Σε λίγες ώρες κλείνει η ηλεκτρονική διαβούλευση για το νομοσχέδιο της κυβέρνησης περί διεθνούς προστασίας ή αλλιώς για το άσυλο, η οποία κράτησε ούτε μία εβδομάδα καθώς μόλις την περασμένη Τετάρτη αναρτήθηκε στον ιστότοπο του opengov. Το γεγονός μάλιστα στηλιτεύθηκε από οργανώσεις, όπως η Διεθνής Αμνηστία, η HumanRights360, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, οι οποίες και σχολίασαν ότι "προφανώς δεν μπορούμε να μιλάμε για ουσιώδη διαβούλευση". Όπως προκύπτει από κοινοβουλευτικές πηγές, ο στόχος της κυβέρνησης είναι το νομοσχέδιο να έχει ψηφιστεί στις 31 Οκτωβρίου.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει διατάξεις για την αναγνώριση των προσφύγων, την ενοποίηση διατάξεων για τη διαδικασία χορήγησης και ανάκλησης του καθεστώτος διεθνούς προστασίας και την ενσωμάτωση ευρωπαϊκών οδηγιών.
Αρχή Προσφυγών στην προ του 2015 εποχή
Και μπορεί να διατηρεί την Αρχή Προσφυγών, την οποία είχαν πει ότι θα καταργήσουν -μέχρι να καταλάβουν ότι μια τέτοια ενέργεια αντίκειται στο ευρωπαϊκό δίκαιο- ωστόσο οι επιτροπές προσφυγών θα απαρτίζονται πλέον από τρεις δικαστικούς λειτουργούς με τριετή ανανεούμενη θητεία θυμίζοντας την προ του 2015 εποχή. Καταργείται δηλαδή η παρουσία μέλους που υποδεικνύεται από την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες, το οποίο λειτουργούσε σαν ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας.
Στο νομοσχέδιο προσδιορίζονται οι προθεσμίες και οι κανόνες εξέτασης μιας αίτησης, η οποία γίνεται εντός έξι μηνών με δυνατότητα παράτασης επιπλέον τριών μηνών για την κανονική διαδικασία όταν υπάρχουν μαζικές αφίξεις. Η ταχύρρυθμη διαδικασία ολοκληρώνεται εντός είκοσι ημερών με δυνατότητα παράτασης επιπλέον δέκα ημερών. Επίσης, καθορίζονται οι προθεσμίες έκδοσης της απόφασης της Αρχής Προσφυγών.
Προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης αίτησης ακύρωσης κατά απόφασης των Επιτροπών Προσφυγών τόσο από τους αιτούντες όσο και από τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη! Την εκδίκαση των υποθέσεων αναλαμβάνουν τα Διοικητικά Πρωτοδικεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Κλιμάκια Ταχείας Συνδρομής της Υπηρεσίας Ασύλου
Συγκροτούνται επίσης τα Κλιμάκια Ταχείας Συνδρομής της Υπηρεσίας Ασύλου, τα οποία, μόλις γίνει η οριστική καταγραφή των αιτούντων, με βάση την εθνικότητα και τους λόγους για τους οποίους αιτούνται διεθνή προστασία, θα προτεραιοποιούν τις αιτήσεις ανά χώρα καταγωγής. Στη συνέχεια ενημερώνουν τον αιτούντα για το εάν η αίτησή του θα εξεταστεί κατά προτεραιότητα, για το πότε θα βγει απόφαση, για το δικαίωμα παραμονής του σε περίπτωση απορριπτικής απόφασης και για τα σχετικά προγράμματα εθελούσιας επιστροφής.
Η προτεραιοποίηση αφορά κυρίως όσους δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς τους, τους κρατούμενους και τους ευάλωτους, καθώς επίσης και τα άτομα που προέρχονται από πρώτη χώρα ασύλου ή ασφαλή τρίτη χώρα ή ασφαλή χώρα καταγωγής.
Συνέντευξη ασύλου και από ποιες άλλες αρχές;
Περιλαμβάνονται επίσης διατάξεις για διαδικασίες στα σύνορα σε περίπτωση μαζικών αφίξεων στα σύνορα, χωρίς όμως να προσδιορίζεται πόσες αφίξεις θεωρούνται μαζικές (οι διακόσιες που μπορεί να έχουμε τώρα ή πλέον των χιλίων που είχαμε το 2015;). Σε αυτή την περίπτωση προβλέπεται ότι "η συνέντευξη με τους αιτούντες διεθνή προστασία δύναται να διενεργείται και από προσωπικό της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο ή άλλων αρχών". Ωστόσο, δεν προσδιορίζεται ποιες μπορεί να είναι αυτές οι άλλες αρχές, ενώ κατά τις μαζικές αφίξεις, σύμφωνα με το άρθρο 90, "η καταγραφή της αίτησης διεθνούς προστασίας, οι επιδόσεις των αποφάσεων και λοιπών διαδικαστικών εγγράφων καθώς και η παραλαβή προσφυγών μπορεί να πραγματοποιείται από προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας ή προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων".
Δεν είναι ευάλωτοι οι έχοντες μετατραυματικό στρες
Από την κατηγορία των ευάλωτων εξαιρούνται πια τα άτομα που υποφέρουν από μετατραυματικό στρες, καθώς, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, "δύσκολα εντοπίζεται και ελέγχεται ως προς την αιτιολογία της ιατρικής βεβαίωσης". Η πραγματικότητα του προσφυγικού είναι ότι η πλειονότητα των αιτούντων άσυλο υποφέρει από μετατραυματικό στρες, γεγονός που έχουν καταγγείλει σχεδόν σε κάθε τους παρέμβαση για την ψυχική υγεία των αιτούντων άσυλο οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.
Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης στην ενδοχώρα;
Στο μεταξύ, στο άρθρο 39 γίνεται λόγος για παραπομπή του πολίτη τρίτης χώρας ή ανιθαγενή "σε Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης στην ενδοχώρα" σε περίπτωση επειγουσών αναγκών. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ΚΥΤ στην ενδοχώρα, παρά μόνο στα πέντε νησιά του Αιγαίου και στο Φυλάκιο του Έβρου, ενώ από το νομοσχέδιο δεν προκύπτει η κατασκευή ή η μετονομασία ίσως άλλων δομών που θα δικαιολογούσε τον όρο.
Κράτηση και για τους αιτούντες άσυλο
Στο άρθρο 46 δε ορίζεται ότι πια οι αιτούντες άσυλο μπορούν να κρατηθούν "κατ’ εξαίρεση εφόσον αυτή είναι αναγκαία, κατόπιν ατομικής αξιολόγησης και υπό την προϋπόθεση ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν εναλλακτικά μέτρα" για σειρά λόγων που αφορούν τη διαπίστωση των στοιχείων ταυτότητας του αιτούντα, ή το ότι μπορούσε να κάνει και νωρίτερα ο αιτών αίτηση και δεν έκανε και κάνει για να καθυστερήσει την επιστροφή του ή "για να προσδιοριστούν τα στοιχεία εκείνα στα οποία βασίζεται η αίτηση", για λόγους "εθνικής ασφάλειας" ή "δημόσιας τάξης" κ.λπ. Προβλέπεται επίσης ότι τα αιτήματα ασύλου των κρατουμένων θα εξετάζονται κατά προτεραιότητα.
Παράλληλα, δεν λείπουν και τιμωρητικές διατάξεις για τους αιτούντες άσυλο που "δεν συμμορφώνονται" ακόμα και σε σχέση με μετακινήσεις μεταξύ δομών.
Ασφαλείς χώρες με Κοινή Υπουργική Απόφαση
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης τη διαδικασία κατάρτισης εθνικού καταλόγου ασφαλών χωρών καταγωγής, ενώ προσδιορίζονται τα κριτήρια χαρακτηρισμού μιας χώρας ως ασφαλούς τρίτης χώρας. Σύμφωνα με το άρθρο 86, οι ασφαλείς τρίτες χώρες καθορίζονται "με Κοινή Απόφαση των υπουργών Προστασίας του Πολίτη και Εξωτερικών, η οποία εκδίδεται κατόπιν εισήγησης του διευθυντή της Υπηρεσίας Ασύλου" και ορίζει ότι τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψιν για την κατάρτιση της λίστας αυτής πρέπει να είναι επίκαιρα και να προέρχονται από έγκυρες πηγές ενημέρωσης. Η λίστα θα επανεξετάζεται υποχρεωτικά κάθε Νοέμβριο.
Τέλος στην εργασία των αιτούντων άσυλο
Καταργείται επίσης η δυνατότητα πρόσβασης στην απασχόληση του αιτούντος άσυλο αμέσως μετά τη λήψη του δελτίου αιτούντος "προκειμένου να μην καθίσταται το σύστημα ασύλου ελκυστικό σε πολίτες τρίτων χωρών ενόψει και των μακρόχρονων διαδικασιών που απαιτούνται μέχρι στιγμής για την εξέταση των αιτημάτων" σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση. Παρέχεται δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας έξι μήνες μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας κατάθεσης της αίτησης διεθνούς προστασίας εφόσον δεν έχει ληφθεί απόφαση σε πρώτο βαθμό. Αν απορριφθεί το αίτημα, ανακαλείται το δικαίωμα πρόσβασης σε εξαρτημένη εργασία. Μέχρι να αποκτήσουν δικαίωμα στην εργασία, οι αιτούντες λαμβάνουν την Κάρτα Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (ΚΥΠΑ), η οποία ανανεώνεται κατά την ανανέωση του δελτίου αιτούντος ασύλου.
