έργων στο ΠΔΕ, τα 696 έργα με προϋπολογισμό 9,6 δισ. εντάχθηκαν πριν το 2010 και έχουν ανεκτέλεστο κοντά στα 1,5 δισ.
Με βάση τον λόγο πληρωμών προς τον προϋπολογισμό των ενταγμένων έργων, από τα στοιχεία που μελετήθηκαν, προκύπτει ότι παραπάνω από τα μισά έργα βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, ενώ μόλις το 19% φαίνονται ολοκληρωμένα με βάση τις πληρωμές.
Άλλωστε, αξίζει να σημειωθεί ότι:
α) 939 έργα (19% του συνόλου των εγκεκριμένων έργων) με προϋπολογισμό 3,5 δισ. παρουσιάζονται σήμερα ολοκληρωμένα.
β) 1.461 έργα (29% του συνόλου των εγκεκριμένων έργων) με προϋπολογισμό 6,4 δισ. δεν έχουν ξεκινήσει έως σήμερα (πληρωμές = 0).
Τέλος, ως προς την υφιστάμενη κατάσταση των εγκεκριμένων έργων αναφέρεται στο εθνικό ΠΔΕ ότι έργα με προϋπολογισμό 5,5 δισ. (21% του συνολικού προϋπολογισμού) αφορούν έργα με μη αναπτυξιακό χαρακτήρα
Βάσει των διατάξεων που ενσωματώνει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, το ΕΠΑ περιλαμβάνει διαδικασίες διαβούλευσης και έχει σημαντικά αποκεντρωτικό χαρακτήρα, καθώς προβλέπεται ότι οι φορείς θα διαχειρίζονται οι ίδιοι την εφαρμογή και τους πόρους του δικού τους επιμέρους τομεακού ή περιφερειακού προγράμματος.
Αναπτυξιακή στρατηγική
Η κατάρτιση του ΕΠΑ βασίζεται στις κατευθύνσεις και τις εκάστοτε ανάγκες που προκύπτουν από τη χάραξη της εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής, η οποία ορίζεται ως «ένα κείμενο αρχών που περιλαμβάνει τις βασικές κατευθύνσεις μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης της χώρας, καθώς και τα προβλεπόμενα μέτρα και τις δράσεις για την υλοποίηση της επιδιωκόμενης ανάπτυξης".
Το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης υλοποιείται με τους εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, που προσδιορίζονται από τον υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης με απόφασή του σε πολυετή βάση.
Πορεία e-παρακολούθησης
Η ενεργοποίηση του προγράμματος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:
* Την έκδοση προσκλήσεων για την υποβολή προτάσεων ένταξης στο πρόγραμμα.
* Την αξιολόγηση των προτάσεων σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην πρόσκληση κριτήρια επιλογής και την έκδοση σχετικής απόφασης ένταξης (η οποία αποτελεί αυτοδίκαια πρόταση εγγραφής στο εθνικό σκέλος του ΠΔΕ).
Τέλος, η παρακολούθηση της υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου των έργων προγραμμάτων πραγματοποιείται «εν πορεία» με τη συγκέντρωση και την καταχώρηση των δεδομένων στο πληροφοριακό σύστημα του e-ΠΔΕ ή σε ειδικό πληροφοριακό σύστημα για το ΕΠΑ εφόσον αναπτυχθεί και τεθεί σε λειτουργία.
