Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Η πρόταση της Κομισιόν για το ταμείο ανάκαμψης / Η πρόταση της Κομισιόν για το ταμείο ανάκαμψης: Φιλόδοξο σχέδιο, αλλά ο διάβολος κρύβεται στις «λεπτομέρειες»
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η πρόταση της Κομισιόν για το ταμείο ανάκαμψης / Η πρόταση της Κομισιόν για το ταμείο ανάκαμψης: Φιλόδοξο σχέδιο, αλλά ο διάβολος κρύβεται στις «λεπτομέρειες»

“Η στιγμή της Ευρώπης”. Αυτό ήταν το σύνθημα με το οποίο “έντυσε” η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν τις προτάσεις της για το νέο ταμείο ανάκαμψης ύψους 750 δισ. και τον επόμενο πολυετή ευρωπαϊκό προϋπολογισμό ύψους 1,1 τρισ. την περασμένη Τετάρτη, απευθύνοντας ένα κάλεσμα στα 27 κράτη - μέλη της Ε.Ε. για “ένα θαρραλέο κοινό βήμα εμπρός”.

Ακολούθησαν πολλές τέτοιου είδους βαρύγδουπες εκφράσεις, κυρίως από Ευρωπαίους αξιωματούχους, οι οποίοι θέλησαν να δώσουν έναν χαρακτήρα “κοινού οράματος για το μέλλον” στην πολυαναμενόμενη και αναγκαία ευρωπαϊκή απάντηση στη βαθιά κρίση που έχει προκαλέσει στις ευρωπαϊκές οικονομίες η πανδημία της Covid-19.

Όσο όμως κι αν είναι δεδομένα κάποια πρωτόγνωρα και εξαιρετικής σημασίας για το μέλλον της Ε.Ε. στοιχεία, δεν πρέπει να αψηφούνται οι παγίδες και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στον δύσκολο δρόμο μέχρι την επίτευξη της τελικής συμφωνίας.

Ένα βήμα "πιο νότια" η Γερμανία

Ξεκινώντας από τα θετικά, θα πρέπει κάποιος να πιάσει το νήμα από τη Γερμανία και τη σημαντική αλλαγή στάσης που κατεγράφη το τελευταίο διάστημα. Το αφήγημα της πιο ισχυρής χώρας της Ε.Ε. διαφοροποιήθηκε σημαντικά σε σχέση με την οικονομική κρίση του 2010 φέρνοντάς την πιο κοντά στις θέσεις του Νότου και απέναντι στους λεγόμενους “τέσσερις σφιχτοχέρηδες” του Βορρά (Αυστρία, Ολλανδία, Σουηδία και Δανία).

Συγκεκριμένα η γαλλογερμανική πρόταση για το νέο ταμείο ανάκαμψης -που αποτέλεσε τελικά τη βάση της πρότασης της Επιτροπής- αφορούσε ένα πακέτο επιδοτήσεων ύψους 500 δισ. ευρώ με χρήματα που θα δανειζόταν η Επιτροπή από τις αγορές. Στον αντίποδα ήρθε η αντιπρόταση των “τεσσάρων” που εξυμνούσε τα δάνεια έναντι των επιχορηγήσεων.

Αυτό σημαίνει αφενός ότι η Γερμανία ανάβει “πράσινο φως” σε κάποιου είδους αμοιβαιοποιημένο χρέος και αφετέρου ότι δέχεται πως οι χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση, με πρώτη την Ιταλία, δεν αντέχουν να καλύψουν τις ανάγκες τους με νέα δάνεια που θα εκτοξεύσουν το ήδη τεράστιο δημόσιο χρέος τους.

Οι παραδοχές αυτές, βέβαια, έγιναν σε έναν βαθμό εξ ανάγκης, αφού η μη “διάσωση” της Ιταλίας θα οδηγούσε ενδεχομένως ακόμα και σε διάσπαση την Ε.Ε., ενώ παράλληλα είναι σαφές ότι οι μεμονωμένες εθνικές δράσεις στήριξης επιχειρήσεων διακυβεύουν το μέλλον της ενιαίας αγοράς, στην οποία έχει στηριχτεί εν πολλοίς η γερμανική οικονομία.

Επιπλέον σημαντική νίκη για το στρατόπεδο των νοτίων είναι ότι -τουλάχιστον στην πρόταση της Επιτροπής- η κατανομή των κεφαλαίων προβλέπεται να γίνει με βάση τις ανάγκες που έχουν δημιουργηθεί (με κριτήρια όπως η πτώση του ΑΕΠ και η ανεργία), ώστε να βοηθηθούν κυρίως οι χώρες των οποίων οι οικονομίες έχουν πληγεί περισσότερο.

Οι δύσκολες διαπραγματεύσεις και οι παγίδες

Κι αν όμως όλα τα παραπάνω δημιουργούν μια πρώτη αίσθηση αισιοδοξίας σε όσους πιστεύουν στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ή έστω βλέπουν ένα φως στο τούνελ που ονομάζεται “ύφεση πάνω από 10% το 2020”, καλό θα ήταν να μην βιαστούν να χαλαρώσουν.

Κατ’ αρχάς όλα αυτά θα πρέπει να συμφωνηθούν ομόφωνα. Παρ’ όλο που οι προτάσεις της Επιτροπής αντιμετωπίστηκαν με θετικότερο τρόπο από τον αναμενόμενο, ακόμα και από τους “τέσσερις” του Βορρά, κανείς δεν περιμένει ότι θα μείνουν ως έχουν.

Οι διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν θα είναι δύσκολες και οι παγίδες που κρύβουν πολλές: η αναλογία δανείων και επιδοτήσεων (η Επιτροπή προτείνει 500 δισ. επιδοτήσεων και 250 δισ. δανείων), οι όροι και οι προϋποθέσεις (αιρεσιμότητα) που θα συνοδεύουν τις επιχορηγήσεις, καθώς και η κλείδα κατανομής των κεφαλαίων και ο τρόπος αποπληρωμής των χρεών.

Ειδικά για την αιρεσιμότητα οι κίνδυνοι μπορεί να προέλθουν από δύο πλευρές, σύμφωνα με παρατηρητές στις Βρυξέλλες.

Όπως προτείνει η Επιτροπή, η διαδικασία που θα ακολουθείται θα ξεκινάει με την κατάθεση από τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. εθνικών σχεδίων ανάκαμψης, τα οποία θα αξιολογούνται από την Επιτροπή στη βάση των συστάσεων οικονομικής πολιτικής που κάνει η Επιτροπή κάθε χρόνο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, αλλά και των γενικότερων προτεραιοτήτων που έχει θέσει ως Ε.Ε.

Πρόκειται, δηλαδή, εν μέρει για την εφαρμογή μιας παλιάς ιδέας (κυρίως σε επίπεδο Ευρωζώνης), να δίνονται λεφτά ως κίνητρο για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις.

Δύο κίνδυνοι

Σε αυτό ο πρώτος κίνδυνος είναι να εμπλακούν πολύ οι κυβερνήσεις στη διαδικασία αξιολόγησης των εθνικών προγραμμάτων ανάκαμψης και -παρ’ όλο που δεν θα υπάρχει το μοντέλο της τρόικας- να χάνεται πολύτιμος χρόνος σε αψιμαχίες για το ποιες μεταρρυθμίσεις ή επενδύσεις θεωρούν οι μεν ή οι δε αναγκαίες.

Ο δεύτερος κίνδυνος, όπως σημειώνουν κάποιες φωνές στις Βρυξέλλες, είναι να ονομαστούν “νέα Μνημόνια” από αυτούς που δεν τους αρέσει το πακέτο και να δημιουργηθεί νέος κύκλος διαφωνιών.

Σε γενικές γραμμές, πάντως, στόχος της Επιτροπής, όπως φαίνεται από τις προτάσεις της, είναι να υπάρχει ένας κεντρικός έλεγχος, όπως γίνεται στα κονδύλια του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, που όμως να διασφαλίζει ότι τα όποια έργα χρηματοδοτούνται εξυπηρετούν τις προτεραιότητες της Ε.Ε., όπως είναι η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση.

Ωστόσο, δίνοντας εξαρχής τη δυνατότητα σύνδεσης με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει οι “σκληροί” της Ε.Ε. να απαιτήσουν περισσότερα, συμπεριλαμβανομένης, βέβαια, και της Γερμανίας.

Το πρόβλημα με τις εκταμιεύσεις

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ένας μεγάλος κίνδυνος κρύβεται αυτή τη φορά -περισσότερο από κάθε άλλη- στο χρονοδιάγραμμα επίτευξης και εφαρμογής της συμφωνίας. Οι Βρυξέλλες επιθυμούν να σφραγιστεί η συμφωνία πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές, δηλαδή να χρειαστεί, πέρα από την προγραμματισμένη σύνοδο κορυφής στις 19 Ιουνίου, τουλάχιστον μία συνάντηση μέχρι τα μέσα Ιουλίου.

Αν και είναι εξαιρετικά φιλόδοξο αυτό το σχέδιο, ταυτόχρονα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως χρειάζεται αρκετός χρόνος για να ψηφιστεί η συμφωνία από το Ευρωκοινοβούλιο και από τα εθνικά κοινοβούλια και είναι αναγκαίο προκειμένου να τρέξει το νέο ΠΔΠ από τις αρχές του 2021.

Επιπλέον, στην καλύτερη των περιπτώσεων, όπως σημειώνουν κάποιοι σχολιαστές, η Επιτροπή θα μπορεί να προσφύγει στις αγορές για να δανειστεί τα χρήματα όχι νωρίτερα από τα μέσα του επόμενου χρόνου και το “πικ” των εκταμιεύσεων να γίνει το 2024, την ώρα που οι περισσότερες χώρες “καίγονται” εδώ και τώρα.

Θετική σύμπτωση, πάντως, θεωρείται το ότι από την 1η Ιουλίου την κυλιόμενη προεδρία της Ε.Ε. αναλαμβάνει η Γερμανία, η οποία έχει κάθε συμφέρον να πιέσει αυτή τη φορά για γρήγορη λύση.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL