Το 1968 είναι η χρονιά που σημάδεψαν οι εξεγερμένοι με τον αγώνα και το αίμα τους. Η χρονιά των ακούραστων συγκρούσεων με την εξουσία στο Παρίσι. Της στυγερής δολοφονίας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Των γροθιών που ύψωσαν με υπερηφάνεια οι Αφροαμερικανοί αθλητές Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η χρονιά των πρωτόγνωρων μεγάλων διαδηλώσεων στην Ολλανδία που τάραξαν τον καθωσπρεπισμό. Της άνοιξης στην Πράγα που ποδοπάτησαν τα τανκς. Της σφαγής του μεξικανικού φοιτητικού κινήματος στο Tlatelolco του Μεξικού. Των μεγάλων διαδηλώσεων στη Βραζιλία απέναντι στην αυταρχική κυβέρνηση. Της ριζοσπαστικοποίησης του φοιτητικού και ευρύτερου κινήματος με μπροστάρη τον Ρούντι Ντούτσκε των φλογερών λόγων στη Γερμανία. Του ξεσηκωμού των φοιτητών στο Τόκιο κατά «του ψεύτικου κομμουνισμού», των συγκρούσεων Γιαπωνέζων φοιτητών με αστυνομικούς ενάντια στο αυταρχικό εκπαιδευτικό σύστημα. Των απεργιών, καταλήψεων και ξυλοδαρμών στα εργοστάσια της βόρειας Ιταλίας.
Ήταν όμως και το έτος των 187 γυναικών στο μεγαλύτερο εργοστάσιο της αυτοκινητοβιομηχανίας Ford στο Ντάγκενχαμ του ανατολικού Λονδίνου. Εργατριών που δούλευαν σε δύσκολες συνθήκες και αμείβονταν με πενιχρά μεροκάματα. Αγωνιστριών που ξεσηκώθηκαν μόλις ανακάλυψαν ότι για το ίδιο αντικείμενο εργασίας με τους άνδρες συναδέλφους τους αμείβονταν με πολύ λιγότερα χρήματα.
Λιγότερα και από τους πιτσιρικάδες καθαριστές
Στο εργοστάσιο του Ντάγκενχαμ δούλευαν 54.813 άνδρες και μόλις 187 γυναίκες. Όπως γράφει η ιστοσελίδα libcom.org, οι γυναίκες χαρακτηρίζονταν ανειδίκευτες εργάτριες, ενώ αντίθετα οι άνδρες εργάτες που έκαναν την ίδια ή παρόμοια δουλειά χαρακτηρίζονταν ειδικευμένοι. Ως εκ τούτου οι άνδρες βρίσκονταν σε υψηλότερη μισθολογική κλίμακα.
Οι γυναίκες εργαζόμενες αναστατώθηκαν έντονα όταν διαπίστωσαν την αδικία και εξοργίστηκαν όταν ανακάλυψαν ότι έπαιρναν λιγότερα χρήματα ακόμη και από τους έφηβους καθαριστές.
Όταν άφησαν κάτω τα εργαλεία
Μπροστά στον αγώνα βγήκαν οι Rose Boland, Eileen Pullen, Vera Sime, Gwen Davis και Sheila Douglass, οι οποίες οργάνωσαν την απεργία διαρκείας που ξεκίνησε στις 7 Ιουνίου και ολοκληρώθηκε στις 29 Ιουνίου του 1968. Όλες οι εργάτριες τη μέρα έναρξης της απεργίας άφησαν κάτω τα εργαλεία τους και ξεκίνησαν τον αγώνα για την ισότητα.
Στο εργοστάσιο του Ντάγκενχαμ οι γυναίκες ήταν κοπτοράπτριες και υπεύθυνες για τα καθίσματα αυτοκινήτων στα περισσότερα αυτοκίνητα της Ford που κατασκευάζονταν στο Ντάγκενχαμ. Χωρίς έτοιμα καθίσματα προφανώς η παραγωγή των αυτοκινήτων δεν μπορούσε να ολοκληρωθεί.
Οι επιπτώσεις της απεργίας φάνηκαν σύντομα. Η παραγωγή αυτοκινήτων διεκόπη μέσα στην πρώτη εβδομάδα κινητοποιήσεων και μετά από λίγο το εργοστάσιο αναγκάστηκε να διακόψει τελείως τη λειτουργία του.
Η ανυποχώρητη στάση της Ford της κόστισε πάνω από 8 εκατομμύρια δολάρια και έβαλε σε κίνδυνο 40.000 θέσεις εργασίας σε όλη τη χώρα. Θα της κόστιζε φυσικά πολύ λιγότερο αν έκανε δεκτό αίτημα των εργατριών και έδινε δυο δεκάρες παραπάνω που θα εξασφάλιζαν τη μισθολογική ισορροπία.
Παρά τη μεγάλη οικονομική ζημιά που υπέστη, η Ford επέμεινε στην άρνησή της να διαπραγματευτεί με τις εργαζόμενες. Ζήτησε μάλιστα από τον διευθύνοντα σύμβουλο William Batty να «κάνει ό,τι χειρότερο μπορεί» όταν θα καλούνταν να αντιμετωπίσει τις διαμαρτυρόμενες.
"Θέλουμε την ισότητα των φύλων"
Οι γυναίκες συνέχισαν την απεργία τους μέχρι τη δικαίωση. Πήγαν πολλές φορές στο Westminster κρατώντας πανό έξω από τη Βουλή που έγραφε «Θέλουμε την ισότητα των φύλων» (“We Want Sex Equality”) και φωνάζοντας το ίδιο σύνθημα.
Τα μέσα ενημέρωσης δεν υποστήριζαν τις γυναίκες αγωνίστριες και συκοφαντούσαν τον αγώνα τους, όπως συμβαίνει και σήμερα σε αντίστοιχες περιστάσεις από τα συστημικά ΜΜΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ρεπόρτερ δημοσίευσε φωτογραφία του πανό, ενώ ήταν μερικώς ξετυλιγμένο, κι έγραφε "Θέλουμε σεξ" (“We Want Sex”).
Παρά την αρνητική εικόνα που διαμόρφωσαν τα ΜΜΕ, οι γυναίκες έλαβαν πολλαπλή υποστήριξη από σωματεία σε βιομηχανίες, όπως και από 195 γυναίκες σε άλλο εργοστάσιο της Ford στην Αγγλία, οι οποίες αποχώρησαν από τη δουλειά τους σε ένδειξη αλληλεγγύης. Ορισμένοι από τους συζύγους των ανδρών, οι οποίοι επίσης δούλευαν στο εργοστάσιο, υπήρξαν υποστηρικτικοί. Κάποιοι σύζυγοι ωστόσο μίλησαν ενάντια στις ενέργειες των συντρόφων τους.
Ο Frederick Blake, πρώην αξιωματούχος του σωματείου μεταφορών, και ο Bernie Passingham, εκπρόσωπος του σωματείου στο εργοστάσιο της Ford, υποστήριξαν και οι δύο τις γυναίκες, αλλά ήταν η Barbara Castle -υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας της Εργατικής κυβέρνησης- που διαπραγματεύτηκε μια συμφωνία που η Ford μπορούσε να δεχτεί.
Εκτός διαπραγματεύσεων οι άνδρες
Στις 29 Ιουνίου 1968 η Barbara Castle συναντήθηκε με μια ομάδα οκτώ γυναικών που συμμετείχαν στην απεργία και εκπροσωπούσαν το σύνολο για να συζητήσουν τα αιτήματά τους. Δεν επέτρεψε σε κανέναν άνδρα συνδικαλιστή ή σε άνδρες στελέχη της Ford να παρευρεθούν. Στο τέλος της συνάντησης οι γυναίκες συμφώνησαν να επιστρέψουν στη δουλειά αν οι μισθοί τους αυξηθούν και αντιστοιχούν στο 92% όσων πληρώνονται οι άνδρες κοπτοράπτες.
Ορισμένες γυναίκες ήταν δυσαρεστημένες που δεν πληρούνταν επακριβώς οι απαιτήσεις τους, αλλά επέστρεψαν στη δουλειά, καθώς ήδη είχαν καταφέρει πολλά.
Οι γυναίκες του εργοστασίου της Ford κέρδισαν την απόλυτη ισότητα το 1984, όταν οι μισθοί ήταν 100% ίδιοι με αυτούς των ανδρών. Η Barbara Castle χρησιμοποίησε την υπόθεση ως πλατφόρμα για την εισαγωγή του Νόμου για τις Τιμές και το Εισόδημα του 1968, που έθεσε το χρονοδιάγραμμα για τη «σταδιακή εισαγωγή της ισότητας των αμοιβών». "Η απεργία επίσης επέτρεψε την επιτυχία για την ψήφιση του νόμου περί ίσης αμοιβής το 1970, η οποία κατέστησε παράνομο το να υπάρχουν διαφορετικές κλίμακες αμοιβών για άνδρες και γυναίκες".
Νίκη ορόσημο
Η απεργία θεωρείται ακόμη ορόσημο για τον αγώνα των γυναικών για ισότητα με τους άνδρες στη Μεγάλη Βρετανία και απoδείχτηκε καθοριστική στη θέσπιση του νόμου περί ίσης αμοιβής του 1970, ο οποίος καθιστά παράνομη την ύπαρξη διαφορετικών μισθολογικών κλιμάκων λόγω φύλου.
Σημειώνεται ωστόσο ότι μέχρι το 2010 οι εργάτριες στο εργοστάσιο του Ντάγκενχαμ συνέχιζαν να αμείβονται κατά τι λιγότερο από τους άνδρες, περίπου 16,4 σεντς (περίπου 18 λεπτά του ευρώ). Η μικρή διαφορά δεν έχει κάποια ουσιαστική συνέπεια στην τσέπη των εργατών, έχει όμως συμβολικό χαρακτήρα και υπογραμμίζει την άνιση μεταχείριση με βάση το φύλο.
