Της Αγγέλας ΝΤΑΡΖΑΝΟΥ
Σαρωτικές αλλαγές στο πεδίο των ΜΜΕ κυοφορούνται για το 2020. Η κυβέρνηση ξηλώνει στο σύνολό του το θεσμικό πλαίσιο για τα media συναρθρώνοντας αποσπασματικά αιτήματα μιντιαρχών, διαφημιστών και ημετέρων στη λογική των «εξυπηρετήσεων», ενώ παράλληλα... «αναδιαρθρώνει» εκ βάθρων την ΕΡΤ για να βολέψει «τα δικά της παιδιά», αλλάζει τη ρύθμιση για την ενίσχυση του Τύπου και προαναγγέλλει «φιλελευθεροποίηση» της διανομής της διαφήμισης -εις βάρος των ΜΜΕ.
Απορρύθμιση με το «καλημέρα»
Η κυβέρνηση της Δεξιάς έχει επανέλθει με όλα της τα γνωρίσματα, όπως ήδη φάνηκε με τον λεγόμενο «αναπτυξιακό νόμο» ή «Επενδύω στην Ελλάδα» (Ν. 4635/2019), με το οποίο καταργεί τον κοινωνικό και δημόσιο έλεγχο στα ΜΜΕ ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο. Με σειρά ρυθμίσεων έχει προλάβει:
* Να καταργήσει τη διαφάνεια στην ιδιοκτησία των ΜΜΕ, καθώς μπορεί να επενδύει σε αυτά οποιοδήποτε fund χωρίς την υποχρέωση ονομαστικοποίησης των μετοχών.
* Να καταργήσει τον έλεγχο της συγκέντρωσης (anti-trust) των ΜΜΕ στα χέρια λίγων επιχειρηματιών, ρύθμιση που αποσκοπεί στην πολυφωνία και στην εξασφάλιση όρων υγιούς ανταγωνισμού.
* Να καταργήσει το πόθεν έσχες των επιχειρηματιών των media για την προέλευση των κεφαλαίων τους εξάλλου πώς να απαιτήσεις πόθεν έσχες χωρίς να ξέρεις από ποιον.
* Να επιτρέπει επιδοτήσεις από τον αναπτυξιακό νόμο για όλες τις τηλεοπτικές παραγωγές χωρίς εξαίρεση, ακόμη και των συνδρομητικών καναλιών (ΚΑΔ 60, Δραστηριότητες προγραμματισμού και ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών) χωρίς κριτήρια ποιότητας, όπως π.χ. η δημιουργία «αρχείου».
Άδειες χωρίς όρους και δημόσιο έλεγχο
Ήδη, μόνο με την εφαρμογή του λεγόμενου «αναπτυξιακού νόμου» κινδυνεύουμε να επιδοτήσουμε ως κράτος το... Big Brother που αναμένεται σε λίγο καιρό στον ΣΚΑΪ, αλλά και εκπομπές μαγειρικής, τηλεπαιχνίδια και ψυχαγωγικά μαγκαζίνο.
Ως... απειλή φαντάζει ακόμα και η αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών, την οποία έχει προαναγγείλει ο αρμόδιος υφυπουργός Στέλιος Πέτσας: εάν προχωρήσει, θα πραγματοποιηθεί χωρίς έλεγχο της ιδιοκτησίας και χωρίς έλεγχο της προέλευσης των κεφαλαίων, αφού καταργήθηκε το «πόθεν έσχες» των μετόχων ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών. (Παραμένει πάντως ο έλεγχος πόθεν έσχες για τους δημοσιογράφους - βλέπουν οι λογιστές τα εκκαθαριστικά και γελάνε...).
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του Στ. Πέτσα, εντός του Ιανουαρίου θα αλλάξει ο νόμος Παππά (4339/2015) τουλάχιστον ως προς το άρθρο που προβλέπει δημοπρασία για τις εκχωρούμενες άδειες, και το ερώτημα παραμένει εάν θα τροποποιηθούν και άλλες προϋποθέσεις, π.χ. για τον εξοπλισμό ή τον αριθμό του απασχολούμενου προσωπικού. Στη συνέχεια, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, το ΕΣΡ θα αναλάβει την αδειοδότηση των περιφερειακών τηλεοπτικών σταθμών, με προτεραιότητα την Αττική, ακολούθως των θεματικών πανελλαδικών σταθμών και τέλος των ραδιοφώνων.
Αδύναμη η αγορά της διαφήμισης για έξι κανάλια
Την ίδια ώρα η αγορά των media στενάζει κάτω από το βάρος της αδύναμης ανάπτυξης, παρά τις υποσχέσεις του Κ. Μητσοτάκη, και πασχίζει να επιβιώσει με διαφημιστικά κονδύλια πολύ χαμηλότερα του αναγκαίου. Η διαφήμιση στις εφημερίδες και τα περιοδικά μειώνεται ή στην καλύτερη περίπτωση παραμένει στάσιμη, όπως και στο ραδιόφωνο. Οι ηλεκτρονικές εκδόσεις παλεύουν να τα βγάλουν πέρα, ενώ τέσσερις από τους πέντε τηλεοπτικούς σταθμούς πανελλαδικής εμβέλειας παραμένουν ζημιογόνοι.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία για το 2018 (δημοσιεύθηκαν τον περασμένο Νοέμβριο), τα κανάλια είχαν ζημιές ύψους 70 εκατ. ευρώ αθροιστικά. Η συνολική διαφημιστική δαπάνη που κατευθύνθηκε στην τηλεόραση διαμορφώνει έναν τζίρο που αθροιστικά στους πέντε σταθμούς αγγίζει μόλις τα 273 εκατ. ευρώ, ενώ τον εξοντωτικό ήδη ανταγωνισμό αναμένεται να εντείνει ακόμη περισσότερο η είσοδος του Mega / One εντός των επομένων μηνών.
Σύμφωνα με υπολογισμούς, προκειμένου να λειτουργήσει εύρυθμα η τηλεοπτική αγορά με έξι πανελλαδικά κανάλια και με ευπρεπές πρόγραμμα, είναι αναγκαίος ένας κύκλος εργασιών όχι χαμηλότερος από 450 εκατ. ευρώ.
Μπροστά σε αυτό το έλλειμμα ο αρμόδιος υπουργός προαναγγέλλει «φιλελευθεροποίηση της διαφήμισης». Όπως είπε χαρακτηριστικά, «άρση της γραφειοκρατίας που δημιουργεί θέματα», ιδίως σε σχέση με τις «τριγωνικές συμβάσεις» (σ.σ.: διαφημιζομένων, media shops και ΜΜΕ), που οδηγούν σε εκπτώσεις. Είναι βέβαιο ότι οποιαδήποτε «φιλελευθεροποίηση» θα πιέσει ακόμη περισσότερο τα ΜΜΕ, καθώς τα διαφημιστικά κονδύλια συγκεντρώνονται στα χέρια μεγάλων media shops, τα οποία με τον όγκο των συναλλαγών που διαχειρίζονται έχουν την ικανότητα να κερδίζουν μεγάλες εκπτώσεις, μειώνοντας την αξία της διαφήμισης και συνεπώς τα έσοδα των ΜΜΕ. Ακριβώς το αντίθετο δηλαδή από το ζητούμενο.
ΕΡΤ με ακριβές παραγωγές μετά την εθελουσία
Άμεσο κίνδυνο... τακτοποίησης διατρέχει και η ΕΡΤ. Εντός του 2020 υπολογίζεται να έχει ολοκληρωθεί η εθελούσια έξοδος προσωπικού, περί τα 350 άτομα, ώστε να δημιουργηθεί ζωτικός χώρος για τις προσλήψεις ημετέρων.
Η προσπάθεια να αποσυνδεθεί δε από το καθεστώς των ΔΕΚΟ, όπως επιδιώκει η διοίκηση Γαμπρίτσου / Ζούλα, αλλά και ο ίδιος ο Στ. Πέτσας, θα δώσει τη δυνατότητα στα «δικά μας παιδιά» που θα προσληφθούν να αμείβονται κατά παρέκκλιση του δημόσιου οικονομικού, καθώς είναι γνωστό ότι τα "δικά μας παιδιά" δεν δουλεύουν για ψίχουλα. Τόσο ο κ. Πέτσας εξάλλου όσο και η διοίκηση της ΕΡΤ έχουν μιλήσει για προσλήψεις προσωπικού διαφόρων ειδικοτήτων όπου χρειάζεται.
Η διεύρυνση των εξωτερικών και μεικτών παραγωγών στην ΕΡΤ παραμένει ένας από τους στόχους της κυβέρνησης, με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους παραγωγής.
