Τώρα που η πανδημία του κορωνοϊού Covid-19 ανατρέπει τις ισορροπίες στον κόσμο, πολλοί άρχισαν να αναρωτιούνται τι θα συμβεί όταν αυτή η κρίση τελειώσει και ποια θα είναι η κληρονομιά που η διαχείριση της κρίσης θα μας αφήσει. Ο ακαδημαϊκός κόσμος ήδη μελετάει και δημοσιεύει αναφορές για την εκτίμηση των οικονομικών επιπτώσεων και την επίδραση που περιμένουμε να έχουν τους επόμενους μήνες, όταν βγούμε από τον εφιάλτη.
Και ό,τι αφορά τις επιπτώσεις στην πολιτική; Και αυτές θα συνεκτιμηθούν και η προοπτική είναι να βρεθούμε σε έναν διαφορετικό κόσμο από αυτόν που έχουμε συνηθίσει. Να ταξιδέψουμε σε μια θάλασσα ανασφάλειας και να μας περιγράψει ένα περίγραμμα των όσων πρέπει να περιμένουμε μας βοηθάει ο Μάσιμο Κατσιάρι, ένας από τους πιο διαυγείς Ιταλούς διανοούμενους, που μας προσφέρει αποκλειστικά μια πολύτιμη, αν και όχι ευχάριστη, ανάλυση.
Συνέντευξη στον Tommaso Bedini Crescimanni*
* Κύριε καθηγητά, πώς θα είναι η Ευρώπη του μέλλοντος, τι μας περιμένει μετά από αυτή την κρίση;
Θα είναι μια καταστροφή για τις αδύναμες χώρες σαν τη δική μας. Δεν ξέρω τι να περιμένω γιατί για να κρατηθούμε στα πόδια μας θα χρειαζόταν μια ισχυρή πολιτική βούληση, συνεκτική, με την ΕΚΤ πιο φιλοευρωπαϊκή από τον Ντράγκι...
* Λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές των Ευρωπαίων συμμάχων αυτές τις ημέρες, πιστεύεις ότι η διάδοση της πανδημίας θα καταστεί η ταφόπετρα για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή συνοχή ή θα αντιπροσωπεύσει μια ώθηση για περαιτέρω ενοποίηση;
Εμένα μου φαίνεται ότι θα είναι μια ταφόπετρα, αν και η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη τις τελευταίες αποφάσεις της Γερμανίας. Ας ξεκαθαρίσουμε ότι ο δολοφόνος δεν είναι ο κορωνοϊός, είχαν ξεκινήσει να σφάζουν την Ευρώπη εδώ και είκοσι χρόνια, όταν χειρίστηκαν το θέμα του κοινού νομίσματος σαν να ήταν ο στόχος και όχι η αρχή. Μετά ήρθε η τρομοκρατία και η περίπτωση της Ελλάδας, τώρα θα αποτελειώσουν και τη Σένγκεν και έτσι μου φαίνεται ότι το ευρωπαϊκό όνειρο θα πρέπει να το ξεχάσουμε. Ο κορωνοϊός ήταν η χαριστική βολή σε μια κατάσταση που ήταν ήδη βεβαρημένη. Εύχομαι με όλη την ψυχή μου να κάνω λάθος.
* Ούτε με μια Φον Ντερ Λάιεν, που προσπάθησε να καθησυχάσει και να διαχειριστεί την κατάσταση σε μια συλλογική προοπτική;
Δυστυχώς, η Κομισιόν δεν έχει κανένα βάρος, αυτό που μετράει είναι το συμβούλιο και όλοι είδαμε ακριβώς τι συμβαίνει.
* Και η ΕΚΤ;
Τη Λαγκάρντ τη βάλανε εκεί για να αλλάξει ριζικά τις πολιτικές του Μάριο Ντράγκι, όλοι το ξέραμε αυτό. Έπεσε σε ένα λεκτικό μπέρδεμα που είχε καταστροφικές επιπτώσεις, οι οποίες ούτως ή άλλως θα συνέβαιναν. Είναι προφανές ότι με την τοποθέτησή της στη θέση αυτή, οι δυσκολίες θα αυξάνονταν, κυρίως για τη χώρα μας και για τις άλλες αδύναμες χώρες, όπως η Ελλάδα και η Ισπανία. Μετά από αυτά υπάρχει μια αδύναμη ελπίδα ότι αυτή η κατάσταση, που συμπαρασύρει όλους, θα ωθήσει όλους σε υιοθέτηση πιο συνεκτικών πολιτικών, έτσι που η ΕΚΤ να μην ακολουθήσει τα λεκτικά ατοπήματα της Λαγκάρντ. Εδώ θα είμαστε για να δούμε, στο τέλος κάποια κοινή στρατηγική θα χαραχτεί, αλλά οι αδύναμες χώρες θα αποδυναμωθούν περισσότερο.
* Και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού φαίνεται πως ο κορωνοϊός ανακατεύει όλα τα χαρτιά. Μερικοί αναλυτές ισχυρίζονται ότι η επανεκλογή του Τραμπ, που μέχρι τώρα τη δίνανε για σίγουρη, τώρα είναι επισφαλής. Τι σκέφτεσαι;
Σκέφτομαι ότι ο Τραμπ δεν διακινδυνεύει τίποτα, εφαρμόζει αυτές τις πολιτικές έχοντας στο μυαλό του τις επερχόμενες εκλογές. Είναι προφανές ότι έκτακτες καταστάσεις, σαν τον πόλεμο, όπως αυτές που βιώνουμε, ενδυναμώνουν την εκτελεστική εξουσία, είναι φυσικό αυτό να συμβαίνει. Θεωρώ ότι κανένας πολιτικός δεν διακινδυνεύει, ούτε ακόμη και οι Ευρωπαίοι πολιτικοί. Μετά θα είναι το πρόβλημα, όταν η υγειονομική κρίση θα έχει τελειώσει και θα επιχειρηθεί μια ανάκαμψη, την οποία εγώ βλέπω, ιδιαίτερα, για την Ευρώπη απίθανη. Τότε, ναι, θα ανακύψουν προβλήματα για τις κυβερνήσεις, αλλά όσο βρισκόμαστε μέσα στην κρίση δεν διακινδυνεύουν τίποτα.
* Για την εποχή μετά τον κορωνοϊό, υπάρχουν κάποιοι που βλέπουν ένα νέο «σχέδιο Μάρσαλ” με ένδυμα κινέζικο. Αυτό είναι φαντασιακή πολιτική ή εσύ βλέπεις κάτι συγκεκριμένο;
Είναι ένα ενδεχόμενο όχι απίθανο. Η Κίνα έχει κάθε ενδιαφέρον να ξεκινήσει και πάλι η Δύση και η ανάπτυξη να ξαναπάρει μπροστά και σε μας, για να μην εξανεμιστούν τα προγράμματά της. Για την Κίνα είναι σημαντικό να πάρει και πάλι μπροστά η κατανάλωση και οι εξαγωγές, γιατί τις έχει ανάγκη.
* Εάν αυτό συμβεί, ποιες θα είναι οι πολιτικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις;
Θα ενδυναμωνόταν στρατηγικά σε όλα τα επίπεδα η Κίνα. Εάν η Κίνα έπαιρνε την πρωτοβουλία και σήκωνε τη σημαία της ανάπτυξης, θα έρχονταν επιπτώσεις τεράστιας σημασίας. Αυτό, βέβαια, εάν πραγματικά το Πεκίνο θα είχε τη δυνατότητα, την ισχύ και τη βούληση να αναδειχθεί από αυτή την κρίση επιδιώκοντας αυτόν το ρόλο, αυτή τη διάσταση. Θα περιμένουμε να δούμε. Έχουν κάθε ενδιαφέρον να ξεκινήσει και πάλι η ανάπτυξη το συντομότερο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι’ αυτό.
* Και η Ιταλία σε ποια μεριά θα είναι;
Εάν η Ευρώπη παραμείνει σε αυτή τη στασιμότητα, δεν της μένει παρά να ακολουθήσει το ρεύμα, θέλοντας και μη, και αν η Κίνα θελήσει να αναλάβει τον ρόλο του πρωταγωνιστή, εμείς θα την ακολουθήσουμε. Εάν δεν το κάνουμε, θα μπερδευτούμε μεταξύ του δρόμου του μεταξιού και του Τραμπ. Η Ευρώπη δεν έχει καμία φωνή σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής.
* Πώς βλέπεις τις πολύ αμφισβητούμενες πολιτικές του Ηνωμένου Βασιλείου του Μπόρις Τζόνσον, που διαφοροποιούνται σήμερα ριζικά από αυτές που εφαρμόζονται στο υπόλοιπο της Ευρώπης;
Οι πολιτικές του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ίδιες με αυτές των Ηνωμένων Πολιτειών. Ήταν μόνο ένα όνειρο εκείνο της διασύνδεσης του μεγάλου βρετανικού νησιού με την ευρωπαϊκή ήπειρο, αλλά η Ιστορία είναι πιο ισχυρή από τις καλές προθέσεις. Οι δύο μεγάλες δυνάμεις, η βρετανική και η αμερικανική, είναι αναπόσπαστα ενωμένες, στο καλό και στο κακό. Μας σώσανε από τον φασισμό, από τον ναζισμό, θα πρέπει να τους το αναγνωρίσουμε για πάντα, αλλά η ιδέα να γίνει η Μεγάλη Βρετανία μέρος του μεγάλου ευρωπαϊκού σχεδίου ήταν μια ουτοπία και θα πρέπει να εγκαταλείψουμε τις ουτοπίες.
Μετάφραση I. Σινιγάλια
* Η συνέντευξη δόθηκε στο Insider Italia της 16ης Μαρτίου 2020
