Βρυξέλλες
Η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια μεταξύ των χωρών της Κοινότητας στη διαφθορά, η οποία εκτείνεται σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου στη χώρα μας, σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε χθες η Κομισιόν.
Η έκθεση αυτή βασίζεται και σε στοιχεία της «ομάδας GRECO» του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην οποία οι υπηρεσίες της Κομισιόν ενσωμάτωσαν και τις δικές τους αναλύσεις για τη διαφθορά που επικρατεί σε κάθε χώρα - μέλος της Ένωσης, καθώς και συστάσεις για μέτρα που πρέπει να πάρουν προκειμένου αυτή να εξαλειφθεί στο προσεχές μέλλον.
Σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής η διαφθορά στην Ελλάδα έχει πλήξει την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό και την πολεοδομία, τις μεταφορές, τα δημόσια έργα και τις υπηρεσίες της δημόσιας υγείας. Η Κομισιόν υπενθυμίζει πως η Ελλάδα έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την καταπολέμηση της διαφθοράς με το Μνημόνιο συνεννόησης, με τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματός της και της Δημόσιας Διοίκησης, συμπεριλαμβανομένων και των δημοσίων συμβάσεων, καθώς επίσης και για την εφαρμογή συγκεκριμένης στρατηγικής για την καταπολέμηση της απάτης στα συγχρηματοδοτούμενα σχέδια και προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μαζί με την έκθεση αυτή η Επιτροπή έδωσε στη δημοσιότητα και τα αποτελέσματα μιας έκτακτης έκδοσης του Ευρωβαρόμετρου, που δείχνει με έντονα χρώματα ότι η διαφθορά στην Ελλάδα έχει εισχωρήσει σε όλα τα επίπεδα επηρεάζοντας αρνητικά ολόκληρη την οικονομία της.
Συγκεκριμένα το 99% των Ελλήνων που ερωτήθηκαν υποστηρίζει πως η διαφθορά συνιστά ένα διαδεδομένο πρόβλημα στη χώρα τους (μέσος όρος Ευρωπαϊκής Ένωσης: 76%), ενώ το 63% των συμπατριωτών μας θεωρεί πως αυτή επηρεάζει αρνητικά την καθημερινή τους ζωή (μέσος όρος Ε.Ε.: 26%).
Το 95% των Ελλήνων θεωρεί ότι η διαφθορά ενδημεί τόσο σε περιφερειακό όσο και σε τοπικό επίπεδο (μέσος όρος Ε.Ε.: 77%), ενώ το 93% θεωρεί ότι η δωροδοκία και η χρησιμοποίηση διασυνδέσεων («μέσου») είναι, συχνά, ο ευκολότερος τρόπος για να έχουν πρόσβαση σε κάποια δημόσια υπηρεσία (μέσος όρος Ε.Ε.: 73%).
Το 7% των Ελλήνων παραδέχθηκε ότι τους 12 τελευταίους μήνες τού ζητήθηκε, ρητά ή έμμεσα, να καταβάλει «δώρο» για δωρεάν υπηρεσίες που δικαιούται (μέσος όρος Ε.Ε.: 4%).
Το 89% των ελληνικών επιχειρήσεων (μέσος όρος Ε.Ε.: 73%) και το 80% των ερωτηθέντων προσωπικά (μέσος όρος Ε.Ε.: 69%) πιστεύουν ότι η ευνοιοκρατία και η διαφθορά παρεμποδίζουν τον υγιή ανταγωνισμό των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Το 92% των επιχειρήσεων θεωρούν ότι η δωροδοκία και η χρήση διασυνδέσεων («μέσου») είναι, συχνά, ο ευκολότερος τρόπος για να εξασφαλίσουν ορισμένες δημόσιες, δωρεάν υπηρεσίες (μέσος όρος Ε.Ε.: 69%).
Στην 91η θέση μεταξύ 148 χωρών
Η έκθεση της Επιτροπής επικαλείται τον παγκόσμιο δείκτη ανταγωνιστικότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ που κατατάσσει την Ελλάδα στην 91η θέση μεταξύ 148 χωρών εξαιτίας της χαμηλής βαθμολογίας που πήρε στους τομείς της ευνοιοκρατίας στις αποφάσεις κρατικών λειτουργών και την εκτροπή δημόσιων πόρων από τον πραγματικό τους σκοπό.
Υγεία
Η Κομισιόν αναφέρει ότι η υγειονομική περίθαλψη συγκαταλέγεται μεταξύ των τομέων στους οποίους η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις ως προς τη διαφθορά. Τόσο οι άτυπες - ανεπίσημες πληρωμές όσο και οι δαπάνες για την προμήθεια εξοπλισμού και φαρμάκων κινούνται σε κλίμα διαφθοράς.
Η ίδια επικαλείται έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (2013), στην οποία αναφέρεται ότι το 11% των ερωτηθέντων που είχαν επισκεφθεί το προηγούμενο έτος δημόσιες ιατρικές εγκαταστάσεις (νοσοκομεία, ιατρεία κ.λπ.) παραδέχθηκαν πως είχαν δώσει «φακελάκι» (μέσος όρος Ε.Ε.: 5%) και από αυτούς το 24% αισθάνθηκε πως όφειλε να δώσει πρόσθετη της επίσημης - νόμιμης πληρωμής ή να προσφέρει κάποιο δώρο πριν του παρασχεθεί η περίθαλψη που δικαιούται.
Η Κομισιόν, στην ίδια πάντα έρευνά της, αναφέρεται σε έρευνα του 2011 της MKO «Διεθνής Διαφάνεια» ("Transparency International") σχετική με τις δωροδοκίες ήσσονος σημασίας στην Ελλάδα, η οποία υπολόγισε το ύψος του ποσού που δίνεται συνήθως στα δημόσια νοσοκομεία για χειρουργικές επεμβάσεις από 100 ευρώ έως 30.000 ευρώ, για ταχύτερη θεραπεία από 30 μέχρι 20.000 ευρώ και για ιατρικές εξετάσεις από 30 μέχρι 500 ευρώ.
Τα παραπάνω παράνομα ποσά, όπως γράφει η έκθεση, δίνονται για την απόκτηση πρόσβασης στην υγειονομική - νοσοκομειακή περίθαλψη (σ.σ.: γρήγορη εξεύρεση διαθέσιμου «κρεβατιού»), την παράκαμψη της λίστας αναμονής ή ακόμη και την εξασφάλιση της παροχής ιατρικής περίθαλψης από συγκεκριμένο, ειδικό, γιατρό.
Δημόσιες συμβάσεις
Για τις δημόσιες συμβάσεις η Κομισιόν επικαλείται επίσης την ίδια έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, σύμφωνα με την οποία το 76% των ερωτηθέντων Ελλήνων επιχειρηματιών πιστεύει πως η διαφθορά είναι ευρύτατα διαδεδομένη στις δημόσιες συμβάσεις, τις οποίες διαπραγματεύονται οι εθνικές αρχές (μέσος όρος Ε.Ε.: 56%). Και το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 94% για τις συμβάσεις που διαχειρίζονται οι τοπικές αρχές (μέσος όρος Ε.Ε.: 60%).
Οι ερωτηθέντες επιχειρηματίες δήλωσαν ότι οι ακόλουθες πρακτικές είναι ευρύτατα διαδεδομένες στις δημόσιες συμβάσεις:
* Προσαρμογή της συγγραφής τευχών υποχρεώσεων προς όφελος συγκεκριμένων υποψηφίων για το έργο εταιρειών (81%).
* Συγκρούσεις συμφερόντων κατά την αξιολόγηση των προσφορών (87%).
* Συμμετοχή των προσφερόντων κατά τον σχεδιασμό της συγγραφής των τευχών υποχρεώσεων (81%).
* Κατάχρηση των διαδικασιών με διαπραγμάτευση (75%).
* Αθέμιτες προσφορές (73%).
* Ασαφή κριτήρια επιλογής ή αξιολόγησης.
* Κατάχρηση των λόγων έκτακτης ανάγκης για την αποφυγή ανταγωνιστικών διαδικασιών (72%).
Ως προς τις κυρώσεις η έκθεση της Κομισιόν υπογραμμίζει ότι οι περισσότεροι δημόσιοι υπάλληλοι που κατηγορήθηκαν για παραβίαση του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα αθωώθηκαν: το 2011 απολύθηκαν τελικά μόνον 17 από τους 157 δημόσιους υπαλλήλους των οποίων οι υποθέσεις διερευνήθηκαν από πειθαρχικά συμβούλια. Σύμφωνα με τα υφιστάμενα, μέχρι τα μέσα του 2013, στοιχεία, είχαν απολυθεί 91 δημόσιοι υπάλληλοι κατηγορούμενοι για πειθαρχικά παραπτώματα, ενώ εξακολουθούσαν να εκκρεμούν οι υποθέσεις άλλων 2.000 δημοσίων υπαλλήλων.
Πολιτικά κόμματα
Ως προς τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων και των προεκλογικών εκστρατειών τους η έκθεση αναφέρει ότι το σύστημα συνεχίζει να μην είναι ανεπτυγμένο στην Ελλάδα. Το 86% των Ελλήνων -το μεγαλύτερο ποσοστό στην Κοινότητα- θεωρεί ότι δεν υπάρχει ικανοποιητική διαφάνεια και εποπτεία στη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων (μέσος όρος Ε.Ε.: 67%).
Επίσης η χρηματοδότηση των κομμάτων στην Ελλάδα έχει συνδεθεί με διάφορες καταγγελίες για διαφθορά ή παράνομη χρηματοδότησή τους. Η έκθεση αναφέρεται σε παράνομες πληρωμές στελεχών δύο κομμάτων από αλλοδαπή εταιρεία (σ.σ.: Siemens), τα οποία ήταν στην κυβέρνηση τις περιόδους 1996-2004 και 2004-2009, με αντάλλαγμα την εξασφάλιση δημοσίων συμβάσεων από την εταιρεία αυτή. Για το ίδιο θέμα γίνεται αναφορά στους υπολογισμούς της ζημίας του Ελληνικού Δημοσίου ύψους 2 και πλέον δισ. ευρώ (2012), στην επίτευξη συμφωνίας συμβιβασμού με την εν λόγω εταιρεία, ενώ οι ποινικές διαδικασίες δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί.
Η Κομισιόν ασχολείται και με τη διαφθορά στα ΜΜΕ επικαλούμενη την έκθεση του οργανισμού «Freedom House», σύμφωνα με τον οποίο ο Τύπος στην Ελλάδα αξιολογείται ως «εν μέρει ελεύθερος». Η οικονομική αδυναμία και ένα επιλεκτικά εφαρμοζόμενο κανονιστικό πλαίσιο κατέστησαν τα ελληνικά ΜΜΕ ιδιαίτερα ευάλωτα σε ενδεχόμενες αθέμιτες πιέσεις, γράφει η Κομισιόν.
Οι συστάσεις της Επιτροπής
Σύμφωνα με την Κομισιόν η Ελλάδα οφείλει να ενδιαφερθεί περισσότερο για τα παρακάτω θέματα:
* Διασφάλιση επαρκών εξουσιών και στήριξης του εθνικού συντονιστή καταπολέμησης της διαφθοράς ώστε να μπορέσουν οι ενέργειές του να δώσουν αποτελέσματα. Εξέταση του ενδεχομένου ανεξάρτητης επανεξέτασης για αλλαγές στο πλαίσιο καταπολέμησης της διαφθοράς.
* Ενίσχυση της εποπτείας της χρηματοδότησης των κομμάτων και της ανεξαρτησίας, της αποτελεσματικότητας και της διαφάνειας της λειτουργίας της Επιτροπής Ελέγχου. Ενίσχυση των μηχανισμών ιχνηλάτησης των δωρεών και των δανείων που χορηγούνται στα πολιτικά κόμματα.
* Θέσπιση ολοκληρωμένων κωδίκων δεοντολογίας για τους αιρετούς αξιωματούχους, σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο, καθώς και των αντίστοιχων εργαλείων λογοδοσίας για πιθανές παραβιάσεις αυτών των κωδίκων σε περιπτώσεις πρακτικών διαφθοράς ή σύγκρουσης συμφερόντων. Εξέταση του ενδεχομένου σύνταξης παρόμοιων κωδίκων δεοντολογίας και για τα πολιτικά κόμματα. Εξάλειψη πιθανών εμποδίων σε ό,τι αφορά τη διερεύνηση αδικημάτων διαφθοράς μειώνοντας τον βαθμό προστασίας από έρευνες που εξασφαλίζει η ασυλία σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους μαζί με τον επανακαθορισμό των κανόνων παραγραφής για εν ενεργεία και πρώην μέλη της κυβέρνησης.
* Διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής των μέτρων καταπολέμησης της διαφθοράς που προβλέπονται στη Στρατηγική για τη Μεταρρύθμιση του Συστήματος των Δημοσίων Συμβάσεων, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσής της.
