Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.0°C25.2°C
3 BF 51%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.8°C25.4°C
2 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C21.6°C
4 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
0 BF 33%
Ζούμε την ταινία με την οποία μεγαλώσαμε
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ζούμε την ταινία με την οποία μεγαλώσαμε

Καταστροφή του κόσμου, εισβολή εξωγήινων οργανισμών, ζόμπι, γιαπωνέζικα τέρατα, πανδημίες φονικών ιών. Τα έχουμε δει όλοι όλα, πολλές φορές, στο σινεμά. Τώρα τα βλέπουμε έξω από το σπίτι μας, κλεισμένοι στο σπίτι μας.

Έχουμε εξοικειωθεί από μικροί με τα συναισθήματα που προκαλεί η επιστημονική φαντασία τρόμου, οι ταινίες καταστροφής. Όμως δεν έχουμε εξοικειωθεί με τον υπαρκτό κίνδυνο που προκαλεί αυτά τα συναισθήματα. «Μόνο και μόνο επειδή το νιώθεις δεν σημαίνει ότι είναι εκεί», όπως τραγουδάει ο Τομ Γιορκ στο «There, There».

«Eμείς» μπροστά στον άμεσο κίνδυνο

Τουλάχιστον έτσι συμβαίνει στο δυτικό κομμάτι του κόσμου. Γι’ αυτό αρκετοί πριν από λίγες μέρες, όταν εμφανιζόταν ο κορωνοϊός και στη χώρα μας, χρησιμοποίησαν το επιχείρημα ότι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα, από άλλες αρρώστιες, εξαθλιωμένοι και εμείς ασχολούμαστε με μια γρίπη. Αυτό είναι πολύ χρήσιμο αν γίνει αντιληπτό ως υπενθύμιση του διαρκούς πόνου που ζει ο άνθρωπος, ακόμα κι αν είναι μακριά από τον δικό μας μικρόκοσμο. Υπενθύμιση που μπορεί να επηρεάσει την αντίληψη μας, τουλάχιστον από εδώ και πέρα.

Όσο λογικό και δίκαιο και πραγματικό κι αν είναι αυτό το επιχείρημα, όμως, προσπερνά την ανθρώπινη ψυχολογία, που επιβάλλει τον τρόμο όχι με βάση πολιτικές, κοινωνικές, ιδεολογικές πεποιθήσεις, όχι με βάση τη λογική και την επεξεργασία, αλλά με βάση την εγγύτητα, δηλαδή με βάση το ενδεχόμενο του κινδύνου που διατρέχουμε «εμείς οι ίδιοι».

Έτσι, καθόλου τυχαία, αυτό το επιχείρημα υποχωρεί όσο επεκτείνεται η διάδοση του ιού και στη χώρα μας και ερχόμαστε «εμείς» μπροστά στον άμεσο κίνδυνο. Ο πρώτος κανόνας της δημοσιογραφίας για το τι συνιστά είδηση είναι η εγγύτητα και, ευρύτερα, εάν αυτό που συμβαίνει μπορεί αύριο να σ’ επηρεάσει ή να συμβεί σε εσένα. Ακόμα και αν τώρα είναι στην άλλη πλευρά του κόσμου.

Πριν από τις ταινίες, η εξοικείωση υπήρχε μέσα από τις εικόνες και παραστάσεις της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης (για το δυτικό κομμάτι του κόσμου) και ανάλογα σε άλλες θρησκείες. Όχι τυχαία οι ταινίες καταστροφής κατατάσσονται αντίστοιχα με τις καταστροφές που προέβλεψε ο Ιωάννης στην “Αποκάλυψη” (όπως επισημαίνει στο βιβλίο του: «Σιωπηρή προπαγάνδα» ο Ισπανός δημοσιογράφος, επί περίπου μια εικοσαετία διευθυντής της “Monde Diplomatique”, Ιγνάσιο Ραμονέ): Τα «γιγάντια ξεσπάσματα της θάλασσας», οι «καταρρεύσεις των βουνών», οι «εμπρησμοί του ουρανού», τα «ανοίγματα της γης».

Το ουρλιαχτό και η εσωτερική κάθαρση

Οι ταινίες αυτές άνθησαν στην Αμερική κατά τη διάρκεια μεγάλων κρίσεων που έθεταν υπό αμφισβήτηση το «κυρίαρχο μοντέλο», το κραχ, τον πόλεμο του Βιετνάμ, αντικατοπτρίζοντας το άγχος και τους φόβους των προνομιούχων. Οι φόβοι ήταν υπαρκτοί, δεν αφορούσαν μόνο τους προνομιούχους, αλλά κυρίως είχαν αντίκτυπο στις ζωές των μη προνομιούχων, των μεταναστών, των ανέργων, που κατέκλυσαν τις κινηματογραφικές αίθουσες.

Φυσικά οι ταινίες δεν θα έθιγαν ευθέως την κρίση του συστήματος, αλλά έμμεσα. Θα προκαλούσαν τα ίδια συναισθήματα με άλλο ερέθισμα, ώστε να οδηγήσουν αυτά τα συναισθήματα στα άκρα, την ανησυχία και τη νεύρωση στην υστερία, ώσπου αυτή να ξεσπάσει σε ένα ουρλιαχτό τρόμου (όπως είπε ο Ραμονέ) και έτσι να υπάρξει η εσωτερική κάθαρση. Ο «Γκοτζίλα» μετά την πυρηνική βόμβα στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι...

Έτσι τα θρίλερ ξεπήδησαν παράλληλα με την ψυχολογία της κρίσης μετά το κραχ, ως αποτέλεσμα αυτής, την οποία εξέφρασαν. Ο “Δράκουλας”, ο “Δόκτωρ Τζέκιλ και Κύριος Χάιντ”, κατηύθυναν το άγχος και τον πανικό. Από αυτή την άποψη οι ταινίες ήταν μαζικά τελετουργικά εξαγνισμού μέσα σε σκοτεινές αίθουσες, περιγράφοντας ένα πολύ πιο δυσοίωνο σενάριο από αυτό που βίωνε εκείνη την περίοδο στην καθημερινότητά του ο κόσμος. Κάθαρση με ένα εισιτήριο.

Τρόμος με ιταλικό νεορεαλισμό...

Αν δούμε τώρα μια ταινία για κάποια πανδημία, θα τη δούμε με διαφορετική οπτική. Όχι ως επιστημονική φαντασία, αλλά ως ρεαλιστικό κινηματογράφο. Η Ιταλία ζει τον τρόμο γυρισμένο σε ιταλικό νεορεαλισμό.

Ζούμε την ταινία με την οποία μεγαλώσαμε. Όπως σε αυτή, έτσι και στην πραγματική ζωή οι επιστήμονες ψάχνουν το εμβόλιο, το αντίδοτο που θα σώσει την ανθρωπότητα και, όσο αυτό εκκρεμεί, άνθρωποι πεθαίνουν, μπαίνουν σε καραντίνα μαζί με ολόκληρες χώρες, κλείνουν σύνορα, διαλύονται οικονομίες, κόβονται οι γέφυρες του τουρισμού, οι άνθρωποι πανικοβάλλονται λιγότερο ή περισσότερο, αδειάζουν ράφια σε σούπερ μάρκετ, φοράνε μάσκες, κουβαλούν πολλές σακούλες, συνωστίζονται σε λεωφορείο και κοιτάζονται καχύποπτα με κάθε λίγο πιο βαριά ανάσα, άλλοι παραμένουν αμέριμνοι (όπως αυτοί που σε εισβολή εξωγήινων περιμένουν να τους καλωσορίσουν αντί να κρυφτούν και πάντα στην ταινία πεθαίνουν πρώτοι ή κοστίζουν τη ζωή σε έναν πρωταγωνιστή που είχε πάρει τα μέτρα του).

Ζούμε την ταινία με την οποία μεγαλώσαμε. Μόνο που στην πραγματική ζωή το ζητούμενο δεν είναι μόνο να διαχειριστούμε τον φόβο και την υστερία μας μέχρι την κραυγή της κάθαρσης, αλλά να κατανοήσουμε γιατί μας συμβαίνει αυτό και η κρίση ποιου μοντέλου μας απειλεί.

Ζούμε την ταινία με την οποία μεγαλώσαμε. Στην ταινία υπάρχει πάντα το κράτος που προσπαθεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση, ποτέ όμως δεν το καταφέρνει γιατί η κατάσταση ξεπερνά το κράτος. Έτσι στην πραγματική ζωή το κράτος πρέπει να τα καταφέρει και γι’ αυτό οι δομές της Υγείας χρειάζονται στήριξη και ενίσχυση, όπως και οι άνθρωποί τους, που παλεύουν για τους υπόλοιπους.

Πρωταγωνιστής ο καθένας μας

Ζούμε την ταινία με την οποία μεγαλώσαμε. Στην ταινία υπάρχουν πάντα κάποιοι ήρωες, πάντα «καθημερινοί άνθρωποι», που με κάποιον τρόπο θα είναι το «κλειδί» για την ευτυχή κατάληξη από την καταστροφή. Έτσι και στην πραγματική ζωή πρωταγωνιστής είναι ο καθένας μας και το «κλειδί» είναι η ατομική ευθύνη.

Ζούμε την ταινία με την οποία μεγαλώσαμε. Αυτή μας εξοικείωσε με τα συναισθήματα του κινδύνου, τώρα εξοικειωνόμαστε με τον υπαρκτό κίνδυνο. «Μόνο και μόνο επειδή είναι εδώ, γι' αυτό το νιώθουμε». Here, here.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL