Το «μαύρο» που πάγωσε την ευρωπαϊκή δημοσιογραφική οικογένεια

Το πρώτο τηλεφώνημα ήρθε από το Βελιγράδι, δυο ώρες μετά το διάγγελμα Κεδίκογλου. «Τρελάθηκε η ελληνική κυβέρνηση; Ούτε ο Μιλόσεβιτς δεν είχε τολμήσει να κλείσει τη δική μας δημόσια τηλεόραση. Βεβαίως, έβαλε τα φερέφωνά του, αλλά ως εκεί», ήταν η αντίδραση του Νέναντ Σέμπεκ, έμπειρου συναδέλφου που δούλεψε χρόνια στην RTS και το BBC. Και μετά, μόλις έπεσε το «μαύρο» στις οθόνες, το τηλέφωνο δε σταμάτησε να χτυπάει, τα μέιλ έφταναν με καταιγιστικό ρυθμό. «Είναι αλήθεια»; «Ήταν αίτημα της τρόικας»; «Τι σημαίνει ακριβώς πράξη νομοθετικού περιεχομένου»; «Πού πάει η δημοκρατία στην κοιτίδα της δημοκρατίας»; «Αυτός που ανήγγειλε το κλείσιμο της ΕΡΤ ως κλείσιμο ενός άντρου σπατάλης και αδιαφάνειας δεν είναι κι ο ίδιος ωφελημένος από αυτό το άντρο»; «Πώς θα αντιδράσετε»; «Πάτε για εκλογές»; Αυτές ήταν οι συνήθεις ερωτήσεις από συναδέλφους από τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ελβετία, την Τουρκία, την Πορτογαλία, την Ισπανία.

 

Οι πρώτες πληροφορίες που είχαν φτάσει στον έξω κόσμο ήταν τα τηλεγραφήματα των ειδησεογραφικών πρακτορείων, που παρουσίαζαν το διάγγελμα Κεδίκογλου, θύμιζαν τα δύο πρόσφατα πλήγματα στο ελληνικό success story – το ναυάγιο στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ και την υποβάθμιση του ελληνικού χρηματιστηρίου- και περιέγραφαν το εταιρικό προφίλ της ΕΡΤ ΑΕ – τόσοι σταθμοί, τόσοι υπάλληλοι, τόσο κόστος. Γι' αυτό και τα πρώτα δημοσιεύματα στις ηλεκτρονικές σελίδες των ξένων μέσων ήταν σχεδόν πανομοιότυπα και αυστηρά ειδησεογραφικά.

 

 

Μέχρι που το «μαύρο» τρόμαξε το σύμπαν. «Αν ξυπνούσα ένα πρωί και έβλεπα ότι δεν παίζουν τίποτε τα πρώτα τρία κανάλια στην τηλεόρασή μου, θα νόμιζα ότι έγινε πόλεμος, πραξικόπημα ή κάποια καταστροφή», έλεγε ένας συνάδελφος από τη δημόσια Βαυαρική Ραδιοφωνία – από αυτή που σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Spiegel είναι πολύ πιο ακριβή από την ΕΡΤ- πριν αρχίσουμε τη συζήτηση στον αέρα για το τι συμβαίνει με την ΕΡΤ στην Ελλάδα. Και στη Γερμανία οι τηλεθεατές έχουν την ίδια συνήθεια με μας. Στο «ένα» βάζουν την ARD, το πρώτο κανάλι της δημόσιας τηλεόρασης, στο «δύο» το ZDF, το δεύτερο, στο «τρία» το δημόσιο κανάλι του κρατιδίου τους.

 

«Καλά, μπορεί να υπάρξει χώρα χωρίς δημόσια τηλεόραση», ήταν το ερώτημα της Ιζαμπέλ Γιακόμπι, από την ελβετική δημόσια τηλεόραση SRF. «Εάν κάτι τέτοιο γινόταν στην Ελβετία θα είχαμε κάνει επανάσταση, και δεν είναι ακριβώς το δυνατό μας σημείο».

 

Για τους περισσότερους παρουσιαστές στα ευρωπαϊκά ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις, το λουκέτο στην ΕΡΤ ήταν ένα «σοκ για τη μιντιακή οικογένεια της Ευρώπης». Αυτό που προκάλεσε το σοκ δεν ήταν οι μαζικές απολύσεις που επιφέρει το λουκέτο στην ΕΡΤ, ούτε η… καλή φήμη της δημόσιας τηλεόρασης, αλλά η διαδικασία: Το διάγγελμα, το «μαύρο», το «πονάει κεφάλι, κόψει κεφάλι». Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα της Koelner Stadtanzeiger: «Πραγματικά ανεξάρτητη δεν ήταν ποτέ η ΕΡΤ, ήταν πάντα το εργαλείο της εκάστοτε κυβέρνησης. Ωστόσο, πραγματικά ανεξάρτητα δεν είναι ούτε τα ιδιωτικά κανάλια, που στην πλειονότητά τους βρίσκονται στα χέρια επιχειρηματιών, οι οποίοι με τα ΜΜΕ που κατέχουν προσπαθούν να διασφαλίσουν πολιτική επιρροή». Όσο για την αυστριακή Die Presse, έβγαλε πάλι από το συρτάρι τους τίτλους περί «ελληνικής τραγωδίας». Σύμφωνα με την εφημερίδα το ότι «η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε ως παράδειγμα για την εξυγίανση την κρατική ραδιοτηλεόραση, δείχνει σε ένα βαθμό έλλειψη ευαισθησίας -θα μπορούσε κανείς να πει και πολιτική ανοησία- γεγονός που δεν προμηνύει τίποτα καλό για τους επόμενους μήνες».

 

Για τους οικονομικούς συντάκτες, πάλι, στη Wall Street Journal, τους Financial Times, στη γερμανική Handelsblatt, περνάει σε δεύτερη μοίρα το σοκ, θεωρείται περίπου «διαδικαστικό» λάθος το «μαύρο», και προβάλλεται το ρίσκο που πήρε ο Αντώνης Σαμαράς «μ' αυτή τη θαρραλέα κίνηση εξυγίανσης», η οποία, όμως, μπορεί να τορπιλίσει την όποια πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα. Το ερώτημα που έθετε μεταξύ σοβαρού και αστείου ένας Πορτογάλος οικονομικός συντάκτης ήταν: «λέτε το διάγγελμα Κεδίκογλου να περάσει στην ιστορία ως η αρχή του τέλους της Ευρωζώνης, εάν τελικά η Ελλάδα οδηγηθεί σε εκλογές και ακυβερνησία»;

 

Καθώς το λουκέτο της ΕΡΤ έγινε πρωτοσέλιδο σε όλη την Ευρώπη, καθώς πολλές εφημερίδες έγραψαν ότι «στη χώρα που γέννησε τη δημοκρατία μεταρρυθμίζεις ένα δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό σταθμό, δεν τον κλείνεις», καθώς πολλοί συμμερίζονται το φόβο του προέδρου του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος στην Ευρωβουλή, Χάνες Σβόμποντα ότι «οι άνθρωποι έχουν λίγο ή πολύ το αίσθημα ότι έρχονται κάποιοι από τις Βρυξέλλες και μας κλείνουν το ραδιόφωνο και την τηλεόραση», οι εκπρόσωποι πολλών κυβερνήσεων, αλλά και η Κομισιόν, έσπευσαν να διαχωρίσουν τη θέση τους από την απόφαση για το λουκέτο στην ΕΡΤ. «Δεν το ζητήσαμε εμείς, ήταν απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης», είπαν όλοι αυτοί που επιμένουν στην κατά γράμμα τήρηση των δεσμεύσεων του μνημονίου.

 

Οι υπόλοιποι, οι όχι και τόσο θερμοί θιασώτες των προγραμμάτων λιτότητας, ξεσπάθωσαν, στο βαθμό που τους το επιτρέπει ο θεσμικός τους ρόλος. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, αφού πρώτα χαρακτήρισε «αδιανόητα» τα όσα έκανε η ελληνική κυβέρνηση, στη συνέχεια έστειλε επιστολή στον Αντώνη Σαμαρά, με την οποία εκφράζει την «έκπληξη και τη λύπη» του για την απόφαση να κλείσει τη δημόσια ραδιοτηλεόραση και αμφισβητεί ευθέως κατά πόσο η απόφασή αυτή είναι συμβατή με το κοινοτικό κεκτημένο. Ο Σουλτς καταλήγει με την προσεκτική διατύπωση ότι «θα βλέπαμε με ανακούφιση την αναθεώρηση από την ελληνική κυβέρνηση της απόφασης της για το κλείσιμο του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα και τη διατύπωση εναλλακτικών λύσεων αναφορικά με την απαραίτητη αναδιάρθρωση του, αλλά με διατήρηση της λειτουργίας του».

 

Σαφέστερες ήταν οι διατυπώσεις που χρησιμοποίησαν τα μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας της γερμανικής Αριστεράς, σε επιστολή τους που έστειλαν στους εργαζόμενους της ΕΡΤ, με την οποία εκφράζουν την αλληλεγγύη τους και το σεβασμό τους «στην εντυπωσιακή αντίσταση» που προβάλλουν. Σύμφωνα με την επιστολή «το κλείσιμο της ΕΡΤ στοχεύει στο φίμωμα κριτικών ελληνικών μέσων ενημέρωσης. Αυτά, μέχρι τώρα, τα γνωρίζαμε μόνον από δικτατορίες.  Δυστυχώς, επαληθεύονται για άλλη μια φορά ότι πρέπει να μιλάμε για τη επιβολή των προσταγών της τρόικας. Πολύ σωστά ο Αλέξης Τσίπρας κάνει λόγο για πραξικόπημα».

 

Επιστολές στήριξης στους εργαζομένους της ΕΡΤ και διαμαρτυρίας είτε στις κατά τόπους ελληνικές πρεσβείες είτε απευθείας στην ελληνική κυβέρνηση, έστειλαν πολλά ευρωπαϊκά συνδικάτα και οι διευθυντές των περισσότερων δημόσιων ΜΜΕ της Ευρώπης. Ο επικεφαλής του DGB, της γερμανικής ΓΣΕΕ, Μίχαελ Ζόμερ χαρακτήρισε «βαρύ πλήγμα στη δημοκρατία» το λουκέτο στην ΕΡΤ και κάλεσε την ελληνική κυβέρνηση να «επιστρέψει στους βασικούς κανόνες της δημοκρατίας». Απευθυνόμενος εμμέσως στη δική του κυβέρνηση και στην τρόικα, ο Ζόμερ είναι ότι «είναι απαράδεκτο να θυσιάζεται στο βωμό της δημοσιονομικής πολιτικής η ελευθερία της γνώμης και ο πλουραλισμός».